Neutrofilia i neutropenia – najczęstsze przyczyny. Czy to groźne?

Neutrofilia to stan, gdy liczba neutrofili we krwi przekracza normę. Mówi się o niej, gdy odnotowuje się więcej niż 8000 komórek/µl lub gdy dochodzi do wzrostu ich odsetka (> 75%).

Neutrofile (NEUT, granulocyty obojętnochłonne, neutrocyty) są produkowane w procesie granulocytopoezy w szpiku kostnym. Stanowią ważny element układu odpornościowego. Biorą udział w odpowiedzi odpornościowej nieswoistej.

Opowiadają za rozpoznanie patogenów i ich neutralizację. Są pierwszą linią obrony organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Neutrocyty, obok eozynofili, (granulocytów kwasochłonnych), bazofili (granulocytów zasadochłonnych), monocytów i limfocytów, należą do populacji leukocytów (krwinek białych).

Ponieważ są najliczniejszą formą leukocytów (stanowią 60-70% krwinek białych), z neutrofilią utożsamiana jest leukocytoza (to podwyższony poziom krwinek białych). Gdy ich ilość nie mieści się w granicach normy, może być oznaką choroby.

Ilość neutrofili oznacza się podczas morfologii krwi (oznacza się je jako NEU lub NEUT), a ich poziom obliczany jest w oparciu o całkowitą ilość białych krwinek. Oznacza się je łącznie z badaniem innych frakcji granulocytów oraz ilości leukocytów.

W oznaczeniach procentowych norma dla granulocytów obojętnochłonnych stanowi około 60-70% wszystkich białych krwinek, a norma dla neutrofilów mieści się w przedziale 1800–8000/µl.

Trzeba też pamiętać, że liczba neutrofili u dzieci zmienia się wraz z wiekiem. Ich liczba spada po pierwszej dobie od porodu, a najniższą wartość osiąga około 1 roku życia (około 30%) i ponownie wzrasta wraz z wiekiem dziecka, osiągając wartości docelowe po 10 roku życia.

Neutrofile podwyższone oznaczają zazwyczaj neutrofilię. Obserwuje się ją w wielu stanach fizjologicznych, takich jak:

• ciąża, zwłaszcza 3 trymestr, okres połogu,
• wzmożony wysiłek fizyczny,
• przewlekły ból,
• przewlekły stres,
• palenie papierosów,
• spożywanie obfitych posiłków,
• wysoka temperatura otoczenia (upał, przegrzane pomieszczenie).

Do wzrostu liczby neutrofili może dojść także w stanach chorobowych. To często konsekwencja takich patologii jak:

• niedotlenienie,
• ostra i przewlekła infekcja bakteryjna lub grzybicza, infekcja wirusowa (np. ospa wietrzna opryszczka),
• choroba autoimmunologiczna,
• choroba metaboliczna (np. dna moczanowa, kwasica ketonowa),
• choroba endokrynologiczna,
• krwotok,
• zatrucie lekami,
• uraz, oparzenie,
• operacja,
• zawał serca, zatorowość płucna,
• nowotwór (np. mięsak tkanek miękkich, czerniak), białaczka.

Do neutrofilii u dzieci najczęściej dochodzi wskutek rozwoju stanu zapalnego lub choroby autoimmunologicznej.

Neutrofile za niskie, poniżej normy, prowadzą do neutropenii. Mówi się o niej, gdy liczba neutrofili wynosi poniżej 1500/µl. Gdy wartość spada < 0,5 G/l, to agranulocytoza. Wówczas pojawiają się takie objawy jak osłabienie, ból gardła, dziąseł i śluzówki jamy ustnej, gorączka > 40°C.

Przyczyny niedoboru neutrofilów są bardzo różne. Najczęściej to stan wskazujący na:

• ciężkie infekcje o podłożu bakteryjnym i wirusowym,
• choroby autoimmunologiczne, AIDS, gruźlica, niedoczynność tarczycy,
• wrodzone zespoły upośledzenia produkcji neutrofili. To neutropenia cykliczna czy choroba Kostmanna,
• białaczki i chłoniaki, przerzuty nowotworowe do szpiku kostnego,
• zespoły mielodysplastyczne, aplazja (zahamowanie) szpiku kostnego w wyniku działania promieniowania jonizującego, leków biologicznych lub chemioterapii,
• alkoholizm,
• niedobór miedzi, witaminy B12, żelaza oraz kwasu foliowego.

Obniżone neutrofile u dzieci mogą być konsekwencją infekcji wirusowej lub bakteryjnej czy niedoczynnością tarczycy. Zdarza się jednak, że neutrofile poniżej normy u dziecka mogą się wiązać z ostrą białaczką.

Jeśli wyniki badania krwi wskażą podwyższone neutrofile lub neutrofile poniżej normy, należy skonsultować się z lekarzem, który dokładnie przeanalizuje wyniki i przeprowadzi dalszą diagnostykę.

Warto pamiętać, by nie robić tego samodzielnie oraz że normy w dużej mierze zależą od laboratorium. Nie należy także rozpatrywać ich w izolacji od innych parametrów badania.

Ponieważ odchylenia wartości NEUT od normy mogą wskazywać na wiele poważnych chorób, w tym zmian nowotworowych, nie należy ich lekceważyć i bagatelizować. Dotyczy to także kobiet w ciąży, u których wzrost neutofili wynika głównie ze zmian fizjologicznych zachodzących w organizmie ciężarnej.