Pigułki antykoncepcyjne dwufazowe

Każde opakowanie zawiera 21 tabletek (10+11) w dwóch różnych kolorach. Wszystkie pigułki antykoncepcyjne mają jednakową dawkę estrogenów (etynyloestradiolu), jednak różne stężenia progesteronu (lewonorgestrelu) w zależności od fazy cyklu. Początkowe tabletki antykoncepcyjne nie mają gestagenów lub posiadają je jedynie w niskim stężeniu, natomiast kolejne pigułki zawierają lewonorgestrel w wyższych stężeniach.

Przyjmowanie tabletek dwufazowych rozpoczynamy (jak w przypadku preparatów jednofazowych) pierwszego dnia cyklu lub w piątym dniu miesiączkowania. Należy kolejno brać tabletki antykoncepcyjne najpierw pierwszej serii, następnie drugiej. Zażywając pierwszą pigułkę w piątym dniu cyklu, należy stosować dodatkową metodę antykoncepcyjną przez okres pierwszych siedmiu dni. Najlepiej stosować pigułkę antykoncepcyjną o podobnej porze każdego dnia. Po zażyciu ostatniej tabletki rozpoczynamy siedmiodniową przerwę, podczas której występuje krwawienie.

Każde nowe opakowanie pigułek antykoncepcyjnych rozpoczynamy tego samego dnia tygodnia. W razie pominięcia jednej porcji leku nie można przyjmować podwójnej dawki. Opóźnienie powyżej 36 godzin powoduje ustąpienie efektu antykoncepcyjnego. Należy ściśle przestrzegać kolejności przyjmowanych pigułek antykoncepcyjnych, ponieważ pomylenie koloru tabletek może spowodować owulację i niechciane zapłodnienie. Antykoncepcję hormonalną należy prowadzić pod ciągłym nadzorem lekarza, wizyta raz na pół roku (w pierwszym kwartale należy dodatkowo poddać się kontrolnemu badaniu ginekologicznemu i internistycznemu).

Mechanizm działania tabletek antykoncepcyjnych dwufazowych jest taki sam, jak w przypadku preparatów jednofazowych. Hamuje on owulację, zagęszcza śluz, powoduje atrofię endometrium - uniemożliwiając zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej. Poza tym pochodna gestagenu wpływa na metabolizm tłuszczów, zmieniając poziom frakcji HDL i LDL cholesterolu we krwi oraz pobudza białko nośnikowe dla testosteronu, obniżając w ten sposób ilość wolnej postaci hormonu we krwi.

Zmniejszenie skuteczności tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych ma miejsce podczas zaburzeń żołądkowo-jelitowych i przyjmowaniu preparatów węgla (wiąże on lek i utrudnia jego wchłanianie). Poza tym leki takie jak: rifampicyna, amoksycyklina, ampicylina i tetracyklina, oraz niektóre leki nasenne obniżają skuteczność doustnej hormonoterapii. W tych wypadkach konieczne jest stosowanie dodatkowej metody antykoncepcyjnej.

Tabletki antykoncepcyjne dwufazowe najczęściej są zalecane kobietom mającym nieregularne, obfite i bolesne miesiączki oraz cierpiącym z powodu uciążliwego zespołu przedmiesiączkowego. Tabletki antykoncepcyjne powodują regulację cyklów, jednocześnie zmniejszając krwawienie i tłumiąc towarzyszące mu dolegliwości bólowe. Sprawiają także, że niezauważalne stają się objawy PMS.

Przeciwwskazania do stosowania tabletek dwufazowych są podobne jak w środkach jednofazowych: ciąża, karmienie piersią, palenie papierosów, głównie po 35. roku życia, choroba zakrzepowo-zatorowa, choroby wątroby, niewydolność nerek, porfiria, nowotwory o podłożu hormonalnym - nowotwory piersi, nowotwory narządów rodnych (także wliczając jedynie obciążenie genetyczne tymi nowotworami). Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych dwufazowych należy również rozważyć z lekarzem w stanach takich, jak: nadciśnienie, cukrzyca, zapalenie jelita grubego, poważna nadwaga, wysoki poziom tłuszczów we krwi, epilepsja, depresja, stwardnienie rozsiane, wypadanie włosów, choroby serca i naczyń oraz przebyte zatrucie ciążowe i żółtaczka w ciąży. Stosując hormonoterapię dwufazową należ unikać jednoczesnego przyjmowania alkoholu (szczególnie regularnego i w dużej ilości).

Jak wszystkie leki, tak i hormonoterapia dwufazowa, posiada skutki uboczne. Pojawienie się nudności, wymiotów, wzdęć, bólów głowy, napięcia i tkliwości gruczołów sutkowych (głównie w okresie okołomiesiączkowym) zazwyczaj mijają po 2-4 cyklach. Jeśli powyższe objawy nie ustępują lub są nadmiernie uciążliwe oraz gdy występują krwawienia międzymiesiączkowe, należy udać się do lekarza i rozważyć zmianę preparatu. Tabletki dwufazowe mogą również powodować niewielki przyrost masy ciała, gromadzenie wody w organizmie,

zwiększenie ciśnienia tętniczego , chorobę afektywną jednobiegunową, przygnębienie, spadek libido oraz ból oczu podczas noszenia szkieł kontaktowych. Rzadko mogą wystąpić zaburzenia wątroby, brunatne plamy na skórze (ulegające nasileniu pod wpływem promieni UV), świąd skóry, zakrzepy, zmiany poziomu cukru oraz zmniejszone wydzielanie gruczołów łzowych. Niezwłocznie należy odstawić lek i udać się do lekarza, gdy pojawi się ostry i migrenowy ból głowy , obrzęk i ból kończyn dolnych, silny świąd, nagły ból brzucha, żółtaczka , zaburzenia wzroku. Niezwykle rzadko tabletki antykoncepcyjne mogą powodować pląsawicę, nowotwory hormonozależne, objawy tocznia rumieniowatego rozsianego.

Należy pamiętać, że środków hormonalnych nie można przyjmować bez wcześniejszego porozumienia z lekarzem. Tylko on odpowiednio dobierze właściwy preparat, dzięki czemu antykoncepcja hormonalna będzie skuteczna i pozbawiona działań niepożądanych. Tabletki antykoncepcyjne dwufazowe wymagają od kobiety skrupulatności, dokładności i systematyczności, dlatego jeśli nie będzie się przestrzegać zaleceń, ta metoda antykoncepcyjna nie przyniesie oczekiwanego rezultatu.

Źródła

1. Darney D.P., Speroff L. Antykoncepcja, Medycyna Praktyczna, Kraków 2007, ISBN 83-7430-102-2
2. Pertyński T., Zyss T. (red.), Antykoncepcja, MedPharm, Wrocław 2008, ISBN 978-83-60466-29-2
3. Gillebaud J. Antykoncepcja - pytania i odpowiedzi, Medycyna Praktyczna, Kraków 2005, ISBN 83-7430-012-4
4. Zdrojewicz Z. (red.), ANTYKONCEPCJA - którą metodę powinnam wybrać?, MedPharm, Wrocław 2008, ISBN 978-83-60466-55-1