Tak Polacy postępują z lekami. "Generują problem"
Nieodpowiedzialne pozbywanie się niewykorzystanych leków zagraża środowisku i nasila problem lekooporności - ostrzegają eksperci. Przeterminowane farmaceutyki należy oddawać do wybranych aptek lub Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK).
Nie wyrzucaj leków do kanalizacji
W tym artykule:
Konsekwencje nieodpowiedniego pozbywania się leków
Prof. Przemysław Kardas, kierownik Centrum Badań nad Przestrzeganiem Zaleceń Terapeutycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, zwraca uwagę na brak świadomości społecznej w kwestii utylizacji leków.
- Ludzie nie mają świadomości, że jeśli wyrzucają niewykorzystane lekarstwa do śmieci, generują problem ekologiczny. Jeśli leki trafią na wysypisko, prędzej czy później uwolnią się z blistrów i opakowań, przedostaną się do wód gruntowych i zanieczyszczą środowisko - mówił prof. Kardas w rozmowie z PAP.
Według szacunków eksperta do polskich ekosystemów może trafiać nawet 10 tysięcy ton leków rocznie. Najgroźniejszym skutkiem niewłaściwego pozbywania się farmaceutyków jest narastająca lekooporność.
Objawy zatrucia dioksynami
- Kiedy leki trafiają do środowiska, to w wodach gruntowych i ściekowych pozostają w niskich stężeniach. Jeśli w takich warunkach patogen wejdzie w kontakt np. z antybiotykiem, szybciej dochodzi tam do ewolucji osobników odpornych na działanie leku. A przez to leki z czasem stają się coraz mniej skuteczne. Są leki, które dziś z powodu narastającej lekooporności musimy stosować w dwukrotnie większych dawkach niż jeszcze 30 lat temu - wyjaśnia prof. Kardas.
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) podkreśla, że jedynym dopuszczalnym sposobem unieszkodliwiania niepotrzebnych leków jest spalanie w bardzo wysokiej temperaturze w specjalistycznych instalacjach. Niewykorzystane leki oraz odpady medyczne, takie jak strzykawki czy pióra insulinowe, powinny być zbierane w punktach PSZOK prowadzonych przez gminy lub wybranych aptekach, które podpisały odpowiednie umowy z samorządami.
Tego nie rób
Ministerstwo Klimatu i Środowiska przypomina, że wyrzucanie leków do kanalizacji jest zabronione i grozi za to grzywna. Prof. Kardas zauważa, że oczyszczalnie ścieków nie są przystosowane do usuwania pozostałości leków, więc trafiają one do rzek, jezior czy mórz, zanieczyszczając środowisko wodne.
Marian Witkowski, wiceprezes Naczelnej Izby Aptekarskiej i prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Warszawie, podkreśla, że w interesie każdego z nas jest, aby szkodliwe substancje z leków nie przedostawały się do środowiska poza kontrolą.
- Leki są różne. Wśród nich są choćby leki o działaniu narkotycznym czy onkologicznym, w przypadku których zabójcza jest już bardzo mała dawka - mówi Witkowski w rozmowie z PAP.
Niestety, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Klimatu i Środowiska ani GIOŚ nie prowadzą statystyk dotyczących ilości leków prawidłowo poddawanych utylizacji w Polsce. Na poziomie lokalnym takie dane posiadają jednak gminy. Z informacji Urzędu Miasta Krakowa wynika, że w 2022 roku mieszkańcy oddali 65,5 tony leków do 200 aptek uczestniczących w programie zbiórki. W Warszawie w zeszłym roku zebrano 127 ton niezużytych leków w 559 aptekach oraz 5 ton w punktach PSZOK/MPSZOK.
Deklaracja z apelem do Komisji Europejskiej
Prof. Kardas zwraca uwagę na brak przejrzystości systemu utylizacji leków w Polsce. W czerwcu, z jego inicjatywy, europejscy naukowcy podpisali w Brukseli deklarację z apelem do Komisji Europejskiej i państw członkowskich UE o działania na rzecz odpowiedzialnego pozbywania się niepotrzebnych farmaceutyków. Wskazano trzy główne potrzeby: edukację pacjentów, wprowadzenie graficznych informacji na opakowaniach leków o sposobie ich utylizacji oraz stworzenie narodowych systemów informowania o miejscach zbiórki.
Zdaniem eksperta w Polsce brakuje ogólnokrajowej mapy miejsc, gdzie można oddać leki czy strzykawki do utylizacji. Chociaż poszczególne gminy, takie jak Kraków czy Warszawa, posiadają takie mapy, powinny one być zebrane w jednym, łatwo dostępnym dla wszystkich miejscu.
- Obywatele nauczyli się już, że np. baterii nie można wyrzucać do kosza, a zbiórka takich odpadów prowadzona jest nie tylko w PSZOK-ach, ale i w sklepach. A czy uważamy, że leki są mniej szkodliwe niż baterie? Byłoby to bardzo nierozsądne - podsumowuje prof. Kardas.
Marian Witkowski apeluje, aby używać leków rozsądnie, zgodnie z zaleceniami lekarzy, i nie robić niepotrzebnych zapasów w domowych apteczkach.
- Jeżeli już musimy lek wyrzucić, to pomyślmy o przyszłości naszych dzieci i wnuków, które odziedziczą po nas Ziemię w spadku - dodaje.
Marta Słupska, dziennikarka Wirtualnej Polski
Źródło: PAP.
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
