Prawdziwy wysyp kleszczy. "Ich ilość zmienia się w zależności od pogody"

Najnowszy raport Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH – PIB wskazuje, że tylko w tym roku (do 15 października) zdiagnozowano 40 867 przypadków boreliozy, zwanej też, z uwagi na miejsce, gdzie po raz pierwszy została opisana, chorobą z Lyme. Dla porównania w analogicznym okresie ubiegłego roku zdiagnozowano 24 232 przypadki.

Liczba zachorowań rośnie nie tylko w Polsce. Do końca września lekarze w Czechach odnotowali 7994 przypadki boreliozy – poinformował Państwowy Instytut Zdrowia (SZU). To najwięcej od 1986 roku, gdy zaczęto prowadzić statystykę zachorowań. Natomiast kolejne 600 osób zachorowało na odkleszczowe zapalenie opon mózgowych.

Czytaj także: Kleszcze wywołują boreliozę. By się ochronić, koniecznie zrób to po spacerze

Na wysyp chorób odkleszczowych i kleszczy wskazują nie tylko raporty, ale także nasi czytelnicy. – Poszliśmy na spacer z psem. Po powrocie do auta mój partner miał kilka kleszczy na jasnych spodniach, ja – wbitego w skarpetkę. W ciągu kolejnych godzin ujawniały się kolejne "znaleziska" z lasu. Pies miał kleszcza wbitego wewnątrz ucha, kolejne dwa znaleźliśmy w prześcieradle na łóżku – mówi w rozmowie z WP acbZdrowie pani Magdalena z Lublina, nasza czytelniczka.

– Nie spodziewaliśmy się, że zamiast wysypu grzybów, będzie wysyp kleszczy. Szliśmy główną alejką, nie zapuszczaliśmy się w zarośla. Choć spacery po lesie są naszą rutyną, to jeszcze nie zdarzyło nam się znaleźć aż tyle okazów w ciągu niespełna godziny! – dodaje.

Eksperci ostrzegają, że zmiany klimatyczne sprawiają, że kleszcze są aktywne praktycznie przez cały rok. Co więcej, nie ograniczają się już tylko do lasów – można je spotkać na łąkach, w parkach miejskich, ogrodach, a nawet na przydomowych trawnikach. – Bytują wszędzie tam, gdzie są zwierzęta, bo one najczęściej podróżują na grzbietach swoich żywicieli – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Joanna Zajkowska z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

– Obecnie nie możemy mówić o czymś takim jak sezon na kleszcze, gdyż trwa on cały rok. Jedynie ich ilość zmienia się w zależności od pogody. Ich aktywność trwa, dopóki temperatury nie spadną poniżej 7 stopni Celsjusza. Niestety, nawet przejściowe podwyższenie temperatur budzi je do aktywności. A to oznacza, że obecnie te pajęczaki możemy spotkać na swojej drodze przez cały rok i też przez cały rok diagnozujemy choroby odkleszczowe – mówi prof. Zajkowska.

Czytaj także: Magnes na kleszcze. Osoby z tą grupą krwi są bardziej narażone

Te najbardziej powszechne choroby to kleszczowe zapalenie mózgu i borelioza. Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że w 2024 roku lekarze POZ udzielili pomocy ponad 98 tys. pacjentom z chorobami odkleszczowymi. Wśród nich, aż 62 tys. osób miało boreliozę, która nazywana jest "mistrzynią kamuflażu", bo często jej objawy są bardzo niespecyficzne.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC – agencja rządowa USA) podkreśla, że w początkowych etapach choroby, oprócz zmian skórnych, mogą wystąpić ogólne dolegliwości, takie jak uczucie zmęczenia, zawroty i bóle głowy. W miarę postępu choroby pojawiają się także inne symptomy, m.in. ze strony układu nerwowego, jak porażenie nerwu twarzowego, manifestujące się jako paraliż jednej strony twarzy.

– Mamy zachorowania z grudnia, z połowy stycznia, lutego czy czerwca. Największą aktywność kleszczy notujemy wczesną wiosną i jesienią, ale uważać na kleszcze powinniśmy cały czas. Objawem alarmowym numer jeden jest rumień wędrujący. Jest on bardzo charakterystyczny i naprawdę trudno go przeoczyć. Najczęściej wówczas na naszej skórze pojawia się czerwona plama, która powiększa się, tworząc pierścień z jaśniejszym środkiem – wyjaśnia prof. Zajkowska. Gdy zauważymy te objawy, powinniśmy jak najszybciej udać się do lekarza.

Z kolei do symptomów kleszczowego zapalenia mózgu zaliczamy: gorączkę, bóle głowy, mięśni i stawów. – Natomiast w drugiej fazie choroby, jeśli do niej dojdzie, u części pacjentów mogą wystąpić znacznie groźniejsze objawy neurologiczne, np. sztywność karku, zaburzenia świadomości, niedowłady, a nawet drgawki czy porażenie mięśni oddechowych. Możemy obserwować także nudności, wymioty czy gorączkę. By do rozwoju tych chorób nie doprowadzić, trzeba zadbać o "kleszczową prewencję" – mówi prof. Zajkowska.

Czytaj także: Kleszcze i choroby odkleszczowe - jak się przed nimi chronić? Kogo atakują i co je wabi? To musisz wiedzieć

Ekspertka radzi, by dobrze się przygotować do spędzania czasu na łonie natury. – Gdy wychodzimy do lasu lub w miejsca, gdzie są wysokie trawy, nośmy odpowiednią odzież zakrywającą ciało. Ona będzie utrudniała kleszczowi dotarcie do nagiej skóry. Najlepsze będą długie spodnie włożone w skarpetkę, spodnie z gumką i wysokie buty – mówi prof. Zajkowska.

– Stosujmy także repelenty. To preparaty, które pomogą nam odstraszyć kleszcze. Jednak to nie koniec. Bardzo istotne jest również to, aby po powrocie z takiego spaceru dokładnie obejrzeć ciało. Zwłaszcza pachwiny, zgięcia kolan, pachy, kark – wylicza lekarka.

Jeśli po takich oględzinach znajdziemy kleszcza, należy go jak najszybciej usunąć pęsetą lub innym specjalnie do tego przeznaczonym narzędziem.

Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski