Trwa ładowanie...

Przepuklina - przyczyny, rodzaje, leczenie

Przepuklina powoduje silne dolegliwości bólowe
Przepuklina powoduje silne dolegliwości bólowe (Zdjęcie kobiety / Shutterstock)

Przepuklina rozwija się powoli i początkowo może nie dawać żadnych objawów. Objawy przepukliny pachwinowej narastają wraz z rozwijaniem się schorzenia. Pierwsze objawy mogą być niejasne jednak wraz z zaostrzaniem się objawów stają się wyraźne. Zarówno przepuklina brzuszna, jak i pachwinowa są niebezpieczne dla życia, dlatego lepiej im zapobiegać. Jeśli jednak się pojawią, należy udać się do lekarza.

spis treści

1. Co to jest przepuklina

Przepuklina to stan, kiedy narząd lub tkanka tłuszczowa wciska się przez otwór lub słaby punkt w otaczającym mięśniu lub tkance łącznej znanej jako powięź. Najbardziej powszechne rodzaje przepukliny to: pachwinowa, pępkowa, brzuszna, udowa oraz pooperacyjna.

W przepuklinie wyróżniamy: wrota przepuklin, kanał przepukliny i worek przepuklinowy. Wrota przepuklin to otwór w powłokach, przez który przedostaje się zawartość jamy brzusznej. Kanał przepukliny to droga z jamy brzusznej pod skórę a worek przepuklinowy to utworzony jest przez otrzewną i znajduje się w nim zawartość przepukliny.

2. Rodzaje przepukliny

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Jakich dolegliwości nie powinniśmy lekceważyć?"

Każdy z rodzajów przepuklin powstaje w efekcie nacisku oraz osłabienia tkanki mięśniowej. W zależności od miejsca pojawienia się przepukliny wyróżniamy kilkanaście rodzajów przepuklin. Wszystkie przepukliny należy podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. W przypadku przepuklin wewnętrznych dochodzi do przemieszczenia się narządów do sąsiedniej jamy ciała. Natomiast przepuklina zewnętrza oznacza, że przesunięty narząd umiejscowił się pod skórą. Dodatkowo przepukliny można podzielić na wrodzone oraz nabyte.

Przy przepuklinie pojawia się uwypuklenie w pachwinie lub mosznie, które może boleć lub powodować pieczenie. Uwypuklenie może narastać przez tygodnie, a nawet miesiące lub pojawić się nagle po podnoszeniu ciężarów, kaszlu, schylaniu się lub śmianiu.

2.1. Przepuklina pachwinowa

Najczęstszą postacią przepuklin brzusznych jest przepuklina pachwinowa, która stanowi aż 75 proc. wszystkich przepuklin. Przepuklina brzuszna pojawia się, gdy kawałek jelita przesunie się przez mięśnie dolnej części brzucha do pachwiny. W przypadku przepukliny pachwinowej również należy wyróżnić przepuklinę prostą i skośną.

Głównym i najbardziej charakterystycznym objawem przepukliny pachwinowej jest wyczuwalne uwypuklenie powłok brzusznych. Uwypuklenie powiększa się podczas kaszlu lub wysiłku. Czasami występuje ból w tej okolicy, który może promieniować aż do jądra. Przepuklina pachwinowa może być bolesna, ale może też nie powodować żadnego bólu. Może także objawiać się opuchlizną i poczuciem ciężkości w okolicach krocza. Te symptomy mogą ustępować po położeniu się.

Objawami przepukliny pachwinowej, które mogą występować razem z bólem są wymioty i nudności. Czasami dochodzi do uwięźnięcia przepukliny co stanowi poważny problem, ponieważ prowadzi do niedrożności przewodu pokarmowego lub niedokrwienia ściany uwięźniętego jelita.

Jeśli dojdzie do takiego przypadku, konieczna jest operacja w trybie natychmiastowym i czasami lekarz zmuszony jest do wycięcia fragmentu niedokrwionego jelita. Nieleczona przepuklina wraz z biegiem czasu powiększa się i pogarsza jakość życia pacjenta a czasem prowadzi do kalectwa.

2.2. Przepuklina udowa

Przepuklina udowa najczęściej występuje u kobiet. Największe ryzyko przepukliny udowej dotyczy kobiet, które rodziły, ponieważ w czasie porodu może dojść do rozszerzenia się kanału rodnego. Większe ryzyko przepuklin udowych jest również związane z osłabieniem mięśni u kobiet po 65. roku życia.

W przypadku przepukliny udowej narządy z jamy brzusznej mogą się przesunąć przez kanał udowy w kierunku pachwiny. W przypadku przepuklin udowych można odczuwać ciągły dyskomfort w okolicy pachwiny oraz górnej części uda. Jeśli podejrzewamy u siebie przepuklinę udową, lepiej udać się do lekarza, ponieważ przepuklina udowa może ulec uwięźnięciu, czego efektem może być śmierć.

2.3. Przepuklina cewy nerwowej

Przepuklina cewy nerwowej jest to element całego zespołu wad cewy nerwowej, które pojawiają się już na bardzo wczesnym etapie rozwoju płodowego. W przypadku przepuklin cewy nerwowej należy rozróżnić:

Przepukliny mózgowe – ten rodzaj przepuklin jest powodem upośledzenia umysłowego. Przepukliny mózgowe oznaczają, że tkanka mózgowa wysuwa się poza czaszkę z powodu ubytku kości.

Przepukliny rdzenia kręgowego – ten rodzaj przepuklin jest wadą wrodzoną kręgosłupa. Przepukliny rdzenia kręgowego są spowodowane przez niedorozwój kręgów ochraniających rdzeń kręgowy.

2.4. Pozostałe rodzaje przepuklin

Przepuklina brzuszna objawia się uwypukleniem błony otrzewnej wykraczającym poza granice jamy brzusznej. Przepukliny brzusznej nie należy leczyć domowymi sposobami, lecz poddać się operacji.

Przepuklina pępkowa jest wadą wrodzoną. W przypadku osób dorosłych ten rodzaj przepuklin jest najczęściej nabyty na skutek otyłości kobiet lub ciąży.

Przepukliny pooperacyjne pojawiają się w bliźnie pooperacyjnej. Przepuklina pooperacyjna pojawia się najczęściej w czasie gojenia się rany po zabiegu. Główną przyczyną przepuklin pooperacyjnych jest nieumiejętne zamknięcie jamy brzusznej, ale zdarzają się również przypadki przepuklin w wyniku krwiaków w ranie lub zakażenia.

Przepukliny pępowinowe występują u płodu, jako wynik poważnych wad genetycznych. Niestety dzieci urodzone z tym rodzajem przepuklin mają różne wady wrodzone, np. serca lub mózgu.

Przepuklina kręgosłupa – przepuklina tego typu to inaczej wypadnięcie dysku. Przepuklina kręgosłupa jest najczęściej diagnozowana w odcinku lędźwiowym. Głównym objawem przepuklin tego rodzaju jest ból w krzyżu.

Do najrzadszych rodzajów przepuklin brzucha należą:

  • przepukliny nadbrzuszne, które pojawiają się między wyrostkiem mieczykowatym i pępkiem, na wysokości 5-6 cm powyżej pępka;
  • przepukliny podbrzuszne, które pojawiają się pod pępkiem;
  • przepukliny okołostomijne, które rozwijają się jako powikłanie po wykonaniu stomii;
  • przepukliny lędźwiowe, które pojawiają się na tylnej ścianie jamy brzusznej w okolicy lędźwiowej.
  • przepukliny kulszowe - przepuklina ta tworzy się zazwyczaj w otworze kulszowym większym. Ten rodzaj przepukliny nie daje objawów, dopóki nie dojdzie do niedrożności jelit. Przepuklina ta objawia się zwykle uczuciem dyskomfortu w okolicy pośladków, ból w tym rodzaju przepuklin pojawia się bardzo rzadko;
  • przepukliny kroczowe - na grupa przepuklin pojawia się najczęściej po operacjach odbytnicy lub prostatektomiach przezkroczowych. Ten rodzaj przepuklin dotyczy zazwyczaj kobiet starszych. Niezależnie od tego przepukliny osiągają duże rozmiary. Przepukliny te można nawet wyczuć w badaniu manualnym.

2.5. Przepuklina wewnętrzna

Przepukliny wewnętrzne są związane z płaskim mięśniem zwanym przeponą, który jest zlokalizowany między jamą brzuszną i jamą klatki piersiowej. Do powstania przepuklin wewnętrznych, nazywanych również przepuklinami przeponowymi, dochodzi, gdy narządy znajdujące się w jamie brzusznej przesuwają się do klatki piersiowej z powodu ubytków w przeponie.

Zdarza się, że przepukliny wewnętrzne, pojawiają się w postaci przepuklin rozworu przełykowego. W przypadku przepuklin tego rodzaju również należy uwzględnić podział na:

  • przepukliny okołoprzełykowe – miejsce, gdzie żołądek jest połączony z przełykiem (tzw. wpust), pozostaje na swoim miejscu, jednak dochodzi do przesunięcia żołądka do klatki piersiowej obok przełyku;
  • przepukliny wślizgowe – przepukliny tego typu powstają na skutek wpuklenia się wpustu i części górnej żołądka do klatki piersiowej bezpośrednio przez rozwór przełykowy

3. Przepuklina pachwinowa

Przepuklina pachwinowa rozwija się powoli i początkowo może nie dawać żadnych objawów. Głównym i najbardziej charakterystycznym objawem przepukliny pachwinowej jest wyczuwalne uwypuklenie powłok brzusznych. Uwypuklenie powiększa się podczas kaszlu lub wysiłku. Czasami występuje ból w tej okolicy, który może promieniować aż do jądra.

Objawami przepukliny pachwinowej, które mogą występować razem z bólem są wymioty i nudności. Czasami dochodzi do uwięźnięcia przepukliny co stanowi poważny problem, ponieważ prowadzi do niedrożności przewodu pokarmowego lub niedokrwienia ściany uwięźniętego jelita. Jeśli dojdzie do takiego przypadku, konieczna jest operacja w trybie natychmiastowym i czasami lekarz zmuszony jest do wycięcia fragmentu niedokrwionego jelita. Nieleczona przepuklina wraz z biegiem czasu powiększa się i pogarsza jakość życia pacjenta a czasem prowadzi do kalectwa.

Bardzo często sam pacjent przez zaobserwowanie objawów przepukliny pachwinowej jak np.: uwypuklenie powłok brzusznych rozpoznaje przepuklinę. Lekarz natomiast po badaniu przedmiotowym, może skierować pacjenta na badanie USG.

W przypadku kiedy objawy przepukliny pachwinowej są niewidoczne wystarczy tylko obserwacja. Jeśli objawy przepukliny pachwinowej zaczną dawać o sobie znać, wtedy stosuje się leczenie zabiegowe. Pacjenci, u których nie możliwe jest wykonanie operacji powinni nosić specjalny pas przepuklinowy. Operacja przepukliny polega na odprowadzeniu zawartości worka przepuklinowego do jamy brzusznej, czasem z otwarciem otrzewnej i zeszyciu tkanek tak, aby przykrywały wrota przepukliny.

4. Przyczyny przepukliny

Wszystkie rodzaje przepukliny są spowodowane kombinacją nacisku oraz otwarcia lub osłabienia mięśnia lub powięzi. Czasami słabość mięśnia ma miejsce przy narodzinach, jednak w większości przypadków pojawia się później. Słabe odżywianie, palenie papierosów i nadwyrężanie się mogą osłabić mięśnie i prowadzić do przepukliny.

Wszystko, co zwiększa nacisk w okolicach brzucha, może powodować przepuklinę, na przykład otyłość, podnoszenie ciężkich przedmiotów, biegunka lub zatwardzenie, a nawet uporczywy kaszel lub kichanie.

5. Objawy przepukliny

Niezależnie od miejsca występowania przepuklin zawsze występuje taki sam charakterystycznych objawów. Objawem przepuklin jest mały miękki guz, który pojawia się w miejscu powstania przepukliny. Początkowo guz przy przepuklinie można "wcisnąć" z powrotem do jamy brzusznej, jednak z czasem staje się to niemożliwe.

Kolejnym objawem przepuklin jest ból. W przypadku przepuklin chory odczuwa ciągnięcie i pieczenie w czasie ucisku guza. Podobne odczucia pojawiają się w czasie przesuwania się zawartości przepukliny. Po pewnym czasie ból związany z przepukliną zaczyna promieniować dalej.

Przepuklina najczęściej boli, gdy podnosimy ciężary, kaszlemy, czy napinamy mięśnie. Ponadto ból przepukliny pojawia się w czasie wypróżniania i podczas dłuższego siedzenia.

W przypadku przepukliny brzusznej głównym objawem jest uwypuklenie na powierzchni brzucha. Przepukliny stają się widoczne w okolicy pępka, pachwiny lub blizny pooperacyjnej. Wypukłość w przypadku przepukliny jest twarda i napięta i nie można jej cofnąć. Przepuklina staje się bardziej widoczna, gdy napinamy mięśnie z jakichś powodów.

Objawy przepuklin brzusznych są takie same jak w przypadku innych przepuklin. Jednak wraz z postępem choroby mogą pojawić się wzdęcia, wymioty oraz nudności. Przepuklina brzuszna doprowadza w końcu do tego, że chory nie może oddawać gazów, ani stolca.

6. Leczenie przepukliny

Leczenie przepukliny zależy od jej lokalizacji. Przepuklina pachwinowa nie zagoi się samoistnie, jedyną drogą leczenia jest operacja przepukliny. Warto pamiętać, że przepuklina może pojawić się ponownie po operacji, dlatego tak istotna jest profilaktyka. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia przepuklin, należy utrzymywać właściwą wagę, nie palić i unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów.

W leczeniu przepukliny pachwinowej stosuje się dwie metody: klasyczną oraz laparoskopową. Klasyczna operacja przepukliny wymaga najpierw odsłonięcia miejsca powstania przepukliny. W tym celu na początku operacji przepukliny nacina się skórę, następnie podwiązuje się naczynia podbrzuszne i rozcina rozcięgno.

Gdy chirurg w czasie operacji przepukliny dotrze już do worka przepuklinowego, otwiera go, rozdziela powstałe tam sieci bądź odcinki jelita i wprowadza je do jamy brzusznej. Zabieg laparoskopowy polega na dotarciu do worka przepuklinowego od strony otrzewnej. Powstałe połączenie w miejscu przepukliny rozdziela się i odprowadza do jamy brzusznej.

W przypadku przepukliny brzusznej również przeprowadza się zabieg chirurgiczny. Pacjentom, którzy nie mogą być poddani operacji przepukliny (chorzy na inne schorzenia, osoby starsze) zakłada się specjalne pasy przepuklinowe. Jednak mimo usunięcia przepukliny w czasie operacji przepukliny istnieje spore ryzyko nawrotu przepukliny. Ponadto po operacji przepukliny mogą wystąpić różnorodne powikłania, jak np. zakrzepica nóg.

Po operacji przepukliny może również dojść do uszkodzenia nasieniowodu czy powstania krwiaka. Zdarza się także, że rana po operacji przepukliny całkowicie rozchodzi się, wówczas mówimy o tzw. wytrzewieniu.

Przez pierwsze dwa lub trzy dni po operacji przepukliny należy przyjmować leki przeciwbólowe. Obecnie lekarze zalecają również, aby po operacji przepukliny starać się wstawać jak najwcześniej, dzięki czemu operacja przepukliny nie będzie przyczyną powstania ciągnącej blizny.

U niektórych osób operacja przepukliny może powodować problemy ze stolcem z powodu lęku przed parciem, dlatego po operacji przepukliny lepiej stosować dietę lekkostrawną.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Przepuklina brzuszna
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze