Psychoza poporodowa

Takie załamanie nastroju, zazwyczaj przemijające i niegroźne, określa się mianem „baby blues” (póki co nie istnieje polski odpowiednik tego sformułowania). Depresja poporodowa jest stanem przedłużającego się spadku aktywności i obniżeniem nastroju, który uniemożliwa prawidłową opiekę nad noworodkiem. Choroba dotyka około 12 proc. młodych matek.

Istnieją dwie niewykluczające się teorie tłumaczące występowanie zaburzeń nastroju u kobiet w okresie poporodowym. Gra hormonalna uważana jest za głównego winowajcę zaburzeń emocjonalnych w okresie poporodowym. Po narodzinach dziecka ilość hormonów płciowych w organizmie kobiety drastycznie spada, co powoduje nagłe zmiany w przekaźnictwie nerwowym i zachwianie wytworzonej przez 9 miesięcy równowagi. Drugą możliwą przyczyną depresji poporodowej jest tworząca się więź między dzieckiem i matką, która także inicjuje zmiany w przepływie informacji w układzie nerwowym.

Za czynniki, które sprzyjają wystąpieniu depresji poporodowej, należy także uznać stresujące wydarzenie życiowe, depresję występującą w przeszłości i zaburzenia nastroju w rodzinie. O ile w depresji endogennej status socjoekonomiczny oraz wykształcenie mają istotne znaczenie, o tyle w tym szczególnym rodzaju depresji te czynniki zdają się nie mieć tak istotnego wpływu.

Liczne badania wskazują na wzrost ryzyka depresji poporodowej, jeśli kobieta wcześniej cierpiała na podobne zaburzenie. Dodatkowe zagrożenie powstaje w przypadku zaburzeń emocjonalnych powstałych w wyniku niedojrzałości emocjonalnej rodziców lub zakłóconych relacji pomiędzy nimi. Każde stresujące wydarzenie, i to zarówno choroba dziecka, jak i komplikacje okresu okołoporodowego, mają negatywny wpływ na stan psychiczny. Kolka jest chorobą okresu niemowlęcego, która w znaczny sposób dezorganizuje życie rodziny i zakłóca naturalnie ustalone pory odpoczynku i aktywności. Z tego też względu kolkę uznano za czynnik sprzyjający wystąpieniu depresji poporodowej.

Obraz kliniczny depresji poporodowej nie różni się w znaczny sposób od depresji występującej niezależnie od ciąży. Wśród objawów należy wymienić:

• płaczliwość i smutek o znacznym nasileniu,
• ciągłe zmęcznie,
• irytację i nerwowość,
• bezsenność lub nadmierną senność,
• zmiany w nawykach żywieniowych, zarówno znaczny wzrost apetytu, jak i jego spadek,
• poczucie winy i bezsilności,
• bóle głowy, klatki piersiowej oraz bóle o innej lokalizacji bez uchwytnej przyczyny.

Powyższe obajwy często mogą być ignorowane i uznawane za normę. Nie lekceważ swoich odczuć.

Każda kobieta, która zauważa niepokojące objawy, powinna przedstawić swoje obawy lekarzowi. Po zebraniu dokładnego wywiadu i po wnikliwym badaniu można postawić właściwą diagnozę.

Choroby tarczycy mogą wpływać na wystąpienie depresji poporodowej. Jeśli przed ciążą chorowałaś na nadczynność lub niedoczynność tarczycy, koniecznie poinformuj o tym swojego lekarza.

W skrajnych przypadkach u 2-3 na 1000 kobiet mogą pojawić się objawy psychotyczne: omamy wzrokowe i słuchowe lub halucynacje. Kobietę ogarnia paraliżujący strach i poczucie niemożności spełnienia matczynych obowiązków.

Objawy psychozy poporodowej, to:

• nielogiczne, nieuporządkowane i natrętne myśli,
• bezsenność,
• brak apetytu,
• okresy manii,
• halucynacje,
• myśli samobójcze.

Wystąpienie psychozy poporodowej jest stanem ostrym, wymagającym natychmiastowej pomocy lekarskiej. Nie lekceważ tych objawów.

To, co najistotniejsze w różnicowaniu tych dwóch dolegliwości, to czas trwania zaburzeń oraz stopień ich nasilenia. „Baby blues” jest stanem wzmożonej drażliwości, płaczliwości oraz niepokoju, którego okres największego nasilenia pojawia się w okolicach czwartego dnia po porodzie. Po niespełna 10 dniach objawy stopniowo ustępują i w żadnym momencie nie uniemoźliwiają opieki nad noworodkiem.

Kobieta, u której stwierdzono depresję poporodową, powinna mieć włączone leczenie przeciwdepresyjne. Ze względu na wzmożoną wrażliwość na ewentualne działania niepożądane, początkowa dawka tych leków jest zazwyczaj o połowę niższa niż ta stosowana w depresji endogennej. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów depresji lecznia nie wolno przerywać bez konsultacji z lekarzem. Zaniechanie terapii grozi nawrotem choroby.

Niektórzy specjaliści zaznaczają, że w przypadku kolejnej ciaży ryzyko wystąpienia depresji poporodowej wynosi 25 proc. Z tego też względu, po wnikliwej analizie dotychczasowego przebiegu choroby, lekarz może zalecić profilaktykę z zastosowaniem minimalnej dawki leków.

W leczeniu depresji poporodowej niemałe znaczenie ma też psychoterpia, która uzupełnia farmakoterapię. Takie leczenie może być prowadzone zarówno indywidualnie, jak i w grupie.

Wsparcie ze strony najbliższej rodziny pomaga uporać się z nagłą reorganizacją dotychczasowego życia. Kobieta, szczegónie ta, u której wystąpiła depresja poporodowa, musi mieć oparcie w najbliższych osobach.

Staraj się rozmawiać o swoich odczuciach, nie kryj niepokojów i zmartwień. Pamiętaj, że każda matka martwi się o swojego malucha, dlatego wysłuchaj rad mamy lub przyjaciółki i nie odrzucaj oferowanej przez nie pomocy.

Gdy na świat przychodzi dziecko, zaczyna się era nieprzespanych nocy i ciągłego zmęczenia. Zadbaj o regularny wypoczynek, który pozwoli zregenerować siły i doda niezbędnej energii. Lekkie, ale częste posiłki poprawią Ci samopoczucie i zapewnią odpowiednią ilość kalorii niezbędnych do wspólnego odkrywania świata z Twoim maluchem. Nie zapominaj o piciu dużej ilości wody; to ona jest głównym składnikiem budowy Twojego organizmu i poprawia jego funkcjonowanie.

Leki przeciwdepresyjne przedostają się do mleka matki, ale stosowanie niskich, skutecznych dawek chroni malucha przed działaniami niepożądanymi i nie zagraża jego prawidłowemu rozwojowi. Przy karmieniu piersią najczęściej stosuje się selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI), ale wybór leku zależy od wielu czynników i może być ustalony dopiero po odpowiedniej diagnostyce.

Źródła

1. Hammen C., DEPRESJA – modele kliniczne i techniki terapeutyczne, GWP, Gdańsk 2004, ISBN 83-89574-37-3.
2. Koszewska I., O depresji w ciąży i po porodzie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-3844-6.
3. Meder J., Problemy zdrowia psychicznego kobiet, Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Kraków 2003, ISBN 83-86826-85-1.
4. Pużyński S., Leki przeciwdepresyjne, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2005, ISBN 83-85705-77-5.