Leczenie operacyjne raka piersi

Już wtedy zaobserwowano, że wycięcie guza wraz z pewnym marginesem zdrowych tkanek może przedłużyć życie. Od tamtej pory wiele się zmieniło. Podwaliny dla aktualnie przeprowadzanych zabiegów w 1894 roku ustanowił William Halsted, który zaproponował dość rozległe usunięcie gruczołu piersiowego wraz z leżącym pod nim mięśniem piersiowym. Metoda ta, zmodyfikowana przez Davida Pateya, królowała przez niemal 100 lat. Radykalna mastektomia wg Pateya jest aktualnie najczęściej wybieranym rodzajem zabiegu odjęcia piersi.

Możliwości chirurgicznego leczenia raka piersi jest wiele. Zakres zabiegu uzależniony jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania nowotworu, ale także innych czynników, w tym preferencji pacjentki. Kwalifikację chorych do zabiegu przeprowadza się na podstawie badania klinicznego, podczas którego wstępnie ustala się stopień zaawansowania, badania mammograficznego oraz rozpoznania z biopsji cienkoigłowej lub badania histopatologicznego wyciętego guza ewentualnie jego wycinka.

Pod tym hasłem kryje się możliwość usunięcia guza nowotworowego wraz z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek, bez konieczności usunięcia całej piersi. Warunkiem dodatkowym jest natomiast pooperacyjna radioterapia, która ma za zadanie usunięcie pojedynczych komórek nowotworowych, które mogły przedostać się z guza do otaczających tkanek i stanowić potencjalne źródło nawrotu raka.

Zabieg jest możliwy u chorych, u których rozmiar guza nowotworowego nie przekracza 4 cm, oraz nie ma powiększonych węzłów w okolicy pachy, które mogłyby sugerować obecność przerzutów. Operację przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym, a pobyt w szpitalu nie przekracza 3-4 dni.

Stając przed decyzją czy wybrać tradycyjne usunięcie piersi czy zabieg oszczędzający pacjentka powinna zadać sobie pytanie, jak ważne jest dla niej zachowanie piersi oraz porozmawiać z lekarzem na temat spodziewanego efektu kosmetycznego po zabiegu, ponieważ czasami usunięcie większej ilości tkanki może (zwłaszcza przy niewielkich piersiach) skutkować zauważalną różnicą wielkości lub ułożenia piersi. Należy także zwrócić uwagę na psychologiczne aspekty zabiegu oszczędzającego czyli problem lęku przed nawrotem choroby, który może być silniej wyrażony w przypadku leczenia oszczędzającego.

Mastektomia to inaczej operacja całkowitego usunięcia piersi. Istnieje kilka odmian tego zabiegu, w zależności od jego zakresu. Jak już wspomniano wcześniej, najczęściej wybieranym przez chirurga sposobem odjęcia piersi jest zmodyfikowana radykalna mastektomia wg Pateya. Zabieg polega na usunięciu tkanki piersi wraz z zawartością tzw. dołu pachowego – czyli węzłów chłonnych znajdujących się pod pachą.

Operacja możliwa jest do przeprowadzenia w przypadku nowotworu ograniczonego do piersi pod warunkiem, że guz ma średnicę mniejszą niż 5 cm, oraz nie stwierdza się powiększonych węzłów chłonnych w rejonach innych niż pod pachą po stronie guza.

W porównaniu z leczeniem oszczędzającym, mastektomia wiąże się z większym okaleczeniem dla kobiety, dłuższym pobytem w szpitalu i rekonwalescencją, ale z kolei nie wymaga konieczności pooperacyjnego naświetlania, chyba, że istnieją ku temu indywidualne wskazania. U niektórych pacjentek, po mastektomii nie trzeba stosować dodatkowego leczenia.

W przypadku raka bardziej zaawansowanego zabieg mastektomii jest często poprzedzony kilkoma cyklami chemioterapii, dla uzyskania lepszych efektów operacji i mniejszego ryzyka nawrotu nowotworu. Warto jeszcze wspomnieć o rzadziej wykonywanym zabiegu zwanym mastektomią podskórną. Polega na wycięciu samej tkanki gruczołowej z piersi i czasami zaleca się ją kobietom, u których istnieje duże ryzyko rozwoju raka piersi (nosicielki mutacji genu BRCA1 i BRCA2) lub w przypadku chorych na raka piersi, u których istnieje zagrożenie rozwoju raka w drugiej piersi.

Jest rodzajem biopsji operacyjnej, która ma na celu wykrycie czy w węzłach chłonnych pachy doszło do przerzutów. Opiera się na teorii, według której komórki nowotworowe z guza rakowego w piersi przedostają się do węzłów chłonnych w pasze drogami limfatycznymi i zajmują w określonej kolejności węzły chłonne. Węzłem wartowniczym jest pierwszy węzeł jaki napotykają na swojej drodze komórki nowotworowe.

Za pomocą specjalnie opracowanej techniki chirurg jest w stanie zidentyfikować węzeł wartowniczy i go wyciąć, a następnie wysłać do badania mikroskopowego. Jeżeli węzeł wartowniczy jest w badaniu mikroskopowym wolny do komórek raka, można z wielką pewnością przypuszczać, że pozostałe węzły chłonne w pasze są także nietknięte i dzięki temu można uniknąć niepotrzebnego wycięcia węzłów chłonnych spod pachy (tzw. limfadenektomia pachowa), które stanowi część zabiegu mastektomii wg Pateya. Tym samym można uniknąć problemów, jakie pojawiają się u pacjentek poddanych mastektomii takich jak np. obrzęk ręki po zabiegu.

Źródła

1. Majak B. Podręczny atlas biopsji gruczołu sutkowego, Urban & Partner, Wrocław 2005, ISBN 83-89581-46-9
2. Markowska J. Ginekologia onkologiczna, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-60290-12-1
3. Frączek M. Podstawy diagnostyki i terapii nowotworów, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2008, ISBN 978-83-7522-021-6
4. Kułakowski A., Skowrońska-Gardas A. Onkologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2737-3