"W USA rządzi chaos". Decyzje Trumpa mogą spowodować miliony zgonów

Sekretarz stanu USA, Marco Rubio, potwierdził całkowitą likwidację Amerykańskiej Agencji ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID). Agencja przez dekady wspierała systemy ochrony zdrowia w najuboższych regionach świata, zwłaszcza w Afryce. Według danych opublikowanych w "The Lancet", programy finansowane przez USAID zapobiegły śmierci ponad 91 milionów osób w ciągu ostatnich 20 lat. Wśród nich było aż 30 milionów dzieci.

Dzięki wsparciu USAID udało się znacząco ograniczyć zachorowania i zgony z powodu chorób zakaźnych, takich jak malaria czy HIV/AIDS. Finansowano kampanie szczepień, dostarczano leki i rozwijano lokalną infrastrukturę medyczną. Autorzy badania opublikowanego w "The Lancet" ostrzegają, że likwidacja USAID i głębokie cięcia w finansowaniu pomocy zagranicznej mogą do 2030 roku doprowadzić do ponad 14 milionów dodatkowych zgonów, w tym 4,5 miliona dzieci poniżej 5. roku życia.

To ogromna liczba, zwłaszcza w kontekście tego, że Stany Zjednoczone były dotąd największym darczyńcą pomocy humanitarnej na świecie, odpowiadając za 38 proc. globalnych funduszy, z czego większość była przekazywana właśnie przez USAID.

- Te zmiany będą najbardziej dotkliwe dla najsłabszych, a więc dla dzieci i osób starszych zamieszkujących najbiedniejsze regiony z najgorszym dostępem do opieki medycznej. To jest nawet kilkanaście milionów zgonów, których można by uniknąć. Największe zagrożenie stwarzają wirus HIV, AIDS i malaria, ale też odra oraz śmiertelnie niebezpieczne wirusy wywołujące biegunkę, np. rotawirusy) - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie specjalistka wirusologii, immunologii i ekspertka ds. zwalczania dezinformacji medycznej w przestrzeni publicznej z ramienia Rzecznika Praw Pacjenta, prof. Agnieszka Szuster-Ciesielską z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

- Przed większością tych chorób w krajach zachodnich skutecznie chroni się pacjentów szczepionkami. W krajach rozwijających się, które najbardziej tego potrzebują, nawet z zewnętrznym wsparciem finansowym dystrybucja i dostęp do tych preparatów nie były idealne, ale bez niego może być tylko gorzej - dodaje.

Dlaczego zatem USAID zostaje rozwiązana? Podstawą do decyzji o likwidacji agencji był audyt dokonany przez Departament Efektywności Rządowej (Department of Government Efficiency, DOGE) pod kierownictwem Elona Muska. A więc chodzi o oszczędności.

Jak podaje PAP, zdaniem dr Jerzego Gryglewicza z Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, powodem jest m.in. gigantyczne zadłużenie USA, które przekracza już 36 bilionów dolarów. Gryglewicz podkreśla, że sami Amerykanie coraz częściej zmagają się z poważnymi problemami zdrowotnymi, od otyłości, cukrzycy i schorzenia kardiologiczne po uzależnienia, a system ochrony zdrowia nie zapewnia pełnego ubezpieczenia milionom obywateli.

- To może zabrzmieć paradoksalnie, ale problemy zdrowotne Stanów Zjednoczonych są w pewnym sensie większe niż Afryki. Weźmy choćby taki przykład, że 80 proc. młodzieży amerykańskiej ze względów zdrowotnych nie kwalifikuje się obecnie do służby wojskowej - wskazał dr Gryglewicz w rozmowie z PAP.

Prof. Szuster-Ciesielska potwierdza, że sytuacja zdrowotna Amerykanów stanowi wyzwanie, ale działania rządu na rzecz jej poprawy wzajemnie się wykluczają i są chaotyczne.

- Z jednej strony rząd chciałby oferować lepszą opiekę zdrowotną swoim rodakom i ograniczać wydatki zewnętrzne, ale z drugiej - działania, które w tym celu podejmuje, są chaotyczne i momentami zupełnie irracjonalne. Sekretarz ds. Zdrowia Robert F. Kennedy Jr. deklaruje, że chciałby "oczyścić" amerykańską żywność ze sztucznych barwników i innych potencjalnie szkodliwych substancji, ale jednocześnie podważa bezpieczeństwo znanych od lat, wielokrotnie przebadanych i skutecznych szczepień, wydaje bardzo kontrowersyjne osądy (np. na temat szkodliwości fluoru w wodzie), sieje dezinformację i brak zaufania do medycyny opartej na faktach - mówi wirusolożka.

Zobacz też: 100 dni rządów Trumpa dla zdrowia. Ekspertka o "decyzji, której nie sposób ocenić pozytywnie"

- Ciężko znaleźć jakikolwiek logiczny klucz tych decyzji, mam wrażenie, że polityką zdrowotną w USA rządzi obecnie chaos - ocenia.

Jednocześnie ekspertka UMCS zaznacza, że, choć coraz więcej Amerykanów wymaga i będzie wymagać dobrego dostępu do opieki zdrowotnej, wprowadzona właśnie "wielka, piękna ustawa" administracji Trumpa znacząco go zmniejszy - przewiduje ona m.in. ogromną redukcję finansowania Medicaid (programu pełnych, federalnie finansowanych świadczeń medycznych dla najuboższych - przyp. red.) czy zmianę warunków ulg podatkowych na zakup ubezpieczenia zdrowotnego. W wyniku tych zmian, do 2034 dostęp do opieki zdrowotnej może stracić nawet 16 milionów Amerykanów.

Kto wypełni lukę finansową po Stanach Zjednoczonych w zakresie budżetowania globalnych programów ochrony zdrowia publicznego? Dr Gryglewicz nie wyklucza, że częściowo rolę USAID mogą przejąć inne państwa, takie jak Chiny czy kraje Unii Europejskiej. Jednak w obliczu skali potrzeb, ich działania mogą okazać się niewystarczające. Mimo to badacz z Uczelni Łazarskiego nie ocenia zmiany jednoznacznie negatywnie.

- Przede wszystkim wszystkie programy pomocowe powinny być przeanalizowane pod względem ich efektywności. A tego właśnie wcześniej nie było. Na to wskazywał Elon Musk, że te pieniądze często nie były wydawane racjonalnie. Zawsze warto analizować zrealizowane programy pod względem ich efektów końcowych. Czasami lepiej jest dokonać racjonalnych cięć i na nowo odbudować nawet te same przedsięwzięcia, w oparciu o nowe rozwiązania - podsumował ekspert.

Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. PAP
2. KFF
3. The Lancet