Zapalenie gruczołu łzowego – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie gruczołu łzowego to choroba, która najczęściej występuje jednostronnie. Przyczyny patologii są bardzo różne. Przebieg ostry występuje w zakażeniach bakteryjnych, których przyczyną jest gronkowiec złocisty, ale za patologię odpowiadają także wirusy.

U dzieci, młodzieży i młodych dorosłych infekcja najczęściej towarzyszy chorobom zakaźnym, takim jak:

• grypa,
• odra,
• płonica,
• nagminne zapalenie przyusznic (świnka),
• mononukleoza,
• półpasiec (wywołany przez Herpes zoster).

Zdarza się, że zapalenie gruczołu łzowego pojawia się w zaostrzeniu choroby reumatycznej, a także chorób rozrostowych układu limfoidalnego (to np. białaczki) lub sarkoidozy. U dorosłych może manifestować się w przypadku bakteryjnego zakażenia worka spojówkowego.

Gruczoł łzowy (łac. glandula lacrimalis) jest niedużą (o wielkości około 20 na 12 mm), owalną strukturą, położoną w zagłębieniu nazywanym dołem gruczołu łzowego. Pod względem histologicznym zalicza się do tak zwanych złożonych gruczołów cewkowych, których przewody zbudowane są z dwuwarstwowego nabłonka walcowatego.

Warto wspomnieć, że narząd łzowy składa się nie tylko z gruczołu łzowego, ale i dróg łzowych. Gruczoł łzowy umiejscowiony jest w górnej, bocznej części oczodołu, a ujście jego przewodu wyprowadzającego w zewnętrznym kąciku oka, w worku spojówkowym. Drogi łzowe mają swoje ujście na brzegach powiek.

W budowie gruczołu łzowego wyróżnia się dwie części: górną – oczodołową oraz dolną – powiekową. Z obydwu wychodzą przewodziki wyprowadzające, odprowadzające łzy do worka spojówkowego. Każdy człowiek posiada 4 kanaliki łzowe: po 2 na każdą gałkę oczną.

Jaką funkcję pełni gruczoł łzowy? Okazuje się, że odpowiada za wydzielanie łez do worka spojówkowego. Od jego prawidłowej pracy zależy zarówno struktura filmu łzowego, jak i prawidłowy skład chemiczny łez, a co za tym idzie również optymalne zwilżanie i odżywianie powierzchni oka.

Objawem zapalenia gruczołu łzowego, zwłaszcza w postaci ostrej, jest obrzęk i zaczerwienienie skóry w obrębie powieki górnej, w jej części zewnętrznej, po stronie zajętego gruczołu (w górno-bocznej części górnej powieki). Infekcji towarzyszy ból powieki, który nasila się przy ucisku niedaleko obrzęku. Powieka jest bardzo wrażliwa na dotyk.

Obserwuje się także łzawienie i wydzielinę z oka, gorączkę oraz złe samopoczucie, a także powiększenie przyusznych węzłów chłonnych.

Leczeniem zapalenia gruczołu łzowego zajmuje się okulista. Rozpoznanie umożliwia charakterystyczny wygląd powieki typowe dla choroby objawy. Wystarczy przeprowadzone przez lekarza nadanie palpacyjne, a także badanie okolicy ślinianki przyusznej (bywa powiększona w przebiegi świnki, sarkoidozy czy chłoniaka).

Jeśli pojawia się wysoka gorączka, konieczne są badania krwi: morfologia krwi z rozmazem, czasem posiew krwi. Gdy występuje graniczenie ruchomości oka lub wytrzeszcz, zleca się tomografię komputerową oczodołów i mózgu (w celu wykluczenia zajęcia procesem zapalnym tkanek miękkich oczodołu lub guza oczodołu).

Terapia polega na stosowaniu antybiotyków i salicylanów, miejscowo również sulfonamidów. Włącza się także leki przeciwbólowe. Ulgę przynoszą zimne okłady na obrzęk.

W przypadku ciężkiego zakażenia niezbędna jest hospitalizacja i podawanie antybiotyków dożylnie.

Właściwa i szybko wdrożona terapia prowadzi do wyleczenia i ustąpienia dokuczliwych objawów. U chorych, u których zapalenie gruczołu łzowego współwystępuje z inną chorobą, symptomy infekcji ustępują po wyleczeniu choroby podstawowej.

Objawów zapalenia gruczołu łzowego nie wolno bagatelizować, ponieważ za późno włączone leczenie lub jego brak mogą skutkować pojawieniem się powikłań. Infekcja grozi na przykład przejściem zapalenia na tkanki oczodołu z możliwością jego inwazji do jamy czaszki, co stanowi zagrożenie życia chorego.

Zaniedbanie może również wywołać zakażenie rogówki i jej poważne uszkodzenie, skutkujące uszkodzeniem wzroku.