Badania kohortowe – przykłady, cele, wady i zalety
Badania kohortowe to jeden z rodzajów badań obserwacyjnych i analitycznych, w których nie zaszła żadna interwencja badacza. Polega ono na ocenie wystąpienia określonego zjawiska w grupach osób narażonych i nienarażonych na dany czynnik. Jakie są przykłady badań kohortowych? Co jest ich celem? Jakie są wady i zalety tego typu badań?
1. Co to są badania kohortowe?
Badania kohortowe to jeden z rodzajów badań obserwacyjnych, w których nie doszło do interwencji badacza. Służą one ocenie zdarzeń, które występują w określonej populacji w określonym czasie.
Badania kohortowe to:
- badania prospektywne, gdzie kohorty są ustanawiane przed wystąpieniem oznak choroby, a następnie obserwowane,
- badania retrospektywne, polegające na wykorzystaniu danych zbieranych wcześniej, często przez dłuższy czas.
Czym jest kohorta?
Kohorta to grupa obiektów wybieranych na podstawie określonych, statystycznie istotnych cech wspólnych (powinna być jednorodna pod ich względem). Najczęściej oznacza zbiór ludzi wyodrębniony z populacji z uwagi na zachodzący proces (na przykład dzielących tę samą cechę lub doświadczenie). Celem takiego działania jest przeprowadzenie odpowiedniej analizy.
Termin kohorta wykorzystuje się w statystyce i różnych dziedzinach nauki, które ją stosują, na przykład medycynie czy demografii. Szczególne znaczenie ma w epidemiologii, gdzie badania kohort stanowią podstawowy rodzaj badań analitycznych. Epidemiologiczne badania kohortowe stosuje się w celu poznania często występujących chorób, ich przyczyn i rokowań.
Najczęściej stosowaną kohortą w badaniach opisowych jest kohorta wyodrębniona pod względem demograficznym. Brane są przy tym pod uwagę takie kwestie jak data urodzenia czy data rozpoczęcia edukacji szkolnej. Kohorty demograficzne wykorzystuje się w różnych badaniach porównawczych między przedstawicielami różnych pokoleń.
Do innych kohort uwzględnianych zalicza się między innymi kohorty historyczne. Kohorty dzieli się także na otwarte (open), ustalone (fixed) i zamknięte (closed).
Badania kohortowe – przykłady
Jakie są przykłady badań kohortowych? Tę metodę można wykorzystać przy podejrzeniu, że jakąś chorobę wywołuje narażenie na konkretny: substancję chemiczną czy dym tytoniowy. Wówczas można wybrać kohortę, w której jedna grupa nie była narażona na ich działanie, a druga tak. W dalszym etapie analizuje się obydwie grupy pod kątem pojawienia się objawów wskazujących na chorobę.
2. Typologia badań obserwacyjnych
Badania kohortowe to badania obserwacyjne, które należą do podstawowych lub stosowanych badań naukowych. Ich celem jest opis lub analiza próby badanej z wykorzystaniem wybranych miar ilościowych.
Badania obserwacyjne dzieli się na opisowe i analityczne. Badania opisowe to opis przypadku, seria przypadków, badanie przekrojowe i badania longitudinalne.
Badania analityczne to badania ekologiczne, badania przekrojowe dwóch grup, badania przypadek-kontrola i badania kohortowe.
Badania obserwacyjne są jednymi z najbardziej podstawowych badań naukowych prowadzonych przez badacza lub zespół badaczy w celu osiągnięcia postępu wiedzy naukowej, ustalenia nowych twierdzeń naukowych, tez czy definicji.
3. Cele badań kohortowych
Realizacja badań kohortowych jest uzasadniona zwłaszcza w sytuacjach, gdy z powodów etycznych niemożliwe byłoby wykonanie pomiarów o charakterze klinicznym. Nieetyczne jest na przykład celowe narażanie ludzi na działanie azbestu czy kobiet ciężarnych na zewnętrzny czynnik potencjalnie odpowiadający za wady płodu.
W ramach obserwacyjnych badań kohortowych możliwa jest między innymi analiza przyczynowo-skutkowa ekspozycji na różnorodne czynniki ryzyka (np. zażywanie narkotyków, palenie papierosów, dieta wegańska).
Wyniki badań pozwalają określić ryzyko względne. Umożliwiając na przykład porównanie ryzyka zachorowania na choroby układu krwionośnego u osób będących na diecie wegetariańskiej czy chorób układu oddechowego u ludzi narażonych na dym papierosowy.
4. Zalety i wady badań kohortowych
Badania kohortowe mają wiele zalet. Oznaczają bowiem możliwość:
- wykrycia związku przyczynowo-skutkowego,
- ustalenia dodatkowych powiązań nieuwzględnianych wyjściowo,
- oszacowania ryzyka pojawienia się danego zjawiska w zależności od narażenia na dany czynnik,
- kontroli nad przebiegiem badania, jego jakością i zbieraniem danych,
- uniknięcia błędów (np. błędy w historiach chorób w badaniach retrospektywnych).
Badania kohortowe nie są jednak pozbawione wad, ponieważ:
- konieczna jest duża próba badana,
- są drogie w przeprowadzeniu,
- okres od narażenia do wystąpienia choroby musi być dość krótki,
- badane zjawisko musi być dość powszechne,
- narażenie na dany czynnik może ulec zmianie, co wpływa na wyniki badania.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.