Badanie izotopowe kości i stawów (scyntygrafia kości i stawów)

Statyczna scyntygrafia kości to badanie, które wykonuje się w następujących przypadkach:

• podejrzenie przerzutów nowotworowych do kości;
• zapalenie kości krwiopochodne i zewnątrzpochodne;
• ocena zajęcia kości w owrzodzeniach podudzi, w tym w stopie cukrzycowej;
• choroby metaboliczne (np. choroba Pageta);
• ocena gojenia się przeszczepów kostnych;
• ocena skuteczności radio- i chemioterapii przerzutów kostnych;
• nietypowe postacie złamań - zaklinowane i powolne (marszowe i stresowe).

Trójfazowa scyntygrafia kości służy ocenie stanu ukrwienia odłamków kostnych i obrzęku otaczających tkanek miękkich. Natomiast scyntygrafia stawów jest niezwykle przydatna w różnicowaniu łuszczycowego i reumatoidalnego zapalenia stawów. Badanie to wykonuje się również w przypadku nietypowych postaci zapalenia stawów, a w szczególności we wczesnej diagnostyce zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa. Scyntygrafia zapaleń kości pozwala na wykrycie ognisk zapalnych, odróżnienie stanów zapalnych od procesów jałowych i nowotworowych, a także na różnicowanie zespołu bolesnego biodra po wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego.

Dzięki scyntygrafii możliwe jest uniknięcie wykonywania bardzo dużej ilości zdjęć RTG, ponieważ umożliwia ona objęcie badaniem całego kośćca po jednorazowym podaniu radioznacznika. Pozwala również na stwierdzenie miejsc osteolizy już przy utracie wapnia rzędu 8%, podczas gdy badanie radiologiczne ujawnia takie miejsca dopiero przy odwapnieniu rzędu 40% - 50%.

Przeciwwskazaniem do scyntygrafii kości i stawów jest ciąża. Kobiety w II połowie cyklu miesiączkowego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia, nie mogą przystąpić do badania.

Badanie izotopowe kości nie wymaga specjalnych przygotowań ani wykonania badań poprzedzających. Przed rozpoczęciem badania zaleca się jedynie oddanie moczu, ponieważ pełny pęcherz przesłaniałby obraz kości krzyżowej na scyntygramie. Pacjent nie musi się rozbierać, jednak nie może mieć przy sobie metalowych przedmiotów. Scyntygrafia stawów i kości wykonywana jest w pozycji leżącej na brzuchu lub plecach. Radioznacznik pozdawany jest dożylnie we wlewie dożylnym, za pomocą cewnika. W zależności od rodzaju badania czas trwania badania może być różny. W statycznej scyntygrafii kości, w scyntygrafii zapaleń kośćca oraz scyntygrafii stawów, po 3 - 4 godzinach od podania radioznacznika wykonuje się pomiary trwające 20 - 40 minut. W trójfazowej scyntygrafii kośćca wykonuje się zdjęcia trzykrotnie. Pierwszy raz ok. 3 minut po podaniu radioznacznika (tzw. faza ukrwienia), następnie ok. 10 minut po (tzw. faza tkanek miękkich) oraz kolejne po 3 - 4 godzinach. Badanie wykonuje się przy pomocy urządzeń zwanych gammakamerami, sprzężonymi z systemem komputerowym. Badanie wykonywane jest niezależnie od wieku. W przypadku jednak, gdy pacjentem jest dziecko, zaleca się podać leki uspokajające.

Przed wykonaniem badania należy poinformować lekarza o ciąży lub skłonnościach do krwawień, a w trakcie badania o ewentualnych dolegliwościach bólowych, dusznościach. Po skończonym zabiegu powinno się wypić 1 litr płynów, aby wypłukać izotopy radioaktywne z organizmu.

Źródła

1. Scyntygrafia układu kostnego
2. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
3. Pruszyński B. Radiologia - diagnostyka obrazowa, Rtg, TK, USG, MR i medycyna nuklearna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, ISBN 978-83-200-4325-9
4. Nowak S., Rudzki K., Piętka E., Czech E. Zarys medycyny nuklearnej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998, ISBN 83-200-2273-8