Badanie izotopowe tarczycy (scyntygrafia tarczycy)

Scyntygrafia tarczycy ocenia morfologię i stopień zróżnicowania tkanki w jej guzkach. Jednak, jeżeli w trakcie rozpoznania postawiona zostanie diagnoza: "guzek tarczycy", nie oznacza to wcale nowotworu.

Najczęstszymi guzkami tarczycy są torbiele lub łagodne gruczolaki. Po operacji całkowitego usunięcia tarczycy, scyntygrafia służy do oceny doszczętności zabiegu, a po zabiegach - częściowej resekcji gruczołu. Badanie ocenia gromadzenie znacznika w występującym niekiedy wolu nawrotowym.

Badanie tarczycy wykonuje się u osób cierpiących na następujące choroby tarczycy:

• wole guzkowe;
• wole zamostkowe;
• wole odrostowe;
• wady rozwojowe gruczołu (np. wrodzony brak jednego z płatów) lub odszczepy tarczycy (np. wole językowe).

Badanie izotopowe tarczycy zaleca się też osobom po operacji tarczycy. Wykonywane jest także przy podejrzeniu ektopii tarczycy, podejrzeniu autonomii tarczycy oraz podejrzeniu wznowy lub przerzutów nowotworowych raka tarczycy.

Scyntygrafię tarczycy wykonujemy za pomocą jednego z dwóch znaczników: jodu 131-I lub technetu 99m-Tc, w zależności od wskazań klinicznych. Roztwór radioznacznika można podać dożylnie lub doustnie. W zależności od jego rodzaju, badanie izotopowe tarczycy przeprowadzane jest w różny sposób. Przy zastosowaniu jodu badanie jest dwudniowe. W pierwszym dniu pacjent zażywa kapsułkę z izotopem. Badanie następuje po 24 godzinach. Jeżeli zastosujemy technet łączny, czas badania będzie trwał ok. 20 minut. Sam odczyt scyntygraficzny trwa ok. 5 minut. Przed badaniem warto poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, ciąży, a także nawykach pokarmowych (morskie ryby mogą utrudnić odczyt radioznacznika).

Badanie powinno wykonywać się na czczo. Wskazane jest także odstawienie, na 4 tygodnie przed badaniem, niektórych leków, m.in.: tyroksyny, kortykoidów, amiodaronu, butazolidyny, bromków, pochodnych rtęci i azotanów. Należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem prowadzącym i kierującym na badanie, w celu podjęcia decyzji o odstawieniu leków. Tę decyzję może podjąć wyłącznie osoba kompetentna. W przypadku badania technetem pacjent powinien zaprzestać zażywania leków blokujących wychwyt jodu.

Nie ma specjalnych zaleceń dotyczących badań poprzedzających lub sposobu przygotowania do badań izotopowych. Można jednak dostarczyć lekarzowi prowadzącemu wcześniej wykonane ****USG tarczycy, będzie przydatne w późniejszej interpretacji wykonanego badania scyntygraficznego nerki. Scyntygrafia nie wywołuje żadnych skutków ubocznych. Po skończonym badaniu należy wypić ok. 1 l płynów. Może to być woda, herbata lub soki. Dzięki temu tarczyca zostanie oczyszczona z izotopów.

Izotopy promieniotwórcze jodu-131 lub technetu-99 m gromadzą się w miąższu tarczycy i w jej guzkach, tym lepiej, im bardziej różnicowana jest tkanka guzka. Niezróżnicowane nowotwory nie gromadzą radioznacznika w ogóle. Zaś łagodne gruczolaki tarczycy gromadzą znacznik tym lepiej, im bardziej zróżnicowana jest tkanka guzka na tarczycy.

Gruczolaki słabo zróżnicowane gromadzą radioznacznik słabiej w porównaniu zresztą miąższu tarczycy, zaś gruczolaki dobrze zróżnicowane wychwytują znacznik w stopniu identycznym z resztą gruczołu lub minimalnie większym. Gruczolaki autonomiczne, niezależne od hormonu tyreotropowego (TSH), wychwytują całość podanego radioznacznika. W obrazie scyntygraficznym jako "guzki zimne" (nie gromadzące izotopu), ujawniają się nie tylko nowotwory złośliwe, ale i torbiele.

W przypadku istnienia guzków, badanie izotopowe pokazuje, czy są to guzki na tarczycy:

• ciepłe i gorące – autonomicznie wychwytujące jod bardziej niż otaczająca tkanka, produkujące hormony tarczycy pod kontrolą organizmu,
• zimne – nie wychwytują jodu,
• obojętne – wychwytują jod tak, jak otaczająca tkanka.

Badanie tarczycy może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet w ciąży i w okresie laktacji. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.

Źródła

1. Nadczynność tarczycy – wybrane zagadnienia diagnostyczne i terapeutyczne
2. Lass P., Scyntygrafia tarczycy [w:] Encyklopedia Badań Medycznych, Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996.
3. Nowak S., Rudzki K., Piętka E., Czech E. Zarys medycyny nuklearnej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998, ISBN 83-200-2273-8
4. Zgliczyński S. (red.), Choroby tarczycy, Urban & Partner, Wrocław 2001, ISBN 83-85842-38-1
5. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
6. Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3368-3