Brzoza - właściwości i napar z liści brzozy, sok z brzozy

Brzoza (Betula L.) występuje na całym świecie. Znanych jest jej kilkadziesiąt gatunków, w Polsce najczęściej spotykane to brzoza brodawkowata, cukrowa, omszona i czarna.

Roślina znana była już w Słowiańszczyźnie, gdzie uznawano ją za symbol życia, płodności i mądrości. Jej gałązki wykorzystywano w wielu rytuałach i obrzędach. Do dziś są one obecne przy czterech ołtarzach oraz w świątyni podczas obchodów Bożego Ciała w kościele rzymskokatolickim.

Brzoza miała chronić przed złymi duchami, chorobami i nieurodzajem. Jej gałązki umieszczano w ziemi na polach, by zapewnić sobie bogate zbiory.

Przebywanie wśród brzóz ma dawać ukojenie i spokój. Przywraca też równowagę wewnętrzną. Wierzono, że odpoczynek pod tym drzewem uczyni go bardziej efektywnym i pozwoli nabrać sił.

Brzozy rosną powszechnie, dawniej niemal przy każdym gospodarstwie. Nie są to drzewa wymagające. Dobrze się czują na glebach piaszczystych, suchych, wilgotnych i gliniastych. Nie potrzebują zbyt wiele słońca, nie szkodzi im też mróz.

Żyją długo, nawet 200 lat. W środowisku naturalnym często towarzyszą jej dęby szypułkowe, sosny pospolite, jałowce oraz wrzosy.

Drzewo ma charakterystyczną korę. Jest kredowobiała, a w dolnej części pnia niemal czarna. Bardzo szybko rośnie, osiągając imponujące rozmiary (nawet do 30 m).

Liście brzozy, najcenniejsze wiosną, są jasnozielone, nieco lepkie. Jesienią barwią się na złoto, zimą opadają. Drzewo kwitnie na przełomie kwietnia i maja, wówczas też zbiera się ceny sok z brzozy.

Liście brzozy (Folium Betulae) są cenione w medycynie naturalnej oraz kosmetyce. Można je stosować zewnętrznie lub wewnętrznie (w formie naparu).

Obecne w liściach brzozy substancje wykazują działanie moczopędne, wspomagają również usuwanie toksyn z organizmu. Wzmacniają ponadto układ odpornościowy. Pozytywnie wpływają też na kondycję skóry, włosów i paznokci.

Stosowane zewnętrznie łagodzą zmiany trądzikowe, podrażnienia i stany zapalne. Zwiększają również produkcję kolagenu i elastyny, stąd często znajdują zastosowanie w kremach przeciwzmarszczkowych.

Liście brzozy można też stosować jako okład na opuchnięte i zmęczone oczy. Napar z nich przygotowany reguluje pracę gruczołów łojowych, eliminuje łupież i zapobiega przetłuszczaniu się włosów. Stają się one mocniejsze.

Płukanki z liści brzozy ponadto przyspieszają porost włosów.

Prozdrowotny napar z brzozy można przygotować ze świeżych (młodych) lub suszonych liści brzozy. W pierwszym przypadku ich garść należy zalać szklanką wrzątku i zaparzać pod przykryciem ok. 15-20 minut.

W przypadku liści suszonych należy zachować proporcje: dwie łyżki ziela na pół litra wrzącej wody (gotuje się je 5 minut, następnie odstawia do zaparzenia na kwadrans).

Napar z liści brzozy zaleca się pić trzy razy dziennie. Można go również stosować w formie wcierek.

Na wiosnę pozyskiwano sok z brzozy (Succus Betulae), zwany oskołą, który słynie ze swoich właściwości wzmacniających i oczyszczających.

W pierwszej kolejności ucinano jedną gałązkę, by sprawdzić czy drzewo odda pożądany sok. Jeśli się pojawił, drążono w pniu niewielki otwór, następnie wkładano do niego rurkę lub specjalną rynienkę, i podstawiano niewielkie naczynie (np. garnuszek lub stalowy kubek).

Po otrzymaniu odpowiedniej ilości soku, otwór zalepiano gliną lub drewnem. Z niewielkich rozmiarów drzewa można pozyskać nawet do 5 litrów soku z brzozy dziennie.

Dziłanie na układ moczowy

Sok z brzozy jest bogatym źródłem witaminy C, potasu, żelaza, miedzi oraz witamin z grupy B. Zawiera garbniki, flawonoidy oraz sole mineralne.

Korzystnie oddziałuje na układ moczowy, odpornościowy oraz krwionośny. Wspomaga oczyszczanie wątroby i nerek, reguluje przemianę materii (warto go pić na diecie odchudzającej). Wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne.

Dawniej stosowano go u osób z nadciśnieniem tętniczym, bólami reumatycznymi, chorobą wrzodową, anemią oraz rwą kulszową.

Jeśli sami pozyskujemy sok z brzozy, o ile mamy dostęp do zdrowego drzewa, musimy pamiętać, by przechowywać go w lodówce maksymalnie 3-4 dni w szklanym naczyniu (w przeciwnym razie traci swoje właściwości).

Ile kosztuje sok?

Można też kupić gotowe soki z brzozy, pasteryzowane, których trwałość jest zdecydowanie dłuższa. Należy ich szukać w sklepach ze zdrową żywnością. Cena soku z brzozy nie jest wysoka - kształtuje się ok 10 zł za litr, w zależności od miejsca zakupu.

Sok z brzozy ma delikatnie słodki smak. Przypomina lekko osłodzoną wodę. Smak soku z brzozy nie przypadnie każdemu do gustu, jednak warto spróbować go ze względu na właściwości prozdrowotne.

Działanie prozdrowotne wykazują również grzyby, które rosną na pniach brzozy. Chodzi o włóknouszka ukośnego (Inonotus obliquus), zwanego także czyrem brzozowym. Po wysuszeniu staje się on surowcem o nazwie huba brzozowa czarna. Napar z niego przygotowany wspomaga leczenie wrzodów żołądka i działa przeciwzapalnie. Korzystne właściwości ma również białoporek brzozowy nazywany również hubą brzozową.

Specjaliści fitoterapii (ziołolecznictwa) od dawna pozyskują z brzozy surowce zielarskie. Wykazują one pozytywne działanie na organizm, wspomagają też leczenie wielu powszechnych dolegliwości.