Hipotonia mięśniowa – czym się objawia? Przyczyny, metody rehabilitacji

Hipotonia mięśniowa to inaczej obniżone napięcie mięśniowe, czyli stan w którym mięśnie są zbyt wiotkie. Niemowlęta z obniżonym napięciem mięśniowym nie mogą przyswajać nowych umiejętności (siadanie, wstawanie czy chodzenie) w optymalnym dla nich czasie. Obserwuje się u nich opóźniony rozwój psychoruchowy.

Hipotonia mięśniowa może mieć różną postać – od łagodnej po ciężką. Maluchy, które zostały nią dotknięte nie do końca radzą sobie z przeciwstawieniem się sile grawitacji. Poruszają się nieco inaczej niż niemowlęta, u których nie występują problemy z napięciem mięśniowym. Ruchy dzieci z obniżonym napięciem są mniej skoordynowane i harmonijne.

Hipotonia mięśniowa a wzmożone napięcie mięśniowe

Nieprawidłowością w napięciu mięśniowym u niemowląt jest nie tylko stan hipotonii, ale także stan hipertonii, czyli wzmożonego napięcia mięśniowego. Ma on miejsce wówczas, gdy mięśnie uzyskują więcej bodźców pobudzających niż hamujących.

Wzmożone napięcie mięśniowe objawia się nadmiernym napięciem. Może wpływać na nieprawidłowy rozwój fizjologiczny niemowlaka. Dlatego też, podobnie jak w przypadku hipotonii mięśniowej, konieczna jest konsultacja z lekarzem, który oceni stopień odchyleń od przyjętych norm i zdecyduje o dalszym postępowaniu.

Przyczyn obniżonego napięcia mięśniowego u niemowląt i dzieci może być bardzo dużo, najczęstsze z nich to między innymi:

• choroby układu nerwowo-mięśniowego – neuropatie, rdzeniowy zanik mięśni czy miopatie wieku niemowlęcego,
• niedotlenienie okołoporodowe,
• niska waga urodzeniowa,
• komplikacje podczas porodu,
• przedwczesny poród,
• przedłużająca się żółtaczka u noworodka,
• zaburzenia genetyczne, jak chociażby zespół Downa,
• choroby tkanki łącznej,
• elastopatia wtórna, będąca wynikiem chorób metabolicznych.

Z kolei obniżone napięcie mięśniowe u dorosłych wynikać może z urazów czaszkowo–mózgowych oraz urazów rdzenia kręgowego. Może być ono także skutkiem zapalenia opon mózgowych.

Ocena napięcia mięśniowego dokonywana jest zwykle w czasie wizyt kontrolnych u pediatry. Jednak, jeśli rodzice sami zauważą alarmujące objawy u dziecka, powinni także skonsultować je z lekarzem. Niepokojące sygnały, które mogą wskazywać na hipotonię mięśniową to między innymi:

• wrażenie "zbyt luźnych", wiotkich mięśni,
• przy podnoszeniu dziecka za ręce pojawiają się problemy z utrzymywaniem ciężaru główki,
• niechętne pełzanie, siadanie,
• niemowlę nie unosi stóp do buzi oraz nie bawi się rączkami,
• problemy z chwytaniem zabawek,
• problemy przy karmieniu piersią, problemy ze ssaniem, krztuszenie się w trakcie jedzenia,
• kłopoty ze skupieniem wzroku na twarzy rodzica, rzadki płacz niemowlaka,
• problemy z samodzielną zmianą pozycji ciała,
• brak prób podnoszenia główki podczas leżenia na brzuchu,
• opóźnienie w samodzielnym siadaniu,
• u starszych dzieci "siad w literę W",
• u dzieci w wieku szkolnym słabsze zdolności motoryczne, kłopoty na lekcjach wychowania fizycznego.

Ocena napięcia mięśniowego jest dokonywana jeszcze w szpitalu, zaraz po urodzeniu dziecka. Noworodek jest badany przez neonatologa oraz oceniany według skali Apgar. Niestety na tym etapie nie zawsze można stwierdzić problemy z obniżonym napięciem.

Dlatego też ważna jest obserwacja niemowląt w pierwszych miesiącach ich życia. Gdy rodzice zauważą u malucha problemy z obniżonym napięciem mięśniowym, konieczna jest wizyta u pediatry, który zdecyduje o dalszych krokach.

Czasem delikatne symptomy hipotonii mięśniowej mogą ustąpić samoistnie. Jednak w wielu przypadkach konieczna może być rehabilitacja. W pracy z obniżonym napięciem mięśniowym u dzieci do bardziej znanych metod rehabilitacji należą np. NDT-Bobath lub metoda Sherborne.

Problemy z obniżonym napięciem mięśniowym mogą przełożyć się na wykształcenie nieprawidłowych wzorców postawy oraz opóźnienie w rozwoju psychomotorycznym. Dlatego też warto zadbać o to, aby dziecko w razie potrzeby było odpowiednio wcześnie rehabilitowane, co umożliwi mu pełną sprawność oraz utrwali u niego właściwe wzorce ruchowe.