Deksametazon - co to za lek? Zastosowanie i przeciwskazania

Deksametazon to syntetyczny hormon steroidowy - glikokortykosteroid. Lek działa przeciwzapalnie, przeciwalergicznie oraz immunosupresyjnie. Badania wskazują, że związek ten, jeśli chodzi o działanie przeciwzapalne jest 30-krotnie silniejszy niż hydrokortyzon i blisko 6,5-krotnie silniejszy niż prednizon. Do tej pory był stosowany przede wszystkim w leczeniu chorób reumatycznych, przy niedoczynności nadnerczy, w ciężkich napadach astmy, w przewlekłym nieżycie oskrzeli oraz w schorzeniach autoimmunologicznych, w których organizm atakuje własne tkanki. Mechanizm jego działania opiera się na hamowaniu lub pobudzaniu ekspresji genów, które mają związek z procesami zapalnymi i immunologicznymi, które toczą się w organizmie.

Lek może być podawany w postaci tabletek, zastrzyków dożylnych lub domięśniowych, jest też dostępny w postaci preparatów do stosowania miejscowego: jako krople do oczu i maści na skórę.

Preparat jest dostępny na receptę i nie wolno go przyjmować na własną rękę. Odradza się jego stosowanie w przypadku schorzeń, takich jak:

• osteoporoza,
• nadciśnienie lub zastoinowa niewydolność serca,
• ciężkie choroby psychiczne (szczególnie posteroidowe),
• cukrzyca,
• gruźlica w wywiadzie,
• jaskra,
• osłabienie mięśniowe wywołane przez glikokortykosteroidy,
• niewydolność wątroby,
• niewydolność nerek,
• niedoczynność tarczycy,
• epilepsja,
• owrzodzenie żołądka,
• migrena,
• zahamowanie wzrostu.

Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku stosowania glikokortykosteroidów po przebytym zawale mięśnia sercowego. Zalecenia mówią też o tym, żeby podczas leczenia deksametazonem nie przyjmować żywych szczepionek takich jak ospa czy odra ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń neurologicznych i nieskuteczność uodpornienia.

Deksametazon, jak wszystkie glikokortykosteroidy, podnosi stężenie glukozy we krwi i zwiększa oporność na insulinę. Może prowadzić do osłabienia kości, zaniku mięśni, zaburzeń gospodarki lipidowej, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, a nawet zmian nastroju. Podczas stosowania glikokortykosteroidów mogą pojawić się zaburzenia psychiczne - od euforii, bezsenności, ciężkiej depresji do objawów psychotycznych. W przypadku dzieci i młodzieży może powodować zahamowanie wzrostu.

Ostatnie doniesienia płynące z Wielkiej Brytanii dają duże nadzieje na to, że deksametazon znajdzie zastosowanie w leczeniu chorych na COVID-19. Zastosowanie deksametazonu u najciężej chorych na COVID-19 zmniejszyło liczbę zgonów o 35 proc. w grupie pacjentów wymagających respiratorów do oddychania. Z kolei u chorych, którzy mieli już podawany tlen, śmiertelność spadła o 20 proc.

Lek był skuteczny jedynie u pacjentów, którzy ciężko przechodzili zakażenie. W przypadku chorych z łagodnymi objawami - leczenie nie przynosiło zauważalnych efektów.

Eksperci upatrują skuteczność preparatu w jego silnych właściwościach przeciwzapalnych. Wiele wskazuje na to, że lek może hamować przebieg burzy cytokinowej, gwałtownej reakcji organizmu na pojawienie się patogenu prowadzącego do uszkodzenia tkanek.

Po ogłoszeniu obiecujących wyników badań Światowa Organizacja Zdrowia uznała je za "naukowy przełom". "Jest to pierwsze sprawdzone leczenie, które zmniejsza śmiertelność u pacjentów z COVID-19, leczonych przy pomocy podawania tlenu lub respiratora" - oświadczył dyrektor generalny WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Z kolei polskie Ministerstwo Zdrowia w odpowiedzi na te rewelacje przyznało, że deksametazon jest już w Polsce stosowany, jednak nie jest to lek antywirusowy o czym warto pamiętać.

- My ten lek stosujemy w leczeniu objawowym COVID-19 od początku epidemii. Wskazania między innymi Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, wskazania Agencji Oceny Technologii Medycznych od początku były jasne: ten lek można używać, oczywiście za zaleceniem lekarza, przy leczeniu objawowym COVID-19 - tłumaczył Wojciech Andrusiewicz, rzecznik Ministerstwa Zdrowia.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl