Fotodynamika w leczeniu zmian przednowotworowych sromu i szyjki macicy
Fotodynamika jest innowacyjną metodą leczenia zmian przednowotworowych sromu i szyjki macicy. Obecnie metoda fotodynamiczna jest przedmiotem badań klinicznych, ale wiele wskazuje na to, że w przyszłości stanie się standardową metodą terapeutyczną w leczeniu onkologicznym. Dotychczas fotodynamika znalazła zastosowanie w procesie diagnozowania zmian na sromie i szyjce macicy, a także w leczeniu wybranych zmian dysplastycznych i niektórych chorób sromu.
1. Na czym polega fotodynamika?
Metoda fotodynamiczna wykorzystuje działanie tlenu, światła i fotouczulacza. Współdziałanie tych składników prowadzi do reakcji fotocytotoksycznych, które powodują niszczenie nieprawidłowych komórek. W czasie zabiegu podawany jest fotouczulacz (w ginekologii jest to kwas delta-aminolewulinowy). Substancja ta kumuluje się w komórkach zmienionych patologicznie, które zostają zniszczone za pomocą energii dostarczonej przez wiązkę światła o precyzyjnie określonej długości fali. W czasie zabiegów z wykorzystaniem metody fotodynamicznej dochodzi do zniszczenia wyłącznie chorych komórek – zdrowe komórki nie kumulują bowiem fotouczulacza (służy im do produkcji hemu) i nie zostają w żaden sposób uszkodzone. Cykl leczenia obejmuje 10 kursów naświetlania. Każdy kurs trwa 10 minut i jest prowadzony raz w tygodniu. Następnie pacjentka jest poddawana badaniom kontrolnym, które pozwalają na ocenę efektywności leczenia.
Fotodynamika wyróżnia się na tle innych metod leczenia niewielką liczbą działań niepożądanych. Jest to wynik miejscowego podawania fotouczulacza – ma on postać maści lub żelu. W miejscu naświetlania może pojawić się niewielkie zaczerwienienie, ból lub obrzęk, ale są to krótkotrwałe dolegliwości, które znikają samoistnie. Nie pojawiają się zbliznowacenia ani okaleczenia, a występujące w czasie zabiegu reakcje fotocytotoksyczne zachodzą na tyle wolno, że są niemal niezauważalne. Brak okaleczeń i zbliznowaceń, a także możliwość zachowania narządu rodnego są niezwykle ważne dla młodych pacjentek, które mają w planach macierzyństwo.
2. Wskazania do fotodynamiki
Obecnie terapia fotodynamiczna stanowi alternatywę dla leczenia chirurgicznego zmian przednowotworowych sromu i szyjki macicy. Fotodynamika jest stosowana przede wszystkim w leczeniu chorób nabłonkowych sromu (np. liszaja twardzinowego). Ponadto metoda fotodynamiczna ma zastosowanie w leczeniu paliatywnym w ginekologii onkologicznej. Przeprowadzone dotąd badania sugerują, że fotodynamika może odgrywać ważną rolę w walce z wirusem HPV, ale potrzebne są dalsze badania kliniczne i obserwacje. Na świecie metoda ta jest wykorzystywana w dermatologii, pulmonologii (leczenie drzewa oskrzelowego i guzów opłucnej), neurologii (leczenie guzów mózgu) i urologii (leczenie nowotworów pęcherza moczowego).
3. Przeciwwskazania do metody fotodynamicznej
Jeśli fotouczulacz (kwas aminolewulinowy – ALA) jest podawany systemowo, nie mogą go otrzymać kobiety w ciąży, pacjenci z chorobami wątroby i nerek, a także osoby z porfirią lub nadwrażliwością na porfiryny. W przypadku fotouczulacza podawanego miejscowo nie ma żadnych przeciwwskazań oprócz ciąży. Co ważne, miejscowe podawanie fotouczulacza pozwala na eliminację uogólnionej nadwrażliwości na światło słoneczne, typowej dla dożylnego podania fotouczulaczy.
Należy pamiętać, że mimo zalet, metoda fotodynamiczna ma pewne ograniczenia. Wiązka światła może dotrzeć maksymalnie do 7 mm w głąb tkanki, dlatego fotodynamika znajduje zastosowanie w leczeniu stosunkowo powierzchownych zmian. Mimo to lekarze wiążą z terapią fotodynamiczną duże nadzieje, prowadzi ona bowiem do wystąpienia silnej odpowiedzi immunologicznej. Miejscowe naświetlanie guza powoduje zniknięcie przerzutów odległych, które nie były poddawane naświetlaniu. Zjawisko to nosi miano „szczepienia in situ” i nie występuje po radioterapii ani chemioterapii.
Artykuł powstał na podstawie materiałów dostarczonych przez fundację „Jestem przy Tobie”.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.