Grzybica płuc – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie

Grzybica płuc (grzybicze zapalenie płuc) jest chorobą, którą diagnozuje się rzadko. Zakażenia dolnych dróg oddechowych wywołane są najczęściej przez grzyby z rodzajów Candida i Aspergillus (kropidlak).

Najważniejsze rodzaje grzybicy płuc to aspergiloza, kandydoza, kryptokokoza i mukormykoza:

• aspergilloza jest wywołana przez Aspergillus fumigatus lub inne grzyby z gatunku Aspergillus. Grzyby te często występują w glebie, roślinach i kurzu domowym,
• kryptokokoza jest wywołana przez grzyby Cryptococcus neoformans lub rzadziej przez inne z grupy Cryptococcus, obecne w glebie i odchodach ptaków,
• kandydoza jest wywołana przez grzyby z grupy Candida, które stanowią element prawidłowej flory ludzkiej i występują powszechnie na całym świecie,
• mukormykoza (lub tzw. czarny grzyb) to infekcja wywołana przez grupę pleśni zwanych mucormycetes, które powszechnie występują w środowisku.

Do zakażenia dochodzi zazwyczaj na drodze kontaktu ze środowiskiem, w którym obecne są grzyby. Patogeny dostają się do organizmu przez układ oddechowy, skórę i układ pokarmowy. Grzybica płuc zazwyczaj pojawia się w następstwie przedostania się zarodników do organizmu drogą wziewną.

Zarodniki grzybów są wszechobecne. Zdrowy organizm potrafi się jednak przed nimi chronić. To dlatego pomimo ciągłego narażenia na kontakt z różnymi gatunkami zwykle nie dochodzi do rozwinięcia się grzybic narządów wewnętrznych.

Inaczej dzieje się w przypadku stanu obniżonej odporności organizmu. Ma to związek z tym, że zdolność organizmu do zwalczenia czynnika chorobotwórczego jest zdecydowanie mniejsza. To sprzyja kolonizacji narządów przez grzyby.

Wyróżnia się wiele czynników predysponujących do rozwoju grzybicy. To na przykład:

• wcześniactwo,
• wrodzone zaburzenia odporności,
• długotrwała antybiotykoterapia,
• leczenie glikokortykosteroidami,
• wyniszczające organizm choroby nowotworowe,
• chemioterapia,
• przeszczepienie szpiku lub narządów,
• rozległe oparzenia,
• nabyty niedobór odporności (zakażenie HIV, AIDS),
• leczenie na oddziałach intensywnej opieki medycznej,
• stosowanie cewników czy sztucznych zastawek,
• ciężkie choroby ogólnoustrojowe, prowadzące do osłabienia organizmu (ciężka niewydolność krążenia, cukrzyca).

A co z kwestią maseczki a grzybica płuc? Czy to możliwe, by przez jej noszenie (podczas pandemii wywołanej koronawirusem SARS-CoV-2) mogło prowadzić do rozwoju choroby?

Specjaliści twierdzą, że jest to możliwe w sytuacji, gdy z maseczki oprócz nas korzysta osoba, która choruje na grzybicę. Niebezpieczne jest także zbyt długie noszenie tej samej maseczki, zwłaszcza użytkowanej w sposób nieprawidłowy.

Inni podkreślają, że noszenie brudnej maseczki nie spowoduje grzybicy płuc, ale może wywołać różne choroby kontaktowe w obrębie jamy ustnej, zwłaszcza na skórze ust. Profilaktycznie więc podczas noszenia maseczki warto zachować ostrożność i rozwagę, a i przestrzegać zasad higieny.

Grzybica układu oddechowego nie daje specyficznych objawów, które pozwalałyby na odróżnienie jej od zapalenia płuc o innej etiologii. Zależą one również od tego, jaki patogen spowodował zakażenie oraz od kondycji organizmu pacjenta.

Typowe objawy zapalenia płuc to:

• kaszel,
• duszność,
• gorączka,
• ból opłucnowy,
• odkrztuszanie gęstej wydzieliny,
• krwioplucie.

Jeśli proces zapalny rozprzestrzeni się na naczynia płuc, może dojść do powstania skrzeplin wewnątrznaczyniowych. Skutkuje to zawałem płuca.

U pacjentów, którzy mają objawy wskazujące na zapalenie płuc przeprowadza się diagnostykę radiologiczną. Grzybiczą etiologię dolegliwości sugerują charakterystyczne objawy w RTG lub tomografii klatki piersiowej. To:

• guzki z cechami rozpadu, pojawiające się w obrębie obrazu płuc guzków,
• zacienienia miąższowe płuca z charakterystyczną otoczką (tzw. objaw halo),
• ogniska niedodmy i zwłóknienia lub plamiste okołownękowe nacieki.

Posiew plwociny chorego nie ma wartości diagnostycznej z uwagi na częstą kolonizację dróg oddechowych przez niektóre gatunki grzybów. Ich obecność nie oznacza rozwoju choroby.

W diagnostyce zapalenia płuc wykorzystuje się badanie bronchoskopowe, które pozwala zaobserwować kremowo-białe naloty na błonie śluzowej oskrzeli lub owrzodzeń i nalotów włóknikowych.

Rozpoznanie grzybicy płuc potwierdza stwierdzenie obecności grzybni w materiale pobranym podczas biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej płuca.

Leczenie grzybicy płuc polega przede wszystkim na usunięciu wszystkich potencjalnych źródeł zakażenia (drenów, cewników) oraz farmakoterapii. Wykorzystuje się takie substancje jak worykonazol, amfoterycynę B, itrakonazol, flukonazol i inne leki przeciwgrzybicze, które są skuteczne i zgodne z wykonanym mykogramem.

Zarówno ostre, jak i przewlekłe zakażenia grzybicze mogą powodować trwałe uszkodzenia płuc, kości i innych narządów. Grzybica płuc wymaga terapii, ponieważ istnieje ryzyko przedostania się grzybów do krwi (posocznica) i do narządów, tkanek, kości, a czasem również opon mózgowych. Nieokiełznana choroba może prowadzić do uogólnienia zakażenia, a także zgonu.