Jak się przeprowadza operacje rekonstrukcji piersi?

Istnieją różne metody rekonstrukcji piersi. Można ją przeprowadzić zaraz po zabiegu mastektomii, w ramach jednej operacji chirurgicznej. Zmniejsza to traumę psychiczną kobiety związaną z utratą piersi. Można również wykonać operację odtwórczą później, nawet wiele lat po mastektomii. Jeżeli po usunięciu piersi kobieta ma być poddana radioterapii lub chemioterapii, to jest to wskazaniem do odwleczenia w czasie zabiegu rekonstrukcji. Pierwszą metodą rekonstrukcji piersi były implanty silikonowe, które pojawiły się w latach sześćdziesiątych XX wieku. Dzięki nim można było przeprowadzać pierwsze operacje odtworzenia piersi po mastektomii. W tamtych czasach operacje usunięcia raka piersi były bardziej agresywne niż obecnie - standardowo wycinano chorą pierś wraz z mięśniem piersiowym większym oraz wszystkimi węzłami pachowymi po „chorej” stronie. Następnie, w latach siedemdziesiątych, wprowadzona została nowa metoda zastępowania usuniętej piersi - tzw. płat mięśniowo skórny z mięśnia najszerszego grzbietu.

Z czasem wynaleziono rozprężacze tkankowe - ekspandery, które umożliwiły umieszczanie protezy pod skórą a następnie stopniowe jej powiększanie tak, aby skóra miała możliwość rozszerzenia się. Umożliwiło to zmniejszenie napięcia tkanek pokrywających implant- mogły one powoli zaadaptować się do zwiększonej objętości „piersi”, dzięki czemu wszczepiany później implant wyglądał bardziej naturalnie.

Odtworzenie piersi proponowane jest pacjentkom po operacji raka piersi, którym usunięto całą pierś. W przypadkach, gdy wystarczyła operacja oszczędzająca, zazwyczaj rekonstrukcja piersi nie jest konieczna. Dzięki postępowi w chirurgii plastycznej, pacjentki mają obecnie wybór co do metody rekonstrukcji i mogą aktywnie uczestniczyć w planowaniu zabiegu.

Zazwyczaj, rekonstrukcja piersi za pomocą implantu jest zabiegiem dwuetapowym. W pierwszym etapie, chirurg umieszcza pod skórą i mięśniem piersiowym tzw. ekspander tkankowy. Operacja ta trwa ok. 45 minut, w szpitalu zostaje się natomiast tylko jeden dzień (jeśli nie ma żadnych komplikacji). Ekspander to rodzaj balona, który ma za zadanie rozciągnięcie skóry i mięśnia, tak by możliwe było umieszczenie pod nimi implantu. Zostaje on, jeszcze w trakcie operacji rekonstrukcji piersi, wypełniony wodnym roztworem soli. Lekarz dodaje z czasem coraz więcej płynu (procedurę tę wykonuje się zwykle raz w tygodniu), aż do uzyskania pożądanej objętości. Kiedy skóra jest już wystarczająco rozciągnięta, wykonuje się operację polegającą na zamianie ekspandera na stały implant piersi. Zwykle ma to miejsce 3-4 miesiące po pierwszym zabiegu. Zdarza się czasem, że ekspander nie jest konieczny. W takich wypadkach, chirurg może od razu wykonać operację wszczepienia stałego implantu. W ok. 50% przypadków, po 5-10 latach od pierwotnej operacji konieczna jest modyfikacja lub poprawienie implantu, np. z powodu zmiany masy ciała pacjentki lub zakażenia spowodowanego obecnością protezy lub powstania torebki łącznotkankowej.

Zabieg ten polega na utworzeniu „fałdy” imitującej pierś przy użyciu własnych mięśni pacjentki- mięśnia najszerszego grzbietu lub mięśnia prostego brzucha. Są to duże, dobrze unaczynione i pokryte tkanką tłuszczową mięśnie, z których z (względną) łatwością utworzyć można płaty, tzw. wyspy, mogące posłużyć do rekonstrukcji piersi. Płat może być uszypułowany, czyli połączony z miejscem, z którego został pobrany lub wolny, czyli całkowicie odcięty od miejsca dawczego. Odtworzenie piersi przy pomocy płata mięśniowo-skórnego trwa dłużej od zabiegu wszczepienia implantu- ok. 4-5 godzin. Pacjentka zostaje w szpitalu jeszcze przez nawet 7 dni. Jest to wyraźnie dłużej niż po wszczepieniu implantu, jednak efekty tej metody są zwykle lepsze- pierś wygląda bardziej naturalnie. Ponieważ zabieg ten wiąże się z operowaniem na naczyniach krwionośnych, pacjentki z cukrzycą, chorobami naczyniowymi lub tkanki łącznej zwykle nie mogą być jej poddane (wykonuje się wtedy rekonstrukcję za pomocą implantu).

W wielu przypadkach rak piersi obejmuje także brodawkę i jej otoczkę. Z tego względu, struktury te są zwykle podczas mastektomii usuwane. Po uzupełnieniu ubytku piersi za pomocą implantu lub płata mięśniowo-skórnego, możliwe jest jednak odtworzenie brodawki i otoczki. Zwykle dokonuje się tego co najmniej 2-6 miesięcy po pierwotnej operacji rekonstrukcyjnej, kiedy doszło już do pełnego po niej wygojenia tkanek. Nowa brodawka wytworzona może być z przeszczepu skórnego pobranego z wewnętrznej części uda bądź przy użyciu brodawki drugiej, zdrowej piersi. Czasem zdarza się, że skóra nowowytworzonej brodawki bieleje, dlatego część chirurgów preferuje wykonanie tatuażu („pokolorowanie”) nowej brodawki, by mieć pewność, że jej barwa pozostanie podobna do naturalnej.

Dużą trudnością przy rekonstrukcji piersi jest uzyskanie symetrii biustu, gdy jedna pierś została usunięta, a druga pozostała naturalna. Celem chirurga jest wtedy odtworzenie wyglądu drugiej piersi w symetrycznym odbiciu. Pracę tą można porównać z pracą artysty rzeźbiarza. Chirurg musi wykazać się dużą wyobraźnią oraz przewidywać zachowanie tkanek, by rekonstruowana pierś osiągnęła z czasem zamierzony kształt.

Źródła

1. Fibak J. CHIRURGIA. Podręcznik dla studentów medycyny., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, ISBN 83-200-2708-X
2. Holle J. Chirurgia plastyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996, ISBN 83-200-3230
3. Borgen P., King T., Atlas chirurgii piersi, Medipage, Warszawa 2006, ISBN 83-89769-25-5
4. Markowska J. Ginekologia onkologiczna, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-60290-12-1