Bliznowiec (keloid) - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie

Co to bliznowiec? Bliznowiec (keloid) to przerośnięta, wypukła i stwardniała blizna powstająca w miejscu urazu lub bez wyraźnej przyczyny. Jest uznawana za łagodny nowotwór bez cech złośliwości, rozwija się w płaskie lub odstające różnokształtne zmiany.

Keloidy to skutek nieprawidłowego procesu gojenia przerwania ciągłości skóry, mogą wystąpić nawet po niewielkim skaleczeniu, rany nie muszą być rozległe ani głębokie. Często zmiany tego typu rozpoznaje się po zabiegach: bliznowiec po cc, bliznowiec po operacji cieśni nadgarstka czy bliznowiec po usunięciu pieprzyka.

Keloid może powstać również na skutek piercingu czy tatuażu (tzw. bliznowiec po kolczyku, keloid na uchu, bliznowiec tatuaż), a nawet wyciskania wyprysków na twarzy (zwłóknienie po pryszczu) czy wykonania zastrzyku (bliznowiec po szczepieniu).

Bliznowata tkanka łączna ma sino-czerwony kolor, jest gładka i lśniąca, co sprawia, że łatwo ją zauważyć. Keloidy mogą być niewielkie lub osiągać nawet kilkadziesiąt centymetrów.

Rozwijają się w wielu różnych miejscach na ciele, choć zwykle obejmują klatkę piersiową, dłonie, stopy, uszy oraz ramiona. Zdarza się również, że bliznowce lokalizują się w okolicach stawów, co może prowadzić do problemów z poruszaniem się i występowania przykurczów.

Blizna to ślad po uszkodzeniu skóry (zranieniu, oparzeniu lub przecięciu), jest jaśniejsza od naturalnego koloru ciała, płaska, gładka w dotyku i elastyczna. Popularne są blizny po zabiegach operacyjnych, a także po ospie wietrznej lub trądziku, które jako jedyne mają postać niewielkich dołeczków.

Bliznowiec to natomiast czerwona lub sina blizna, która odstaje od powierzchni skóry i może być bardzo rozległa. Jest skutkiem nieprawidłowego bliznowacenia, stanowi problem natury estetycznej, jest bardzo widoczna i różni się kolorem od reszty ciała.

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje bliznowców:

• bliznowiec samoistny - to keloid, który powstaje na skórze bez wyraźnej przyczyny, gdy ciało w tym miejscu nie było uszkodzone, oparzone ani przecięte, lekarze twierdzą, że jest skutkiem niewidocznych urazów, najczęściej zmiany tego typu lokalizują się na tułowiu (wypukłe blizny na klatce piersiowej),
• bliznowiec wtórny - to efekt trądziku, urazu, oparzenia lub przerwania ciągłości naskórka, może pojawić się w niemalże każdym miejscu na ciele, choć zwykle obejmuje uszy i kończyny.

Przyczyny bliznowców to:

• zabiegi chirurgiczne (bliznowiec po operacji)
• stany zapalne,
• piercing (bliznowiec na uchu),
• trądzik pospolity (bliznowiec na twarzy),
• ospa,
• zapalenie mieszków włosowych,
• urazy termiczne,
• ukąszenia przez owady,
• nieprawidłowe golenie,
• szczepienia.

W niektórych przypadkach bliznowce pojawiają się samoistnie, prawdopodobnie na skutek niewidocznych gołym okiem mikrourazów lub samoistnych ran na skórze.

Sam proces tworzenia się bliznowców nie jest do końca znany, chociaż naukowcy podejrzewają, iż odpowiada za niego zmiana w sygnałach komórkowych, które odpowiadają za ich wzrost i proliferację.

Kobiety i mężczyźni są równie podatni na tworzenie keloidów. Blizny te pojawiają się piętnaście razy częściej u osób o bardzo wysokiej pigmentacji skóry i tych pochodzenia afrykańskiego. Wydaje się również, iż skłonność do tworzenia się bliznowców może być przekazywana dziedzicznie.

Bliznowce najczęściej rozwijają się na plecach, klatce piersiowej, ramionach i małżowinach usznych. Są błyszczące i przypominają kształtem kopułę, są sino-czerwone i mogą osiągać naprawdę duże rozmiary.

Oprócz potencjalnych problemów kosmetycznych, zmiany mogą być bolesne w dotyku i wywoływać swędzenie (tzw. swędząca blizna).

Leczenie bliznowców jest dość skomplikowane, ponieważ istnieje co najmniej 50% szans nawrotu po chirurgicznym usunięciu keloidów, a powtarzające się blizny na ciele mogą być większe niż pierwotne. Im wcześniej zaczynamy leczenie w celu zmniejszenia lub wyeliminowania bliznowców, tym lepsze są rokowania.

Dostępne metody leczenia bliznowców to:

• zastrzyki z kortyzonu - są bezbolesne i bezpieczne, stosuje się je raz w miesiącu, aby sprawić, by bliznowce stały się bardziej płaskie i mniej widoczne, skutkiem ubocznym podawania kortyzonu jest formacja nowych naczyń krwionośnych w keloidzie, co sprawia, że staje się on bardziej zaczerwieniony,
• operacja usunięcia bliznowca - jest dość ryzykowna, gdyż po zabiegu keloidy bardzo często formują się ponownie, stają się większe i bardziej widoczne,
• zabieg laserowy – wiązka lasera rozjaśnia bliznowce i sprawia, że stają się one mniej wypukłe, aby zabieg przyniósł rezultaty, konieczne jest jednak przeprowadzenie kilku sesji,
• krioterapia – wymrażanie ciekłym azotem wygładza keloid, ale może sprawić, że stanie się on ciemniejszy,
• zastrzyki z interferonu – pomagają zmniejszać rozmiary bliznowca,
• naświetlanie – metoda ta stosowana jest przez niektórych lekarzy, którzy twierdzą, iż dzięki niej można zmniejszyć bliznowce.

Leczenie domowe bliznowców jest praktycznie niemożliwe, pacjenci sięgają zwykle po maść na bliznowce, ale u większości osób nie przynoszą one spodziewanego efektu.

Keloid to problem natury estetycznej, który może znacznie obniżać jakość życia chorego, zwłaszcza gdy lokalizuje się na twarzy. Jeśli jednak występuje na innych częściach ciała, znacznie łatwiej jest go zasłonić ubraniem i zapomnieć o jego obecności.

Źródła

1. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-4154-5
2. Kaszuba A. (red.), Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9
3. Kaszuba A. (red.), Leczenie chorób skóry, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-027-6
4. Campbell J.L., Chapman M.S., Dinulos J.G.H., Habif T.P., Zug K.A. Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9