Lider wśród nowotworów, odpowiada za co trzeci zgon. Naukowcy coraz bliżej skutecznego leku

Naukowcy skupieni w Międzynarodowym Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi UG (ICCVS UG – International Centre for Cancer Vaccine Science UG) próbują opracować lek na raka płuca. Ten innowacyjny projekt może zrewolucjonizować leczenie nowotworów.

Projekt jest finansowany przez UE i otrzymał 1,5 mln euro w ramach programu "Horyzont Europa". Został wybrany wraz z sześcioma innymi do udziału w ogólnoeuropejskiej kampanii Science4EU promującej osiągnięcia badawcze Unii Europejskiej.

- Immunologia to dziedzina nauki, która oferuje wiele możliwości, aby pomóc pacjentowi. Nasz układ immunologiczny jest wyposażony w szereg mechanizmów, które mogą posłużyć w leczeniu różnych chorób, nie tylko nowotworowych. Otrzymane przez nasz zespół wyniki pozwalają określić nam oraz innym zespołom, które zajmują się podobnym tematem, jak prawidłowo zaprojektować przeciwnowotworową terapię komórkową - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Natalia Marek-Trzonkowska, dyrektor Międzynarodowego Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi.

- Dużo lepiej rozumiemy nowotwór i to, jak się zmienia w warunkach laboratoryjnych. Dzięki temu jesteśmy w stanie opracować terapię, która precyzyjnie zniszczy tkankę raka, nie uszkadzając przy tym zdrowych komórek. Obecnie pracujemy nad terapią, która może pomóc pacjentom chorującym na niedrobnokomórkowego raka płuca - precyzuje.

Niedrobnokomórkowy rak płuc (NDRP) obejmuje aż około 80 proc. przypadków zachorowań na raka płuc, a ten nadal jest liderem, jeśli chodzi o zgony z powodu chorób nowotworowych. Co roku w Polsce z powodu raka płuca umiera ok. 23 tys. chorych. Tyle samo jest nowych rozpoznań. Jak wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów, rak płuca odpowiada za co czwarty zgon, a w grupie mężczyzn, za co trzeci.

Do objawów raka płuca zaliczamy:

• przewlekły kaszel lub zmianę jego charakteru,

• duszność i świszczący oddech,

• chrypkę,

• krwioplucie,

• ból w klatce piersiowej lub barkach,

• niezamierzoną utratę wagi,

• osłabienie i zmęczenie,

• nawracające infekcje dróg oddechowych.

- Nowotwory to choroby, z którymi ludzkość wciąż się zmaga i w wielu przypadkach nie mamy na nie skutecznego leku. Dlatego w mojej pracy naukowej chciałam szukać nowych rozwiązań dla pacjentów. Mam nadzieję, że jednym z nich będzie nowa terapia, nad którą pracujemy - wskazuje prof. Marek-Trzonkowska.

Mowa o terapii, w której wykorzystuje się limfocyty T, czyli komórki, które występują naturalnie we krwi pacjenta. - Limfocyty T chronią nas, zwalczając bakterie i wirusy – nieustannie skanują organizm i potrafią rozpoznawać komórki nowotworowe. Nasz zespół opracował sposób, który umożliwia nam zidentyfikowanie oraz wyizolowanie z krwi pacjenta limfocytów T zdolnych do atakowania komórek nowotworowych. Następnie wysortowane komórki namnażamy w laboratorium do bardzo dużych ilości. Wówczas takie komórki możemy użyć jako lek i podać pacjentowi - wyjaśnia ekspertka.

Pobranie komórek jest dla pacjenta praktycznie bezbolesne. Będzie polegać na tradycyjnym pobraniu krwi. - Krew pobiera się w podobny sposób, jak oddają ją honorowi dawcy krwi. Potem w laboratorium ten materiał się przetwarza i sortuje komórki, które będą miały działanie terapeutyczne. Takie procedury wykonuje się w laboratoriach o specjalnym standardzie, w ściśle określonych warunkach. Po sprawdzeniu jakości i skuteczności komórek będziemy mogli je podać pacjentowi we wlewie dożylnym - wyjaśnia prof. Marek-Trzonkowska.

Ekspertka podkreśla, że w powodzeniu terapii ważna jest współpraca między lekarzami różnych specjalizacji i naukowcami. - W naszym Centrum pracują badacze z różnych krajów i o różnych specjalizacjach. Każdy z nas przyczynił się do opracowania tej terapii, ponieważ zrozumienie biologii raka oraz opracowanie nowej strategii terapeutycznej wymaga spojrzenia na dany problem z różnych kątów - wyjaśnia prof. Marek-Trzonkowska.

Dodaje, że badania nie rozpoczęłyby się również bez udziału Katedry i Kliniki Chirurgii Klatki Piersiowej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego kierowanej przez prof. Witolda Rzymana. - Jeśli natomiast chodzi o aspekty techniczne, to warunkiem powodzenia tej terapii jest także dostępność guza. Aby opracować terapię dla danego pacjenta, musimy otrzymać fragment guza usuwanego podczas zabiegu chirurgicznego. Na tej podstawie ustalamy, które limfocyty wybrać z organizmu pacjenta, żeby skutecznie zniszczyły komórki nowotworowe, które mimo zabiegu pozostały w organizmie chorego - tłumaczy.

Obecnie prof. Marek-Trzonkowska wraz z francuskimi i włoskimi partnerami kończy trzeci rok badań nad immunoterapią na raka płuca. - Myślę, że w ciągu najbliższych dwóch lat powinniśmy rozpocząć badania kliniczne pierwszej fazy. Weźmie w nich udział około 20 osób. Zakładamy, że będą to pacjenci w późnych stadiach choroby. Do udziału w pierwszym badaniu klinicznym z reguły nie dopuszcza się pacjentów, którzy mają inne opcje leczenia. Obecnie prowadzimy badania na zwierzętach - precyzuje badaczka.

- Ta terapia będzie z pewnością rozwijana, bo widzimy w niej ogromny potencjał. Należy jasno podkreślić, że chemioterapia jest mniej precyzyjna niż terapie biologiczne. Zaletą rozwiązań takich, jak nasze jest to, że nie działamy na oślep. Komórki są jak mikroskopijni żołnierze, którzy potrafią wędrować po całym organizmie, aby znaleźć swojego wroga i zniszczyć go. Chcemy, żeby takie leczenie było dostępne dla jak największej liczby pacjentów i pomagało im wrócić do zdrowia - podsumowuje ekspertka.

Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła: 1. WP abcZdrowie 2. Międzynarodowym Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi