Mięczak zakaźny - charakterystyka, objawy, rozpoznanie, leczenie, zapobieganie

Mięczak zakaźny to wirusowa choroba skóry, która nie jest groźna, ale wiąże się z nieprzyjemnymi dolegliwościami. Czynnik, który doprowadza do rozwoju choroby jest wirus z rodziny Poxviridae. Lekarze wyróżniają dwa typy tego wirusa. Pierwszym jest MCV-1, drugim zaś MCV-2.

Zdecydowana większość zachorowań wywołana jest przez pierwszy typ wirusa. Wirus przenosi się bardzo łatwo, ale ma długi okres inkubacji. Po dwóch, czterech tygodniach (okres ten może się wydłużyć nawet do sześciu miesięcy) od momentu zakażenia, na skórze pacjenta pojawiają się zmiany skórne w postaci białych lub perłowych guzków.

Obecność wirusa Poxviridae zaobserwować na wierzchnich warstwach skóry. U osoby zakażonej nie występuje on ani we krwi, ani w narządach wewnętrznych. Mięczak zakaźny w większości przypadków nie wywołuje gorączki, świądu skóry czy dolegliwości bólowych. Przebieg choroby nie jest więc ciężki.

Na mięczaka zakaźnego najczęściej chorują dzieci pomiędzy pierwszym, a piątym rokiem życia, które zarażają się poprzez kontakt bezpośredni. Często chorują też dorośli, którzy zarażają się mięczakiem zakaźnym w trakcie stosunku seksualnego. Zarazić można się również pośrednio, korzystając z przedmiotów osobistych oraz ubrań chorej osoby.

Na infekcję MCV są szczególnie narażone osoby o obniżonej odporności (np. nosiciele wirusa HIV) oraz przyjmujące leki immunosupresyjne. Mięczak zakaźny jest też częściej obserwowany u osób z atopowym zapaleniem skóry. U osób, które nie są obciążone żadnymi chorobami immunologicznymi oraz przewlekłymi choroba może ustąpić samoistnie. W wielu przypadkach ustępuje samoczynnie po osiemnastu miesiącach (w skrajnych przypadkach na wyleczenie trzeba czekać nawet cztery lata).

Specjaliści są zgodni co do tego, by nie bagatelizować choroby, tylko od razu ją leczyć. Brak odpowiedniej reakcji i leczenia może sprawić, że zarazimy kolejnych członków rodziny lub przyjaciół. Osoba zmagająca się z mięczakiem zakaźnym może zarażać innych tak długo, jak długo sama ma zmiany na skórze.

Od zarażenia do pojawienia się pierwszych objawów mięczaka zakaźnego może minąć nawet 6 miesięcy, ale zwykle symptomy można zauważyć po około dwóch, trzech lub czterech tygodniach.

Najbardziej charakterystyczny objaw mięczaka zakaźnego to wysypka w formie białych lub perłowych guzków. Zmiany skórne nie powodują gorączki, swędzenia, bólu czy pieczenia. Nie są one groźne, ale wyglądają bardzo nieestetycznie. Z tego powodu mogą powodować pewien dyskomfort psychiczny u pacjenta, który jest nosicielem wirusa Poxviridae.

Na początku zmiany skórne są bardzo małe (wielkości główki od szpilki), ale z czasem się powiększają do około 2-6 mm. Niektóre z nich mogą mieć nawet 15 mm. Guzki są okrągłe i mają lekko biały, perłowy lub przezroczysty kolor, a w środku każdego z nich znajduje się pępkowate wgłębienie. Najczęściej guzki te są innego koloru niż skóra, wyraźnie od niej oddzielone. U niektórych chorych guzki mają obwódkę zapalną. Wewnątrz nich znajduje się kaszowata (serowata) treść. Wielu pacjentów myli je z trądzikiem, ponieważ w prosty sposób dają się łatwo wyciskać.

Zmiany mogą występować jednostkowo lub w większych gromadach.

Do zakażenia wirusem mięczaka zakaźnego może dojść w wyniku kontaktu cielesnego (bezpośredniego) z osobą zarażoną lub wskutek używania rzeczy osobistych zarażonego. Do zakażenia może dojść również w trakcie stosunku seksualnego. Jeśli do zarażenia doszło poprzez kontakt seksualny, guzki występują w okolicach narządów płciowych (na penisie, wzgórku łonowym, wargach sromowych większych, na wewnętrznej części ud, pośladkach, w pachwinach).

W zależności od pacjenta i jego poziomu odporności, guzki mogą być nieliczne (kilkanaście zmian), ale wysypka bywa również intensywna (nawet kilkaset guzków). Jeśli dojdzie do zagęszczenia krostek na małej powierzchni skóry, mogą one połączyć się w jedną, brzydką zmianę chorobową.

W skrajnych przypadkach notowano u jednego pacjenta nawet kilkaset guzków mięczaka zakaźnego. Mięczakiem zakaźnym mogą zarazić się przede wszystkim osoby o obniżonej odporności. W grupie ryzyka znajdują się nosiciele wirusa HIV, osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, pacjenci zmagający się z atopowym zapaleniem skóry.

U ludzi, którzy nie zmagają się z żadnymi dodatkowymi chorobami pojawia się zazwyczaj kilkanaście zmian skórnych spowodowanych wirusem Poxviridae. W ich przypadku ryzyko rozkwitu zmian chorobowych jest niewielkie.

Mięczak zakaźny u dzieci występuje zwykle na twarzy, plecach, brzuchu, klatce piersiowej oraz kończynach, ale wysypka może się pojawić w każdym miejscu. Choroba może się rozwinąć nawet na powiece, a usytuowany w tym miejscu mięczak zakaźny często jest przyczyną zapalenia spojówek albo zapalenia rogówki.

Niezwykle ważne jest, by dziecko zmagające sie z mięczakiem zakaźnym nie rozdrapywało zmian skórnych. W przeciwnym razie może dojść do rozprzestrzenienia się mięczaka na inne partie ciała. Drapanie i pocieranie powoduje przenoszenie wirusa na zdrową skórę. Skutkiem rozdrapywania zmian, towarzyszących mięczakowi zakaźnemu w wielu przypadkach jest również bakteryjne zakażenie skóry.

Dzieci do piątego roku życia stanowią największą grupę ryzyka, jeśli chodzi o zachorowania na mięczaka zakaźnego. Małe dzieci, uczęszczające do żłobków i przedszkoli chętnie bawią się w grupach, uczestniczą w zabawach kontaktowych, wymieniają się zabawkami czy lalkami, niejednokrotnie dotykają także swojej odzieży, kredek czy flamastrów. Dotykanie tych samych przedmiotów, z których korzystała osoba zakażona mięczakiem zakaźnym sprawia, że dziecko również może się zarazić.

Po zauważeniu wysypki na ciele, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Specjalista przeprowadzi wywiad i obejrzy zmiany na skórze. Może przekłuć guzek, aby zobaczyć, czy wydobywa się z niego charakterystyczna wydzielina. Te objawy mięczaka zakaźnego zwykle wystarczają do rozpoznania choroby. Czasem jest konieczne jednak wykonanie biopsji guzka i badanie histopatologiczne.

Nieleczone zmiany skórne ustępują samoistnie po kilku miesiącach (maksymalnie po czterech latach), dlatego leczenie mięczaka zakaźnego nie jest konieczne. Należy jednak pamiętać o tym, że w tym czasie chory zaraża innych, dlatego lepiej podjąć działania, dzięki którym można szybciej pozbyć się wykwitów na skórze. Zmiany skórne spowodowane mięczakiem zakaźnym usuwa się najczęściej przy zastosowaniu wodorotlenku potasu, azotanu srebra lub zabiegów medycyny estetycznej.

Jeśli pojawiło się mało guzków, najczęściej wyciska się z nich treść, a następnie skórę przemywa nalewką jodową, wodorotlenkiem potasu, roztworem fenolu lub azotanem srebra. Zmiany można również smarować środkiem, który podrażnia guzki, wywołuje reakcję zapalną, przez co te goją się samoistnie.

• Choroby skóry a łysienie
• Choroby zakaźne skóry
• Choroby alergiczne skóry

Gdy guzki są duże, a wysypka intensywna, można podjąć inne metody leczenia. Można je usunąć, wycinając zmiany lub poprzez wyłyżeczkowanie (z okolic narządów płciowych). Czasami stosuje się też laser lub elektrokoagulację.

Jeśli u chorego zmiany zajmują stosunkowo duży obszar skóry, poleca się krioterapię. Taki zabieg stosuje się zazwyczaj wtedy, gdy zmiany zajmują znaczny obszar i są połączone w jedno ognisko chorobowe. Czasem po krioterapii mogą pozostać niewielkie blizny. Zamrożenie wysypki powoduje martwicę komórek i likwiduje wirusy wywołujące dolegliwości. Zabieg krioterapii należy powtórzyć dwukrotnie lub trzykrotnie, aby całkowicie pozbyć się zakażenia.

W niektórych przypadkach zalecane jest zastosowanie laseroterapii. Laseroterapia nie jest zabiegiem inwazyjnym, ale dość bolesnym. Z tego powodu zabiegi z użyciem lasera przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym. Chory jest cały czas przytomny i rozumie, co się z nim dzieje.

Jeżeli w wyniku drapania guzków dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, konieczne może się okazać podanie antybiotyków. Chorym, którzy skarżą się na uciążliwe swędzenie skóry, zaleca się stosowanie maści na bazie sterydów. Należy wtedy pamiętać o tym, by smarować jedynie miejsca wokół wykwitów, a nie same guzki (maść może opóźniać proces gojenia).

Naturalnym lekarstwem na mięczaka zakaźnego jest maść Conzerol. Preparat produkowany w Stanach Zjednoczonych opiera się na naturalnych składnikach. Conzerol bazuje na oleju kokosowym, olejku z oregano, wyciągu z drzewa zwanego Smoczą Krwią, oleju goździkowym. Oprócz tego, zawiera olejek eukaliptusowy, olejek z drzewa herbacianego, olejek z tui, olejek z drzewa cedrowego, melisę lekarską, olejek niaouli, olejek z wiecznie zielonych roślin. Działanie składników ukierunkowane jest na eliminację nieestetycznie wyglądających zmian skórnych. Efekty zauważyć można już po tygodniu stosowania maści.

Kurację należy kontynuować do czasu całkowitego pozbycia się guzków mięczakowych. Leczenie mięczaka zakaźnego maścią Conzerol jest całkowicie bezpieczne, nie pozostawia blizn. Conzerol jest środkiem dostępnym bez recepty. Conzerol jest zarejestrowany w USA w Food & Drug Administration (FDA), w Europie jako produkt kosmetyczny, łagodzący objawy mięczaka zakaźnego.

Niezwykle ważne jest, by leczeniu poddali się wszyscy domownicy. Nawet, jeśli nie ma widocznych objawów mięczaka zakaźnego, mogą się one pojawić w przeciągu kolejnych miesięcy.

Najlepszym sposobem na zapobieganie zakażenia wirusem mięczaka zakaźnego jest unikanie kontaktu z osobami chorymi. Należy również pamiętać o tym, że wirus przenosi się też poprzez przedmioty, z którymi chory miał styczność.