Miodunka - właściwości, zastosowanie i uprawa rośliny

Miodunka (Pulmonaria L.) to rodzaj roślin z rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Jest rośliną ozdobną i leczniczą, którą wykorzystuje się do łagodzenia objawów związanych z zapaleniem oskrzeli, kaszlem czy infekcją gardła.

Miodunka występuje naturalnie w 16 gatunkach, na obszarze od Europy po Azję Środkową. W Polsce, w stanie dzikim, widuje się ją dość rzadko, głównie na Pomorzu i w zachodniej części kraju, w lasach liściastych i wilgotnych zaroślach. Jest także hodowana w ogrodach. W Polsce spotyka się cztery gatunki miodunki. To:

• miodunka ćma,
• miodunka miękkowłosa,
• miodunka plamista,
• miodunka wąskolistna.

Miodunka nie jest wysoka, rosnąc tworzy gęste kępy, z czasem się rozrasta. Ma pojedynczą, słabo rozgałęzioną łodygę. Wszystkie jej części są owłosione. Jej liście pojawiają się wczesną wiosną, tak samo jak kwiaty. Miodunka kwitnie od marca do maja. Jej silnie miododajnie kwiaty, w zależności od gatunku, są niebiesko-purpurowe, fioletowo-różowe, niebieskie lub białe. Kolor kwiatów zależy także od tego, na jakim etapie rozwoju jest roślina. Nie bez znaczenia jest gleba. Barwnik w kwiecie miodunki zmienia kolor w zależności od jej kwasowości.

Miodunka jest uroczą byliną ozdobną, która dorasta do 20 -30 cm. Jest wykorzystywana w ogrodnictwie, w nasadzeniach, zwłaszcza w miejscach cienistych oraz trudnych do zagospodarowania. Dobrze znosi sąsiedztwo innych krzewów lub kwiatów.

Co warto wiedzieć o hodowaniu miodunki? Roślina nie jest kłopotliwa w uprawie. Lubi ciemne zakątki ogrodu, miejsca pod krzewami i drzewami. Preferuje glebę żyzną, lekką, przepuszczalną i próchniczą, koniecznie wilgotną. Ponieważ w czasie suszy przedwcześnie zasycha, w upalne dni należy ją podlewać.

Roślinę rozmnaża się przez rozłogi, poprzez podział dorosłej kępy wiosną oraz poprzez wysiew jej nasion. Miodunka może się również wysiewać samodzielnie. Dobrze znosi zimę.

Najpopularniejsze odmiany wykorzystywane w ogrodnictwie to miodunka nakrapiana, zwana lekarską albo plamistą i miodunka ćma. Pierwsza z nich ma kropki na liściach, druga zaś nie.

Miodunka jest rośliną, która zawiera wiele cennych substancji. To im zawdzięcza swoje wyjątkowe właściwości8, przede wszystkim:

• allantoiny,
• saponiny,
• sole mineralne,
• garbniki,
• kwas chlorogenowy,
• kwas elagowy,
• kwas rozmarynowy,
• antocyjankwasy organiczne,
• kleje roślinne,
• flawonoidy (kwercetyna),
• alkaloidy pirolizydynowe (śladowe ilości),
• łatwo przyswajalna krzemionka czy witamina C.

Nic dziwnego, że roślina od stuleci jest traktowana jako surowiec leczniczy. Stosuje się ją głównie jako naturalny lek na choroby płuc oraz problemy z górnymi drogami oddechowymi. Zawarte w miodunce związki:

• ułatwiają odksztuszanie,
• ograniczają reakcje zapalne,
• regenerują błonę śluzową gardła, łagodzą drapanie w gardle,
• działają osłaniająco i kojąco na podrażnienia jamy ustnej i krtani,
• wspomagają gojenie tkanek płucnych, sprzyjają pobudzeniu procesu bliznowacenia uszkodzonej tkanki płucnej oraz zwapnienia ognisk gruźliczych,
• zwiększają odporność pęcherzyków płucnych na szkodliwy wpływ substancji lotnych i pyłków,
• wspierają właściwą pracę płuc i górnych dróg oddechowych,
• mają działanie osłonowe w przewodzie pokarmowym,
• wykazują właściwości moczopędne,
• wspomagają gojenie się ran.

Nie bez przyczyny miodunka nazywana jest zielem płucnym, suchotnikiem czy płucnicą. Stosuje się ją najczęściej w celu łagodzenia objawów związanych z zapaleniem oskrzeli, kaszlem czy infekcją gardła oraz innych schorzeń i dolegliwości układu oddechowego.

Miodunka znajduje również zastosowanie przy dolegliwościach żołądka, również przy wrzodach i stanach zapalnych jelit. Używa się jej także do przemywania ran. Liście miodunki – przyłożone jak okład - tamują krwawienia. Warto ją też wykorzystać jako preparat łagodzący zmiany skórne, takie jak rumień i trądzik różowaty.

Surowcem leczniczym rośliny są kwiaty i liście. Kwitnące ziele zbiera się wczesną wiosną, z kolei liście - wiosną późną. Można je pozyskać samodzielnie, ale i kupić miodunkę – także w formie suszu, mieszanek czy herbatek – w aptekach i sklepach zielarskich.

Miodunkę w formie naparów i herbatek spożywają osoby ze schorzeniami dróg oddechowych czy pokarmowych. Stosuje się je również do relaksujących kąpieli. Wystarczy ziele miodunki zalać litrem wrzącej wody, pozostawić pod przykryciem przez 25 minut, a następnie przecedzić i wlać do wanny.