Mowa bezdźwięczna - rodzaje, przyczyny, konsekwencje, ćwiczenia

Mowa bezdźwięczna, to zaburzenie w realizacji dźwięczności, polegające na problemach z wymową głosek dźwięcznych z wyjątkiem samogłosek i spółgłosek sonornych (r, l, m, n, li, j, m, ń).

Całkowitym lub częściowym zaburzeniom dźwięczności może ulegać 13 par: b - p, bi - pi, d - t, g - k, gi - ki, dz - c, dż - cz, dź - ć, w - f, wi - fi, z - s, ż - sz, ź - ś. Pięć pierwszych par stanowią spółgłoski zwarte, trzy - spółgłoski zwartoszczelinowe i pięć - szczelinowe.

Głoski dźwięczne w parach są wymawiane jako bezdźwięczne bez udziału więzadeł głosowych lub w formie głosek półdźwięcznych (początek głoski jest prawidłowy, a końcówka zdeformowana).

W efekcie wada ta prowadzi do słyszalnych zniekształceń wypowiadanych słów, a nawet zmian w zakresie znaczenia, co utrudnia zrozumienie dziecka (arbuz-arpus, tomek-domek, telewizja-telefisja, bagaże-pakasze).

• deformacje - dźwięczna fazą początkowa i bezdźwięczna końcowa lub odwrotnie,
• paralalia (substytucja dźwięku) - zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne (woda-fota, żaba-szaba),
• mogilalia (elizja dźwięku) - opuszczanie głosek dźwięcznych (bułka-ułka, woda-oda).

• zaburzenia słuchu fizjologicznego (niedosłuch),
• zaburzenia słuchu mownego (fonematycznego),
• trudności z koordynacją pracy wiązadeł głosowych z ruchami narządów jamy ustnej,
• bezwładność wiązadeł głosowych,
• zakłócenia w koordynacji mięśni oddechowych i fonacyjnych,
• uszkodzenia centralnego systemu nerwowego (afazja).

Mowa bezdźwięczna negatywnie wpływa na poziom zrozumienia wypowiedzi, ze względu na poważne zniekształcenia wyrazów (rypa-ryba, to tomu-do domu, psosa-brzoza).

W wieku szkolnym dziecko ma problemy z nauką czytania i pisania, często dochodzi do spadku samooceny ze względu na odstawanie od grupy rówieśniczej i negatywne komentarze ze strony otoczenia.

Dziecko w przypadku mowy bezdźwięcznej nie będzie wiedzieć jak poprawnie zapisać dane słowo, w konsekwencji stale będą powtarzać się pomyłki w tym zakresie.

• zdmuchiwanie świeczki,
• wykonywanie wydechu wymawiając s z jednakową głośnością,
• wykonanie wydechu na skrawek papieru,
• wymawianie s z różną głośnością,
• wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
• dmuchanie na piłeczkę,
• parskanie,
• cmokanie wargami,
• mruczenie melodii,
• masaż warg i języka,
• nadymanie policzków i wstrzymywanie powietrza,
• zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną,
• przesuwanie języka od kącika do kącika,
• oblizywanie dolnej i górnej wargi,
• wypychanie językiem policzków,
• unoszenie czubka języka do zębów górnych i dolnych,
• kląskanie językiem: czubkiem i środkiem języka,
• naśladowanie kaszlu z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej,
• wymawianie sylab: ak, ka, ku, uk, aka, oko, uku, eke itd.

Powyższe ćwiczenia mają na celu poprawę ruchomości języka i kontroli nad więzadłami głosowymi. Po pewnym czasie logopeda przechodzi do wywoływania głosek zgodnie z następującym schematem: v, z, ż, ź, dz, dż, dź, b, d, g.