Nabywanie odporności u dziecka

Odpornością określa się zespół reakcji obronnych organizmu, których celem jest neutralizowanie lub likwidowanie obcych i niebezpiecznych dla niego substancji i czynników, np. pasożytów, bakterii czy wirusów. Odporność to, mówiąc inaczej, zdolność do czynnej i biernej ochrony organizmu przed patogenami. Można wyróżnić dwa rodzaje odporności: odporność swoistą – formowaną jeszcze w okresie wewnątrzmacicznym, oraz nabytą – kształtowaną wraz z przebyciem danej choroby czy kontaktem z patogenem (np. szczepionka). Badaniem odporności zajmuje się immunologia.

Odporność dziecka jest dużo słabsza od odporności osoby dorosłej. Układ immunologiczny człowieka wykształca się bowiem wraz z wiekiem, a nabywanie odporności jest procesem systematycznym i trwającym nieustannie przez całe życie. Jak wykazują badania naukowe, układ odpornościowy osiąga pełne zdolności obronne dopiero w wieku 12 lat.

W chwili narodzin dziecka układ odpornościowy jest niedojrzały. Nie mając wcześniej kontaktu z drobnoustrojami, nie umie z nimi walczyć. Rozwój systemu immunologicznego i wzmacnianie odporności następuje wraz ze stymulacją antygenową i prawidłowym żywieniem. Odporność niemowlęcia w dużej mierze zależy od tego, czy matka karmi piersią. Pokarm matki ma właściwości antybakteryjne. W bierny sposób zabezpiecza przed zakażeniem, a także stymuluje rozwój specyficznych mechanizmów odporności. Dlatego pokarmu matki nie zastąpi nawet najlepsza sztuczna mieszanka mleczna.

Organizm niemowlęcia wyposażony jest we własne przeciwciała IgM oraz immunoglobuliny IgE, otrzymane przez łożysko od matki. Przeciwciała te zanikają jednak z czasem. Produkcja własnych przeciwciał przez dziecko systematycznie zwiększa się od szóstego miesiąca życia. Natomiast produkcja przeciwciał na antygeny bakterii otoczkowych pojawia się dopiero około drugiego roku życia.

Właściwe nabywanie odporności przez dziecko następuje w momencie, gdy idzie ono do przedszkola. W tym czasie dziecko ma kontakt z dużą liczbą patogenów. Jest to okres pobudzania układu immunologicznego do wytwarzania swoistej odporności. W praktyce wygląda to tak, że dziecko częściej zapada na infekcje. Przebywając choroby wieku dziecięcego, nabiera jednak naturalną odporność. Nabywanie odporności w dzieciństwie wynika zatem z kontaktu z patogenami, znajdującymi się w środowisku zewnętrznym i w zbiorowiskach ludzi. Sztuczną odporność czynną osiąga się natomiast dzięki szczepieniom ochronnym.

Obniżona reaktywność układu odpornościowego jest przyczyną wzrostu zachorowań oraz cięższego przebiegu wielu infekcji. Może to mieć miejsce w sezonach zwiększonej podatności na infekcje górnych dróg oddechowych, kiedy organizm jest szczególnie narażony na działanie drobnoustrojów chorobotwórczych. Jeśli zastanawiasz się, jak wzmacniać odporność u dziecka, stosuj się do poniższych zaleceń:

• wprowadź odpowiednią dietę, bogatą w antyoksydanty oraz witaminy – dawaj dziecku do jedzenia chude mięso, ryby, warzywa, owoce, nabiał, a do picia mleko oraz soki;
• zadbaj o aktywność fizyczną dziecka – ruch na świeżym powietrzu pomoże w nabywaniu odporności;
• dawaj dziecku do picia fermentowane napoje mleczne, np. jogurty i kefiry – zawarte w nich probiotyki pozwolą wzmocnić układ odpornościowy;
• stosuj hydroterapię – pobudzaj przemianę materii naprzemiennym prysznicem ciepłą i zimną wodą;
• zabieraj dziecko od czasu do czasu do sauny – to świetna metoda hartowania organizmu;
• nie ubieraj dziecka zbyt ciepło w okresie jesienno-zimowym, by nie przegrzewać organizmu;
• stosuj suplementację diety – podawaj dziecku cukierki do ssania czy napoje, zawierające witaminy, potrzebne mu w okresie wzrostu;
• zapewnij dziecku odpowiednią ilość snu i odpoczynku;
• nie narażaj dziecka na przewlekły stres – stany napięcia osłabiają działanie komórek obronnych;
• nie podawaj dziecku sztucznie przetworzonej żywności;
• nie narażaj dziecka na bierne palenie;
• regularnie wietrz pomieszczenia i utrzymuj w mieszkaniu temperaturę około 20 stopni Celsjusza;
• nawilżaj powietrze, zwłaszcza w okresie sezonu grzewczego.