Nadmiar witaminy A – co warto wiedzieć?
Nadmiar witaminy A, dokładnie jak i jej niedobór, jest niekorzystny dla zdrowia. Ponieważ witamina ta jest kumulowana w różnych tkankach, w tym w komórkach wątroby, może działać toksycznie. Najczęściej do przedawkowania retinolu prowadzi nadmierne spożycia tranu. Na co zwrócić uwagę? Co warto wiedzieć?
Nadmiar witaminy A, dokładnie jak i jej niedobór, jest niekorzystny dla zdrowia
W tym artykule:
Dlaczego nadmiar witaminy A szkodzi?
Nadmiar witaminy A (hiperwitaminoza), tak samo jak i jej niedobór (hipowitaminoza czy awitaminoza) są niekorzystne dla zdrowia. Mogą prowadzić do wystąpienia różnych dolegliwości i schorzeń.
W przypadku witaminy A nadmiar może być bardzo szkodliwy. Ma to związek z tym, że należy ona do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (obok D,E i K). Oznacza to, że nie jest rozpuszczana w wodzie i wydalana wraz z moczem. Odkłada się w komórkach bogatych w tłuszcz, między innymi w wątrobie oraz tkance tłuszczowej. Ma to swoje konsekwencje.
Przyczyny nadmiaru witaminy A
Do przedawkowania witaminy A, ale i innych witamin, najczęściej dochodzi w wyniku suplementowania diety preparatami witaminowymi, szczególnie zalecanymi dla osób chcących poprawić stan skóry i włosów oraz odporność (takich jak na przykład tran).
Beta-karoten w diecie
Najbezpieczniejszą formą dostarczania organizmowi witaminy A jest przyjmowanie jej wraz z dietą oraz suplementacja jej prekursora, czyli beta-karotenu. Ma to związek z tym, że przekształceniom w organizmie do witaminy A ulega jedynie taka ilość, ile wynosi aktualne zapotrzebowanie na ten składnik.
Objawy nadmiaru witaminy A
Objawy przedawkowania witaminy A nie są charakterystyczne i często przypominają jej niedobór. Typowe są:
- objawy skórne, takie jak łuszcząca się skóra,
- łamliwe paznokcie ,
- osłabienie, zmęczenie,
- bóle głowy,
- objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności i bóle brzucha,
- osłabienie mięśni,
- zaburzenia świadomości,
- obrzęk tarczy nerwu wzrokowego.
W wyniku nadmiernego spożycia witaminy A skóra przyjmuje pomarańczowy odcień. Długotrwałe dodatkowe przyjmowanie witaminy A skutkuje utratą masy ciała, nudnościami i wymiotami.
Ponadto w badaniach klinicznych wykazano, że osoby, które palą papierosy i przyjmują preparaty beta-karotenu, częściej zapadają na nowotwory płuc i krtani. Należy również wiedzieć o szkodliwym działaniu retinoidów na proces embriogenezy. Wiąże się je z występowaniem wrodzonych wad płodów i noworodków.
Jak się pozbyć nadmiaru witaminy A? Niestety nie jest to możliwe. Można jedynie czekać, aż ta się zmetabolizuje.
Rola witaminy A
Witamina A została odkryta i zdefiniowana chemicznie w 1931 roku, a od 1947 wytwarza się ją przemysłowo. Warto wiedzieć, że do związków tworzących grupę witamin A należą: retinol, retinal, kwas retinowy, estry retinylu oraz ich pochodne i sole, a także karotenoidy, które stanowią jej nieaktywną formę.
Witamina A jest bardzo ważna, ponieważ pełni w organizmie wiele różnych funkcji. Jej obecność i działanie zapewniają optymalne funkcjonowanie komórek. Ma to związek z tym, że witamina A:
- wpływa na prawidłowe widzenie, ponieważ jest składnikiem światłoczułego barwnika siatkówki oka - rodopsyny,
- odpowiada za stan nabłonków skóry. Przeciwdziała ich rogowaceniu i wysychaniu oraz przyspiesza regenerację komórek poprzez utrzymywanie błon śluzowych w stanie prawidłowym,
- wykazuje właściwości antyoksydacyjne, neutralizuje wolne rodniki, które uszkadzają tkanki, a ich nadmiar może wywołać chorobę nowotworową,
- korzystnie wpływa na procesy rozrodcze. U mężczyzn podtrzymuje proces spermatogenezy, u kobiet zapobiega resorpcji zarodka. Zapewnia prawidłowy przebieg ciąży
Dawkowanie witaminy A
Z uwagi na właściwości i dobroczynne działanie witaminy A, należy zadbać o to, by dostarczać ją organizmowi w optymalnej ilości. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A zależy od stanu fizjologicznego oraz wieku. Według zaleceń jest to:
- 700 mcg/dzień dla kobiet,
- 900 mcg/dzień dla mężczyzn.
Witamina A jest zalecana w terapii różnych schorzeń. Leczenie wyższymi dawkami stosuje się w niektórych chorobach nowotworowych, jak i przy ciężkim trądziku, łuszczycy. Ze względu na toksyczność witaminy A leczenie może odbywać się wyłącznie pod kontrolą lekarza.
Źródła witaminy A
Bardzo ważne jest, by witaminę A dostarczać organizmowi w codziennej, zbilansowanej diecie. Gdy konieczna jest jej suplementacja, szczególną ostrożność powinny zachować przyszłe mamy, ponieważ w razie przedawkowania może dojść do zaburzeń rozwoju płodu.
Witamina A występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jej głównym źródłem w diecie są produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak masło, tran, mleko, ryby. Im więcej tłuszczu zawiera produkt, tym zawartość witaminy A jest większa.
Prekursorem witaminy A jest beta-karoten. Jego bogatym źródłem jest:
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
