Objawy tętniaka – rodzaje, objawy, przyczyny, powikłania

Objawy tętniaka zależą od miejsca jego występowania. Tętniak, czyli groźna zmiana w budowie naczynia krwionośnego, zazwyczaj rozwijają się latami, lecz nie daje żadnych objawów, co opóźnia jego diagnozę i leczenie. Zwykle tętniaki występują w obrębie aorty, jamie brzusznej, lecz także mogą powstać w naczyniach tętniczych zaopatrujących mózg lub w kończynach dolnych, a nawet w sercu. Tętniaki stanowią istotne zagożenie dla zdrowia i życia człowieka.

1. Rodzaje tętniaka

Tętniak to nic innego jak poszerzenie tętnicy, które powstaje w wyniku uszkodzenia jej ściany. Ściany naczyń krwionośnych są cienkie i słabe, dlatego często ulegają niespodziewanym pęknięciom. Wyróżniamy następujące rodzaje tętniaków:

• tętniak prawdziwy - jego występowanie zazwyczaj wiąże się z defektem w budowie ściany tętnicy. Tętniak prawdziwy może być również skutkiem stanu zapalnego czy urazu włókien, które chronią ściany tętnicy. Leczenie tętniaka prawdziwego wymaga wycięcia i wstawienia protezy naczyniowej. Jeśli tętniak dotyczy naczyń mózgowych, leczenie opiera się na tzw. zaklipsowaniu go.

• tętniak rzekomy - powstaje wskutek przerwania ciągłości ściany tętnicy, która jest otoczona mięśniami, powięziami oraz tkanką łączną. Tętniaki rzekome są bardzo często następstwem zabiegów kardiologicznych np. koronografii. Wypreparowanie i usunięcie torebki oraz zaszycie naczynia to jedna z metod leczenia chirurgicznego tętniaka rzekomego.

• tętniak rozwarstwiający - wywołany jest przerwaniem ciągłości błony wewnętrznej. Wskutek przerwania ciągłości błony wewnętrznej dochodzi do sytuacji, w której krew przedostaje się między warstwy naczynia. U pacjentów dotkniętych tym rodzajem tętniaka dochodzi do wytworzenia się patologicznego kanału w ścianie naczynia. Wśród głównych przyczyn tego rodzaju tętniaka wymienia się wady w budowie ścian naczynia.

Dodatkowo, rodzaje tętniaka można wyszczególnić w oparciu o ich lokalizację. Lekarze zazwyczaj diagnozują:

• tętniaki aorty piersiowej,
• tętniaki aorty brzusznej,
• tętniaki mózgu,
• tętniaki tętnicy nerkowej,
• tętniaki tętnicy kończyny dolnej.

2. Objawy tętniaka

Objawy tętniaka są bardzo często uzależnione od rodzaju i lokalizacji groźnej zmiany w budowie naczynia krwionośnego.

2.1. Tętniak mózgu

Tętniak mózgu może zacząć rozwijać się u każdego. Najważniejsza przyczyna powstawania tętniaka mózgu to wada wrodzona, która charakteryzuje się defektem w budowie ściany naczynia krwionośnego. Ma osłabioną błonę mięśniową oraz błonę sprężystą. Na tak słabe naczynie krwionośne działa siła przepływu krwi oraz ciśnienie, z jakim naciska ono na ściany naczynia krwionośnego. Na rozwój tętniaka mózgu przyczynia się również miażdżyca, która osłabia naczynie krwionośne. Inne przyczyny tętniaka to: choroby genetyczne, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu oraz narkotyków, angiopatie cukrzycowe, zakażenia. Każdy z tych czynników może spowodować, że w naszym mózgu utworzy się tętniak.

Według badań tętniak mózgu występuje u mniej więcej pięciu procent populacji. Ostre objawy tętniaka mózgu towarzyszące jego pęknięciu występują w ciągu roku u około dziesięciu na sto tysięcy osób.

Wyróżniamy cztery rodzaje tętniaka mózgu:

• Tętniak wrzecionowaty, znajduje się zazwyczaj na tętnicy podstawnej oraz tętnicy szyjnej wewnętrznej oraz sąsiadującymi gałęziami tętnic mózgu. Jego kształt jest nieregularny, rozgałęziony we wszystkich kierunkach.

• Tętniak prosowaty, najczęściej znajduje się na gałęziach tętnic mózgowych w okolicach skorupy, wzgórza, mostu, móżdżku i płaszcza mózgu.

• Tętniak workowaty, to najczęściej spotykany typ tętniaka. Występuje u 80 proc. chorych. Umiejscawia się w naczyniach koła tętniczego mózgu. Jego kształt jest kulisty lub nieco bardziej wydłużony, jego wielkość może sięgać do kilku centymetrów.

• Tętniak rozwarstwiający w mózgu występuje rzadko. Powstaje w wyniku uszkodzenia wewnętrznej warstwy naczynia krwionośnego

Objawy tętniaka mózgu mogą wcale nie występować, zwłaszcza gdy tętniak jest w początkowej fazie rozwoju. W większości przypadków wykrycie tętniaka mózgu przed jego pęknięciem jest dziełem przypadku.

Charakterystyczne objawy pojawiają się dopiero, gdy tętniak mózgu pęknie i dojdzie do krwawienia albo gdy rośnie i dochodzi do ucisku na jakiś nerw. Osoba cierpiąca na tę dolegliwość może odczuwać:

• pulsujące bóle głowy o dużym natężeniu,
• zaburzenia czucia i koordynacji,
• osłabienie,
• porażenie niektórych mięśni,
• opadanie powieki.

Oprócz tego tętniakowi powstałemu w tętnicy mózgowej może towarzyszyć ból gałek ocznych, problemy ze wzrokiem (może dojść do częściowej ślepoty).

Pęknięcie tętniaka zazwyczaj wiąże się z silnym bólem głowy, nudnościami, wymiotami oraz światłowstrętem. Niektórzy pacjenci tracą świadomość, odczywają sztywność karku. Jeśli krwotok jest silny, może spowodować ogniskowe uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego i może dojść np. do niedowładu kończyn.

2.2. Tętniak tętnicy kończyny dolnej

W sytuacji powstania tętniaka w tętnicy kończyny dolnej mogą wystąpić objawy tętniaka takie jak problemy związane z niedokrwieniem nogi, z tego powodu osoba posiadająca ten rodzaj tętniaka może odczuwać bóle kończyny, osłabienie mięśniowe, a także zauważyć bladość albo zasinienie.

2.3. Tętniak aorty piersiowej

W przypadku tętniaka umiejscowionego w piersiowym odcinku aorty (tzw. aneurysma aortae thoracalis) mogą pojawić się takie objawami tętniaka jak ostre bóle w klatce piersiowej, bóle szyi, pleców, niekiedy promieniujące do górnej części jamy brzusznej.

2.4. Tętniak aorty brzusznej

Innym rodzaj tętniaka może powstać w brzusznym odcinku aorty (aneurysma aortae abdominalis), charakterystycznymi objawami tętniaka są wówczas silne bóle brzucha i pleców (w okolicy krzyżowej lub pachwiny), spadek wagi, brak łaknienia, skąpy mocz, oraz niewydolność nerek. Jeśli tętniak osiąga pokaźne rozmiary może być wyczuwalny jako bolesny guz zlokalizowany w górnej lub środkowej części jamy brzusznej.

Co to jest tętniak?

Tętniak jest to okresowe poszerzenie naczynia krwionośnego na określonym odcinku. Najczęściej takiemu

zobacz galerię

2.5. Tętniak w ścianie serca

Jeśli dojdzie do powstania tętniaka w ścianie serca istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia arytmii, czyli zaburzeń rytmu serca, lub uczucia kołatania. Ponadto u osoby z dolegliwością tętniakowatego poszerzenia ściany serca mogą wystąpić objawy tętniaka w postaci utraty przytomności. Narastający tętniak może przyczyniać się do rozwoju niewydolności krążenia, co objawia się dusznością oraz pogorszeniem kondycji.

3. Przyczyny tętniaka

Jakie są główne przyczyny tętniaka? Do osłabienia ściany tętnicy, a w następstwie do wytworzenia tętniaka może dojść w wyniku nadciśnienia tętniczego, miażdżycy tętnic, wrodzonej wady związanej z defektem ściany naczynia, urazu tętnicy. Niezwykle rzadko przyczyną powstania tętniaka jest kiła. Powstawaniu objawów tętniaków sprzyjają takie okoliczności jak: otyłość, palenie papierosów, wysoki poziom złego cholesterolu we krwi, przebyty zawał serca, wiek powyżej 60 roku życia, przebyte bakteryjne zapalenie wsierdzia.

Aby zapobiec powstawaniu objawów tętniaków należy unikać czynników ryzyka, w działaniu zapobiegawczym zaleca się zaprzestanie palenia papierosów, stosowanie diety ubogiej w tłuszcze, aktywność fizyczną, unikanie stresu, a także leczenie nadciśnienia tętniczego.

4. Rozpoznanie i leczenie tętniaka

W momencie gdy lekarz zaobserwuje objawy tętniaka mózgu powinien natychmiast zlecić wykonanie tomografii komputerowej głowy w celu sprawdzenia czy nie doszło do krwawienia. W sytuacji gdy nie ma możliwości wykonania odpowiedniego badania obrazowego, lekarz powinien wykonać punkcję lędźwiową. Podbarwienie krwią płynu mózgowo-rdzeniowego świadczy o krwotoku. Diagnostyka tętniaka mózgu polega na wykonaniu angiografii mózgu czyli badania radiologicznego z podaniem kontrastu. Coraz powszechniej jest też wykorzystywana angiografia z wykorzystaniem tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego.

Skuteczną metodą zwalczania objawów tętniaków jest leczenie chirurgiczne. Wyłącznie krwawiącego tętniaka z obiegu powinno odbyć się jak najszybciej. Nigdy nie wiadomo kiedy tętniak mózgu pęknie i doprowadzi do krwawienia podpajęczynówkowego, więc dobór odpowiedniego momentu jest trudny. Pacjent zawsze ma prawo do wybrania typu leczenia oraz zdecydowania się na odpowiedni moment podjęcia leczenia tętniaka mózgu.

Metody operacyjne usunięcia tętniaka dzielą się na:

• clipping,
• wrapping,
• trapping.

Tętniaki przebiegające bezobjawowo, które zdiagnozuje się przez przypadek w trakcie rutynowych badań leczone są w trybie planowym.

5. Powikłania

W przypadku rozwijającego się tętniaka może dojść do groźnych powikłań, jednym z nich jest pęknięcie tętniaka, które objawia się nagłym silnym bólem miejsca, w którym doszło do rozwinięcia tętniaka, ponadto może wystąpić utrata przytomności, typowe objawy wstrząsu - osłabienie, niepokój, bladość, poty, kołatanie serca, zaburzenia świadomości, ponadto ostra niewydolność nerek (ból okolicy lędźwiowej, krwiomocz, zatrzymanie moczu), ostre niedokrwienie kończyny (ból, zblednięcie i oziębienie kończyny).

Pęknięcie tętniaka zazwyczaj skutkuje udarem mózgu (najczęściej towarzyszą mu takie objawy jak osłabienie lub porażenia mięśni, zaburzenia czucia, równowagi, widzenia, świadomości czy śpiączka).

Pęknięty tętniak mózgu może być przyczyną następujących powikłań:

• wodogłowia,
• afazji,
• niedowładu,
• napadu drgawek,
• uszkodzenia mózgu.

W wielu przypadkach nieleczony pęknięty tętniak skutkuje śmiercią chorego.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.