Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Monika Łapczyńska

Pielęgnacja noworodka - jak dbać o higienę noworodka?

Pielęgnacja noworodka
Pielęgnacja noworodka (Zdjęcie śpiącego noworodka / Shutterstock)

Pielęgnacja noworodka czy niemowlęcia to wielkie wyzwanie dla rodziców. Aby stawić mu czoła, potrzebna jest nie tylko wiedza o zasadach pielęgnacji niemowląt i dzieci, które dopiero co pojawiły się na świecie. Rodzice nie powinni zrażać się, jeśli początkowo coś nie idzie zgodnie z ich planem. Znajomość własnego dziecka nabywa się w miarę upływu czasu. Jakie są podstawowe zasady prawidłowej pielęgnacji dziecka? Na co zwrócić szczególną uwagę?

spis treści

1. Podstawowe zasady higieny noworodka

Jakkolwiek opieka nad niemowlakiem jest niezwykle wyczerpującym zajęciem, przynosi rodzicom ogromną satysfakcję. I choć każde dziecko jest jedyne w swoim rodzaju, warto pamiętać o istnieniu kilku podstawowych, a zarazem uniwersalnych rad dotyczących pielęgnacji noworodka po porodzie.

Jeśli jesteś rodzicem, ubieraj niemowlę odpowiednio do temperatury otoczenia. Unikaj przegrzewania lub nadmiernej ekspozycji na zimno. Ubranka malucha pierz w produktach dedykowanych dla dzieci, a nie płynach do prania dla dorosłych. Produkty dla maluchów pozbawione są detergentów, które mogą podrażnić skórę dziecka.

Zobacz film: "Soki ekologiczne"

Pediatrzy wskazują, że zmiana pieluch powinna odbywać się regularnie, mniej więcej co 3 lub 4 godziny lub od razu po tym, jak pieluszka zostanie zabrudzona moczem lub kałem. Wytyczne pielęgnacji noworodka mówią o tym, że kąpiel nie musi odbywać się codziennie. Kąpiele co 2-3 dni w zupełności wystarczą.

Czym myć twarz niemowlaka bądź noworodka? Do zmycia delikatnych zabrudzeń wystarczy wacik zwilżony ciepłą, przegotowaną wodą. W trakcie kąpieli można też użyć bardzo delikatnego płynu micelarnego do mycia twarzy dla maluszków.

2. Jak często kąpać noworodka?

Wielu rodziców zastanawia się jak pielęgnować noworodka w prawidłowy sposób, aby nie zaszkodzić maluszkowi i nie podrażnić jego delikatnej skóry. Codzienna kąpiel noworodka nie jest konieczna, ponieważ może doprowadzić do nadmiernego przesuszenia naskórka u dziecka. Rodzice powinni kąpać swoją pociechę 2-3 razy w tygodniu lub w razie potrzeby w wodzie o temperaturze około 37 stopni Celsjusza.

Temperaturę wody łatwo skontrolować łokciem – gdy woda parzy nasz łokieć, będzie za gorąca również dla maleństwa. W dni bez kąpieli twarz, oczy, okolicę pośladkową oraz miejsca zgięć należy przemywać ciepłą wodą.

Higieny noworodka należy przestrzegać również przed odpadnięciem kikuta pępowinowego. Jeśli kikut jeszcze nie odpadł, woda w wanience nie powinna go zakrywać. Gdy odpadnie, okolice pępka można swobodnie zamoczyć i przeprowadzić tradycyjną kąpiel.

Temperatura w pomieszczeniu, w którym rodzic kąpie maluszka, nie powinna być niższa niż 21-22 st. Celsjusza. Podczas rytuału pielęgnacyjnego niemowlaka czy noworodka warto wykorzystać takie kosmetyki myjące, które zawierają emolienty. Parabenów, silnych środków spieniających czy glikolu polietylenowego w produktach kosmetycznych należy bezwzględnie unikać.

Kąpiel powinna polegać na delikatnym obmywaniu, a nie pocieraniu malucha. Intensywne pocieranie może doprowadzić do uszkodzenia mechanicznego delikatnej skóry dziecka. Warto zacząć od umycia buzi dziecka. Umycie okolicy pośladkowej powinno odbywać się na końcu.

Kąpiel powinna trwać około 5-6 minut. Po zakończeniu kąpieli maluszka należy owinąć w ciepły ręcznik. Skóra noworodka i niemowlęcia jest niezwykle delikatna, dlatego podczas suszenia naskórka ręcznikiem należy traktować ją z ostrożnością. Rodzice powinien zwrócić uwagę na osuszenie miejsc zagięć skórnych (szyja, pachy, pachwiny).

Jeśli chodzi o kremy do pielęgnacji twarzy noworodka, warto wybrać takie bezzapachowe, z neutralnym składem. Ważne, by krem nie zawierał substancji, które mogą zapychać gruczoły łojowe u malucha.

3. Jakie produkty do pielęgnacji noworodka są bezpieczne?

Codzienna pielęgnacja noworodka wymaga od świeżo upieczonych rodziców wyjątkowej dbałości w doborze odpowiednich kosmetyków czy produktów higienicznych. Skóra małych dzieci jest niezwykle delikatna i wrażliwa, a niektóre składniki mogłyby ją podrażnić lub uczulić.

Bezpieczne produkty pielęgnacyjne dla noworodków i niemowląt nie powinny zawierać substancji drażniących, które mogą stanowić zagrożenie dla małego organizmu. Nadmiar syntetycznych konserwantów w kosmetykach dla niemowlą działa bakteriobójczo i przeciwgrzybiczo, a przy okazji zaburza naturalną mikroflorę bakteryjną organizmu.

Popularne składniki takie jak SLS, SLES mogą z kolei zaburzać naturalną barierę hydrolipidową, wysuszać skórę, wzmagać wysypkę, alergię czy podrażnienia.

Szukając odpowiedniego produktu kosmetycznego dla dziecka, warto kierować się nie ceną, ale składem. Warto, aby kosmetyk zawierał emolienty, a nie substancje drażniące takie jak Phenoxyethanol – konserwant, Propylene Glycol, czy Butylene Glycol. Rodzic może porozmawiać o bezpiecznej pielęgnacji dziecka z pediatrą, w trakcie wizyty w gabinecie specjalisty.

W produktach przeznaczonych do pielęgnacji skóry noworodka nie powinny występować zbędne parafiny, substancje pochodzenia zwierzęcego czy sztuczne substancje zapachowe. Lepszym wyborem będą neutralne, delikatne, a przede wszystkim bezzapachowe środki do pielęgnacji niemowląt i dzieci niedawno urodzonych.

4. Jak przewijać noworodka?

Malutkie dzieci lubią powtarzalne czynności. Ułatwia im to zapamiętanie harmonogramu dnia i szybsze zasypianie. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, ale noworodki zużywają do tuzina pieluch dziennie.

Jak pielęgnować pupę noworodka i w jaki sposób zmieniać małemu dziecku pieluchy?

Najważniejszą zasadą jest to, by nie pozostawiać noworodka bądź niemowlęcia na miejscu do przewijania bez opieki. Jeśli przewijak znajduje się wysoko nad podłogą, maluch może z niego spaść i zrobić sobie krzywdę.

Zanim zmienisz pieluszkę maluchowi, przygotuj niezbędne przedmioty:

  • czysta pieluszka (mogą być to pieluchy jednorazowe lub materiałowe),
  • wilgotna wata lub bezalkoholowa chusteczka nawilżana, bezzapachowa,
  • krem lub maść do pielęgnacji pupy noworodka,
  • czysty przewijak lub powierzchnię, na której można przewijać maluszka.

Oto instrukcja przewijania noworodka krok po kroku:

  1. Umieść niemowlę na odpowiedniej powierzchni
  2. Połóż dziecko na plecach na przewijaku lub miękkiej powierzchni, np. na przeznaczonej do tej czynności podkładce.
  3. Odkryj brzuch dziecka, rozepnij dolną część pajacyków lub zdejmij maluchowi spodenki,
  4. Zdejmij brudną pieluszkę. Odklej taśmy znajdujące się po bokach jednorazowej pieluchy i delikatnie wysuń pieluchę znajdującą się pod pośladkami maleństwa. Niewskazane jest łapanie dziecka za kostki. Fizjoterapeuci radzą raczej, by w trakcie wykonywania tej czynności dziecko obrócone było na bok.
  5. Użyj chusteczki nawilżającej, aby delikatnie oczyścić skórę dziecka. Jeśli noworodek jest dziewczynką, zawsze wycieraj od przodu do tyłu, aby uniknąć przenoszenia bakterii z okolic odbytu do narządów płciowych. Jeśli maluszek jest chłopcem, pamiętaj o dokładnym umyciu moszny, bez odciągania napletka.
  6. Upewnij się, że skóra dziecka jest sucha przed nałożeniem nowej pieluchy. Jeśli jest to konieczne, można nałożyć cienką warstwę kremu ochronnego na skórę dziecka, aby zapobiec odparzeniom.
  7. Załóż maleństwu suchą, czystą pieluszkę.
  8. Wyciągnij przednią część pieluchy między nogi dziecka i przyczep taśmy na bokach, aby zapewnić odpowiednie dopasowanie.

W trakcie przewijania dziecka rodzic powinien być w stałym kontakcie z maluchem. Warto mówić i uśmiechać się do dziecka tak, by czuło się bezpiecznie. Zużytą pieluchę należy wyrzucić do odpowiedniego pojemnika (pampersy powinno się wyrzucać do odpadów zmieszanych).

5. Jak przycinać paznokcie u noworodków?

Przycinanie paznokci u noworodka jest istotnym elementem pielęgnacji, niezbędnym dla utrzymania higieny i bezpieczeństwa maluszka. Paznokcie noworodków i niemowląt są bardzo ostre. Jeśli rodzic nie obcina ich regularnie swojej pociesze, może się to skończyć skaleczeniami i zadrapaniami. W jaki sposób najlepiej obcinać paznokcie u noworodka bądź niemowlęcia?

Obcinanie paznokci jest najłatwiejsze, kiedy dziecko śpi. Wówczas opiekun nie musi martwić się, że maluch nagle ruszy rękoma czy nogami. Kolejnym odpowiednim momentem na ten zabieg jest czas karmienia – wtedy niemowlę jest spokojne, czuje się bezpiecznie, jest stosunkowo nieruchome i nie skupia swojej uwagi na otoczeniu.

Przycinanie paznokci może stanowić jeden z elementów pielęgnacji noworodka po kąpieli. Paznokcie zbudowane w głównej mierze z keratyny, utwardzonego białka stają się bardziej miękkie i podatne na obcinanie właśnie po namoczeniu.

Nożyczki, którymi można przyciąć paznokcie noworodkowi bądź niemowlakowi posiadają charakterystyczne, zaokrąglone końcówki. Zapewnia to większe bezpieczeństwo. Rodzic bądź opiekun powinien przycinać paznokcie maleństwa w sposób ostrożny, ale pewnymi ruchami. Aby stopy noworodka wyglądały schludnie i zdrowo, paznokcie należy obcinać milimetr po milimetrze na prosto. Paznokcie u rąk malucha obcina się z kolei na półokrągło.

6. Jak dbać o sen noworodka?

Sen odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju dziecka. Proces ten wspomaga przyswajanie nowych informacji, a także umożliwia prawidłowy rozwój fizyczny i emocjonalny. Gdy maluch znajduje się w fazie tzw. płytkiego snu, jego mózg uaktywnia części odpowiedzialne za pamięć i zdolność uczenia się nowych rzeczy. W jaki sposób rodzic może wspomóc rytm dobowy dziecka i zadbać o jego prawidłowy sen?

Ważne jest, aby dziecko miało ustalony i spokojny rozkład dnia. To oznacza stałe pory posiłków, układania do snu oraz innych codziennych aktywności, takich jak spacery i inne rytuały. Stworzenie spójnej rutyny pomoże dziecku zrozumieć, kiedy nadszedł czas na sen.

Dzieci uwielbiają rutynę, ponieważ daje im poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności. Stałe czynności, takie jak kąpiel przed snem, podawanie posiłków o tych samych godzinach, czytanie bajek na dobranoc lub śpiewanie kołysanki, pomogą dziecku uspokoić się i przygotować do snu.

Aby nauczyć noworodka, że noc jest przeznaczona do spania, warto zastosować się też do następujących wskazówek. Po pewnym czasie dziecko będzie zasypiać szybciej i nie będzie się budzić przez dłuższy czas:

  • przed ułożeniem maluszka do łóżka, rodzic powinien wyłączyć radio i telewizor. Telewizory czy komputery emitują światło, które wykazuje negatywny wpływ na rytm snu zarówno dzieci, jak i dorosłych,
  • po wieczornym karmieniu i przytulaniu, gdy maluszek będzie już leżał w łóżeczku, rodzic może przeczytać mu bajkę lub zaśpiewać spokojną kołysankę,
  • najlepiej jest układać noworodka do snu na plecach.

Jak dbać o noworodka, by rozwijał się zdrowo? Warto pamiętać, że noworodki w pierwszych tygodniach życia powinny przesypiać ok. 16-18 godzin w ciągu doby. Niemowlęta po ukończeniu 3 miesiąca przesypiają z kolei 15 godzin.

7. Jak dbać o skórę noworodka?

Skóra noworodka jest znacznie cieńsza niż skóra osoby dorosłej. To sprawia, że jest bardziej podatna na uszkodzenia mechaniczne i bardziej wrażliwa na wpływ czynników zewnętrznych, takich jak słońce, wiatr czy zimno. Ponadto, najmłodsze dzieci w porównaniu do osób dorosłych dysponują mniejszą liczbą gruczołów potowych, które pomagają w regulacji temperatury ciała.

Maluchy bardziej niż ich rodzice narażone są na wyziębienie czy przegrzanie, czego objawem skórnym są popularne u dzieci potówki. Dlatego istnieje zalecenie, aby ubierać niemowlęta w odpowiedni sposób, aby zapewnić im odpowiednią termoregulację.

Noworodki i niemowlaki są bardziej narażone na szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe, ponieważ ich naskórek słabiej produkuje melaninę, barwnik odpowiedzialnych za pigmentację, a także chroniący człowieka przed promieniami słonecznymi. Rodzice noworodków nie powinni zapominać o tym, że nadmierna ekspozycja skóry dziecka na słońce nie jest wskazana.

Problemy skórne to drugie po problemach brzuszkowych najczęściej pojawiające się dolegliwości u malutkich dzieci. Jeśli pielęgnacja niemowlaka czy noworodka przeprowadzana jest w nieprawidłowy sposób, na skórze malucha mogą pojawić się podrażnienia czy zmiany alergiczne.

Bez względu na to, czy mamy do czynienia z pielęgnacją noworodka dziewczynki, czy pielęgnacją noworodka chłopca, warto kierować się zasadą „less is more” („mniej znaczy więcej”). Nadmiar kosmetyków w przypadku małych dzieci nie jest wskazany. Im mniejsze dziecko, tym mniej produktów kosmetycznych powinno się stosować. Oczywiście mamy tu na myśli kremy, balsamy czy emolienty. Stosowanie oliwki czy oleju kokosowego również nie jest wskazane. Tego rodzaju produktu mogą zapychać pory i powodować wystąpienie niepotrzebnych zmian skórnych.

O czym jeszcze należy pamiętać? Wykonując codzienną pielęgnację noworodka krok po kroku, należy szczególnie delikatnie potraktować okolice twarzy. Większość problemów skórnych pojawia się właśnie na tym obszarze. Cerę malucha warto przemywać letnią, przegotowaną wodą. W okresie letnim rodzice powinni zadbać o to, by skóra twarzy dziecka była zabezpieczona kremem z filtrem. Zimą z kolei doskonale sprawdzi się pielęgnacyjny krem chroniący przed mrozem.

8. Karmienie noworodka

Istnieje kilka bezpiecznych i wygodnych sposobów na trzymanie noworodka. Bez względu na to, którą pozycję wybierzesz, pamiętaj o tym, aby podtrzymywać główkę i szyję dziecka. Jednym z najważniejszych elementów pielęgnacji noworodka po porodzie jest odżywianie. Noworodki zwykle karmi się co trzy, cztery godziny, choć zdarzają się wyjątki jedzące nawet co jedną lub co dwie godziny. Z czasem dzieci jedzą rzadziej, za to czas posiłków wydłuża się.

Ciekawostką jest fakt, że dzieci karmione piersią jedzą częściej niż te odżywiane mlekiem z butelki, ponieważ mleko z piersi łatwiej się trawi. Mimo iż mleko podawane dzieciom zwykle odpowiada ich zapotrzebowaniu na płyny, czasem dzieci odwadniają się.

Oznakami takiego stanu rzeczy są:

Warto zwrócić uwagę na ilość pieluch zmienianych w ciągu doby. Jeśli ich liczba spada poniżej sześciu, są powody do zmartwienia. Z drugiej strony, nie należy dziecka przekarmiać. Dzieci dają znak, że są nakarmione, poprzez odwrócenie głowy od piersi lub butelki z mlekiem.

9. Odbijanie u noworodka

Noworodki mają tendencję do połykania powietrza podczas karmienia, przez co cierpią na zatrzymanie gazów. W związku z tym zdarza im się ulewać lub płakać z powodu odczuwanego dyskomfortu. Aby temu zaradzić, należy pamiętać o trzech sposobach na odbijanie:

  • usadź dziecko na swoim kolanie, podtrzymując jego główkę i klatkę piersiową, i delikatnie poklep je po plecach,
  • połóż dziecko na swoim kolanie twarzą do dołu i delikatnie poklep je po plecach,
  • obejmij ułożone pionowo dziecko ramieniem i delikatnie poklep je po plecach wolną dłonią.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze