Planujesz opalanie? Uważaj na te zioła!

Dlaczego tak się dzieje? Substancje chemiczne, zawarte np. w dziurawcu, nagietku, bergamotce czy rucie, są fototoksyczne. Innymi słowy, zwiększają wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Dlatego jeśli przyjmujesz te zioła, powinieneś unikać opalania i zabezpieczać skórę kremami z filtrem.

Jeśli tego nie zrobisz, po kontakcie ze słońcem, mogą pojawić się objawy przypominające poparzenie słoneczne, a więc pieczenie skóry, rumień, obrzęk, bolesne pęcherze. To wyprysk fotoalergiczny lub fototoksyczny.

Wyprysk fotoalergiczny występuje wówczas, gdy pod wpływem promieniowania UV tolerowana substancja przekształca się w skórze w uczulającą. Zmiany zapalne pojawiają się przeważnie po 1-2 dniach od ekspozycji na słońce i utrzymują się przez kilka kolejnych.

Z kolei wyprysk fototoksyczny pojawia się, kiedy pod wpływem słońca zawarte w roślinach leczniczych substancje fototoksyczne uwalniają wolne rodniki. Prowadzi to do uszkodzenia komórek skóry i ostrej reakcji zapalnej. Wyprysk fototoksyczny następuje bardzo szybko, nawet w przeciągu kilku minut od wystawienia się na słońce.

Jeśli przyjmujesz preparaty zawierające to ziele, unikaj słońca. Dziurawiec zawiera bowiem hiperycynę - substancję, która wykazuje działanie fotouczulające. Ta roślina stanowi składnik wielu mieszanek ziołowych, tabletek czy kapsułek ułatwiających trawienie, łagodzących bóle miesiączkowe, poprawiających nastrój. Warto wiedzieć, że wyciąg alkoholowy z tej rośliny działa silnie fototoksyczne, natomiast napar nie ma takich właściwości.

Ponadto dziurawiec wchodzi w interakcje z wieloma powszechnie stosowanymi lekami. Może obniżać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych, leków zmniejszających krzepliwość krwi, obniżających ciśnienie krwi, a nawet tych przeciwnowotworowych.

Dlatego należy zachować ostrożność przy stosowaniu tej rośliny. Zwłaszcza, że w skrajnych przypadkach dziurawiec w połączeniu z niektórymi lekami może wywołać zespół serotoninowy, a więc stan prowadzący nawet do śmierci.

Napary i wyciągi z tej rośliny stosowane wewnętrznie wspomagają funkcjonowanie układu pokarmowego. Pobudzają bowiem wydzielanie śliny i soków żołądkowych oraz likwidują wzdęcia. Jako składnik maści do użytku zewnętrznego, arcydzięgiel łagodzi ból i rozgrzewa. Niestety, stosowanie arcydzięgla sprawia, że pod wpływem słońca skóra ulega poparzeniu albo pojawiają się na niej przebarwienia.

Za działanie fotouczulające i fototoksyczne odpowiadają w tym przypadku furanokumaryny. Są one obecne również w takich roślinach, jak aminek większy i ruta.

Aminek większy i arcydzięgiel należą do roślin z rodziny selerowatych. Do tej grupy zalicza się również warzywa takie jak seler, marchew zwyczajna, pietruszka, pasternak i koper. One także mogą wywołać reakcję alergiczną po ekspozycji skóry na słońce. Dlatego też lepiej nie wychodzić na słońce po ich spożyciu lub jeść je wieczorem.

Olejek z bergamotki jest używany zewnętrznie jako środek odkażający skórę i zwalczający grzybice. Ze względu na te właściwości (oraz bardzo ładny zapach) z powodzeniem zastępuje dezodorant.

Wiosną i latem trzeba jednak zachować ostrożność, ponieważ olejek ten należy do substancji o najsilniejszym działaniu fototoksycznym. Powoduje pojawienie się wysypki i trwałych przebarwień.

Maść nagietkowa to jeden z najpopularniejszych środków leczniczych stosowanych przy chorobach i stanach zapalnych skóry. Z kolei napar leczy wrzody żołądka. Zarówno jedna, jak i druga jego forma, może wywołać nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne, ponieważ nagietek posiada silne działanie fotouczulające.

Dlatego też w lecie lepiej zrezygnować z naparów, maseczek, kremów i okładów z tych pomarańczowych kwiatów. W przeciwnym razie nabawimy się czerwonych przebarwień na skórze.

Nagietek należy do tej samej grupy roślin co słonecznik, rumianek, stokrotka pospolita, arnika górska, krwawnik, wrotycz, nawłoć czy bylica pospolita. One również mogą wywoływać reakcje alergiczne po ekspozycji skóry na słońce. Substancje odpowiedzialne za właściwości uczulające tych roślin to seskwiterpeny laktonowe, które występują w liściach, kwiatach, łodygach, korzeniu i pyłkach.  

Mimo że naukowcy do tej pory nie potwierdzili właściwości fotouczulających skrzypu, a więc nie wykazali jaka substancja mogłaby odpowiadać za występowanie reakcji alergicznych, to zdarzają się rzadkie przypadki nadwrażliwości na słońce po spożyciu preparatów zawierających skrzyp. Dlatego w okresie wiosenno-letnim lepiej jest odstawić herbatki i tabletki zawierające tę roślinę.

Zanim kupisz jakiś złożony preparat ziołowy (tabletki, krople, mieszankę, kapsułki), sprawdź na ulotce, czy nie ma na niej ostrzeżenia przed wystawianiem skóry na słońce. Jeśli nie jesteś pewien, skonsultuj się z farmaceutą lub sprzedawcą w sklepie zielarskim.