Temperatura w cyklu miesiączkowym - mierzenie PTC, zakłócenia PTC

Na temperaturę ciała kobiety mają wpływ gestageny, a zwłaszcza progesteron. W czasie jajeczkowania, zwanego inaczej owulacją, temperatura ciała kobiety wzrasta z około 36,5ºC do około 37ºC, czyli o pół stopnia.

Podstawowa temperatura ciała zmienia się wraz ze zmianami poziomu progesteronu w krwiobiegu. W fazie przedowulacyjnej

stężenie progesteronu oraz PTC są niskie. Jednak wzrost poziomu hormonów płciowych powoduje zmianę temperatury ciała kobiety. Zwiększona produkcja progesteronu w jej organizmie skutkuje nagłym wzrostem PTC.

Występowanie w cyklu miesiączkowym kobiety wyższych i niższych temperatur ciała nie zawsze odpowiada jednak dokładnie fazom płodności i niepłodności . Dla jasności interpretacji przyjmuje się zatem podział na fazę temperatur wyższych i fazę temperatur niższych w cyklu menstruacyjnym.

Cykl miesiączkowy o przebiegu dwufazowym jest uznawany za owulacyjny. Jeżeli w jego trakcie nie nastąpi skok temperatury, można podejrzewać cykl bez jajeczkowania.

W przypadku, gdy podwyższona podstawowa temperatura ciała występuje przez ponad 16 dób, a we wcześniejszym okresie doszło do współżycia płciowego, można przypuszczać, że kobieta jest w ciąży . Jeśli kobieta nie zaszła w ciążę, w fazie poowulacyjnej aż do momentu wystąpienia następnej miesiączki temperatura ciała wynosi około 37ºC, a w czasie krwawienia miesięcznego i po nim opada z powrotem.

Podstawowa temperatura ciała oznacza pomiary dokonywane codziennie rano, zaraz po obudzeniu się. Pomiarów należy dokonywać każdego dnia, o tej samej porze – najlepiej rano, po śnie nocnym, przed wstaniem z łóżka.

Najdokładniejszy jest pomiar dokonany w pochwie lub w odbycie. Pomiar temperatury skóry może być niezbyt dokładny, dlatego zaleca się pomiary w jamach ciała wyściełanych błoną śluzową.

Mierzenie temperatury ciała powinno się odbywać o jednej porze. Półgodzinne odchylenia nie mają wpływu na wyniki pomiaru. Jeśli pomiar jest dokonany później niż zazwyczaj, to należy pamiętać, że za każdą spóźnioną godzinę pomiaru należy odjąć 0,1ºC od otrzymanego na termometrze wyniku.

Pomiaru temperatury ciała należy dokonywać po przynajmniej sześciogodzinnym śnie, a stwierdzaną wartość regularnie nanosić na specjalnie przygotowaną krzywą z zaznaczonymi na osiach dniami cyklu i temperaturami co 0,1stopnia.

W razie krótkiego lub niespokojnego snu pomiar temperatury podstawowej nie ma sensu. Trzeba również pamiętać, że podczas mirzenia temperatury należy używać zawsze tego samego termometru, który powinien być przygotowany poprzedniego dnia wieczorem.

Po dokonaniu codziennego pomiaru temperatury, wynik należy zaznaczyć na karcie obserwacji, a kolejne punkty połączyć ze sobą w celu uzyskania wykresu krzywej termicznej. W przypadku normalnego cyklu menstruacyjnego kobiety na wykresie widoczne są dwa etapy – etap niższych temperatur w fazie przedowulacyjnej oraz na początku fazy okołoowulacyjnej, a także etap lekko podwyższonych wartości (zwykle o kilka dziesiątych stopnia Celsjusza) w fazie owulacji i w fazie poowulacyjnej.

Na karcie obserwacji cyklu należy zaznaczać wszystkie okoliczności, które mogły mieć wpływ na wysokość PTC i zapisywać je w formie objaśnień, np. „tylko trzy godziny snu”, „praca na nocną zmianę”, „przeziębienie”, „spożycie alkoholu”, „zbyt późny pomiar” itd.

Do innych czynników, które wpływają na PTC, należą: nieregularny czas pracy, złe samopoczucie, choroby, przyjmowane leki, odstępstwa od dotychczasowych nawyków, zmiany w trybie dnia, przerwany odpoczynek nocny, jedzenie o późnej godzinie, dalekie podróże, zmiany klimatu lub strefy czasowej, intensywna aktywność fizyczna oraz silny stres.

To, w jaki sposób organizm kobiety zareaguje na powyższe czynniki zakłócające PTC jest sprawą indywidualną. Jedna kobieta może zauważyć zmiany krzywej termicznej w wyniku działania danego bodźca, podczas gdy inna takich zmian nie zaobserwuje.

Stwierdzenie zakłócenia jest możliwe, gdy podwyższoną lub obniżoną temperaturę ciała daje się uzasadnić wpływem konkretnego czynnika. Wyników pomiarów zakłóconych nie bierze się pod uwagę przy ocenie krzywej termicznej – należy zaznaczyć je kółkiem na karcie obserwacji.

Na podstawie zmian PTC możliwe jest jedynie ustalenie z opóźnieniem dni płodnych kobiety, dlatego metodę termiczną warto łączyć z obserwacją śluzu. Do zastosowania PTC niezbędna jest dokładna znajomość własnego ciała, wystarczająco długi okres ćwiczeń dla nabrania wprawy, samodyscyplina i regularny tryb życia.

Kobiety, które nie znają swojego ciała w sposób wystarczający lub prowadzą nieregularny tryb życia, mogą łączyć metodę termiczną czy objawowo-termiczną z innymi metodami antykoncepcji, np. z prezerwatywą.

Zobacz także: Niepokoisz się stanem zdrowia? Umów wizytę od ręki

Źródła

1. Jonderko G., (red.), Podręczna encyklopedia zdrowia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002, ss. 516-517, ISBN 978-83-7506-075-1.
2. Troszyński M., (red.), Naturalne planowanie rodziny. Podręcznik dla nauczycieli naturalnego planowania rodziny, Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny, Warszawa 2006, ISBN 83-89621-15-0.