Profilaktyka przedekspozycyjna – wskazania, przebieg i cena

Profilaktyka przedekspozycyjna zakażenia HIV (PrEP, skrót od Pre-Exposure Prohylaxis) to metoda, która ma na celu ochronę przez zakażeniem wirusem HIV osób seronegatywnych. Wyniki przeprowadzonych badań oraz doświadczenia kliniczne dowodzą, że jest skuteczna nawet w 90% przypadków.

Terapia skierowana jest do osób, które bardziej niż inni narażone są na kontakt z wirusem. Polega na zażywaniu tabletki zawierającej dwa leki antyretrowirusowe przez. Ich działanie polega na zakłócaniu działania enzymu niezbędnego do namnażania się wirusa HIV, co chroni przed rozwojem zakażenia. Oznacza to, że zdrowy pacjent profilaktycznie bierze leki przeciwko HIV, aby w razie zetknięcia z wirusem nie ulec zakażeniu.

Profilaktyka przedekspozycyjna polega na przyjmowaniu tabletek zawierających dwa leki antyretrowirusowe. To dizoproksyl tenofowiru i emtrycytabina. Należy je zażywać zawsze o stałej porze, a i nie zmniejszać ani nie zwiększać przepisanej dawki. Może to wpływać na obniżenie jego skuteczności. Podczas terapii należy pozostawać pod stałym nadzorem lekarza, a także regularnie wykonywać badania na obecność wirusa HIV.

U kogo powinno rozważyć się zastosowanie PrEP? Profilaktyka przedekspozycyjna zakażenia HIV powinna być wdrażana u osób, w przypadku których stwierdza się wysokie ryzyko zakażenia. Może mieć to związek z:

• niestosowaniem prezerwatywy podczas kontaktu seksualnego z osobą zakażoną HIV,
• podejmowaniem niezabezpieczonych kontaktów seksualnych z osobami o nieznanym sobie stanie zdrowia,
• uprawianiem seksu z wieloma partnerami,
• podejmowaniem ryzykownych zachowań seksualnych (np. stosunek bez prezerwatywy, seks pod wpływem substancji odurzających),
• posiadaniem partnera, który jest seropozytywny, ale nie leczy się antyretrowirusowo lub leczy się nieskutecznie,
• posiadaniem partnerki bądź partnera seksualnego, który zażywa narkotyki bądź współżyje z innymi osobami,
• rozpoznaniem zakażenia przenoszonego drogą płciową (mowa o takich chorobach jak kiła, rzeżączka czy chlamydioza),
• próbami zajścia w ciążę z partnerem zakażonym HIV (jako dodatkowe zabezpieczenie).

Jak długo stosować PrEP? Nie istnieją oficjalne zalecenia mówiące o tym, jak długo powinno się poddawać profilaktyce przedekspozycyjnej.

Profilaktyka przedekspozycyjna jest realizowana w wielu placówkach medycznych. Jak się przygotować do PrEP? Na miesiąc przed wizytą u lekarza nie należy podejmować ryzykownych zachowań seksualnych. Trzeba również wykonać badania, takie jak:

• badanie krwi na obecność wirusa HIV,
• morfologia krwi,
• badanie ogólne moczu,
• badanie poziomu kreatyniny,
• badania na obecność innych chorób przenoszonych drogą płciową (chlamydia, rzeżączka, kiła),
• badania na HCV (żółtaczka typu C), HB-s (zapalenie wątroby typu B), antygen HB-s,
• próby wątrobowe (ALAT, AspAT).

W Polsce profilaktyka przedekspozycyjna jest już dostępna, niemniej PrEP nie jest refundowany. Wszelkie koszty związane z terapią ponosi pacjent. Cena jest dość wysoka. Obejmuje nie tylko koszt leku, ale także wizyt lekarskich i badań profilaktycznych oraz kontrolnych. Miesięczna cena kuracji PrEP lekiem Truvada wynosi około 4 tysięcy złotych. Leczenie wykorzystujące zamienniki leku oryginalnego z tą samą substancją czynną kosztuje zwykle kilkaset złotych miesięcznie.

## Działania niepożądane PrEP

Stosowanie PrEP powinno odbywać się pod nadzorem specjalisty, który posiada doświadczenie w prowadzeniu terapii antyretrowirusowej. To ważne, by lekarz ustalił wskazania i monitorował przebieg terapii. To pozwala na wyeliminowanie ewentualnych powikłań.

Stosowanie profilaktyczne leków antyretrowirusowych jest bezpieczne, niemniej z terapią wiąże się ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Mogą to być postaci nudności, biegunka i przejściowy brak apetytu, a także ból głowy o niewielkim nasileniu. Działania niepożądane zwykle ustępują w ciągu miesiąca od rozpoczęcia kuracji.

Mogą występować też skutki uboczne długofalowe, takie jak zmniejszenie gęstości kości i niewydolność nerek. Z uwagi na skutki uboczne PrEP, należy stale kontrolować funkcje wątroby i nerek.