Profilaktyka raka jelita grubego. Jedno badanie może ochronić przed nowotworem

Według danych Ministerstwa Zdrowia co roku raka jelita grubego wykrywa się u około 20 tys. osób. Choroba rozwija się powoli – od pojedynczych zmian w błonie śluzowej, przez polipy, aż do zaawansowanego guza – dlatego wczesne wykrycie ma kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia.

Badania naukowe jednoznacznie potwierdzają skuteczność kolonoskopii w zmniejszaniu ryzyka zgonu z powodu raka jelita grubego. W dużym, wieloletnim badaniu opublikowanym w "New England Journal of Medicine" wykazano, że zaproszenie do kolonoskopii obniżyło ryzyko rozwoju nowotworu o 18 proc. w skali populacyjnej, a u osób, które faktycznie wykonały badanie, ryzyko było jeszcze niższe – nawet o 30–40 proc.

Kolonoskopia pozwala wykryć i usunąć polipy gruczolakowe, które z czasem mogą przekształcić się w raka. Jest bezpieczna, wykonywana w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, i – co ważne – w Polsce dostępna bezpłatnie w ramach programu profilaktycznego dla osób:

• w wieku 50–65 lat,

• w wieku 40–49 lat, jeśli w rodzinie występował rak jelita grubego.

Do udziału w programie nie jest potrzebne skierowanie, a listę placówek można znaleźć na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zobacz także: Polacy obawiają się kolonoskopii. To jedno z najbardziej wstydliwych badań

Profilaktyka to jednak nie tylko badania, lecz także codzienne wybory. Liczne analizy, w tym raport Światowego Funduszu Badań nad Rakiem (WCRF), pokazują, że ryzyko raka jelita grubego można zmniejszyć dzięki:

• diecie bogatej w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i rośliny strączkowe,

• ograniczeniu spożycia czerwonego i przetworzonego mięsa,

• utrzymywaniu prawidłowej masy ciała,

• regularnej aktywności fizycznej (co najmniej 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo),

• unikaniu nadmiernego spożycia alkoholu i rezygnacji z palenia tytoniu.

Zgodnie z wynikami metaanalizy opublikowanej w BMJ (2017), osoby prowadzące aktywny tryb życia i stosujące dietę bogatą w błonnik mają nawet o 20–25 proc. mniejsze ryzyko rozwoju raka jelita grubego w porównaniu z osobami o siedzącym trybie życia i ubogiej diecie.

Choć kolonoskopia jest najlepszym narzędziem wykrywania zmian przedrakowych, równie ważne jest reagowanie na wczesne objawy. Do najczęstszych sygnałów alarmowych należą:

• utrzymujące się zaburzenia rytmu wypróżnień,

• krew w stolcu,

• bóle lub skurcze brzucha,

• niewyjaśniona utrata masy ciała,

• przewlekłe zmęczenie wynikające z niedokrwistości.

Każdy z tych symptomów wymaga konsultacji z lekarzem, zwłaszcza u osób powyżej 40. roku życia.

Rak jelita grubego to nowotwór, którego w wielu przypadkach można uniknąć dzięki profilaktyce i wczesnej diagnostyce. Kolonoskopia wykonywana raz na 10 lat pozwala wykryć zmiany, zanim staną się groźne.

Równie istotny jest zdrowy styl życia – zbilansowana dieta, aktywność fizyczna i rezygnacja z używek mogą znacząco obniżyć ryzyko zachorowania.

Dbanie o jelita to inwestycja w zdrowie na lata. Regularne badania, świadome wybory żywieniowe i uważność na sygnały ze strony organizmu to najlepszy sposób, by chronić się przed jednym z najczęstszych nowotworów w Polsce.

Dominika Najda, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. MZ
2. NFZ