Uraz aksonalny (DAI) - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie urazu mózgu

Uraz aksonalny, a konkretnie rozlany uraz aksonalny (DAI), to poważne uszkodzenie głowy z towarzyszącą utratą przytomności. W jego przebiegu rozpoznaje się wadliwość aksonów znajdujących się w szlakach mózgowych, pniu mózgowym oraz ciele modzelowatym.

DAI rozpoznaje się u osób, które od ponad 6 godzin znajdują się w stanie śpiączki, a nie nastąpił u nich udar ani obrzęk mózgu. Uraz aksonalny jest niebezpieczny i grozi wystąpieniem wielu powikłań, między innymi stanu neurowegetatywnego, niepełnosprawności, zaburzeń poznawczych lub osobowościowych.

Uraz aksonalny zwykle jest wynikiem wypadku komunikacyjnego z nagłą zmianą prędkości, która prowadzi do powstania siły bezwładności z różnicą wartości pomiędzy istotą szarą a białą.

To właśnie wtedy uszkodzeniom poddawane są obszary pomiędzy tymi ośrodkami oraz drobne naczynia krwionośne. Uraz aksonów istoty białej prowadzi do wystąpienia obrzęku włókien nerwowych i zaburzeń w transporcie aksonalnym. Może dojść również do całkowitego przerwania aksonu (tzw. aksotomii) lub częściowego ich uszkodzenia.

Uraz aksonalny wywołuje przede wszystkim zaburzenia pamięci, czyli pourazową amnezję od kilku minut do nawet kilku miesięcy, dotyczącą przede wszystkim pamięci prospektywnej oraz krótkotrwałej.

Czas trwania problemów z pamięcią ma bezpośredni związek z okresem śpiączki po urazie mózgu, co wpływa również na rokowania dotyczące funkcjonowania pacjenta, również pod względem poznawczym i intelektualnym. Wśród objawów DAI wymienia się:

• brak logicznego kontaktu,
• niepokój,
• pobudzenie,
• niezrozumiała mowa,
• zdezorientowanie,
• brak zapamiętywania udzielanych informacji,
• powtarzanie nielogicznych informacji,
• niepamięć wsteczna,
• brak orientacji co do czasu, miejsca i okoliczności,
• problemy z liczeniem,
• zaburzony rytm snu i czuwania,
• brak krytycyzmu wobec własnego stanu.

W przypadku urazu głowy pacjent kierowany jest na tomografię komputerową (TK), która niestety w przypadku DAI jest czuła na zaledwie 20-50%. W przypadku podejrzenia urazu aksonalnego lepszym wyborem jest rezonans magnetyczny (MR), który jest w stanie wykryć DAI aż w 97% przypadków.

MR wykonywane jest najczęściej, gby prawidłowy wynik tomografii nie pokrywa się ze stanem pacjenta. Rozpoznanie urazu aksonalnego wymaga użycia określonych sekwencji, T2-zależna zwykle ujawnia wieloogniskowe przejaśnienia w ciele modzelowatym.

Natomiast w przypadku rezonansu najlepiej sprawdza się FLAIR, DWI, SWI, a przede wszystkim GRE. Niekiedy chorzy poddawani są również tomografii emisyjnej pojedynczych fotonów (SPECT) lub pozytonowej tomografii emisyjnej (PET).

Nie bez znaczenia są również badania krwi, które wykazują nawet 30-krotne zwiększenie stężenia białka neurofilamentu. Niestety wciąż wielu specjalistów nie ma dużej wiedzy na temat urazu aksonalnego, a dużą przeszkodę stanowią również laboratoria diagnostyczne.

Do tej pory nie opracowano schematu leczenia rozlanego urazu aksonalnego. Do tej pory wypróbowano wiele metod, między innymi podawanie środków psychostymulujących, nie miały one jednak wpływu na czas trwania amnezji ani na rokowania. Leczenie DAI skupia się przede wszystkim na korygowaniu zaburzeń zachowania pacjenta.