Wirus HPV - rodzaje, zakażenie, objawy, skutki, badania, leczenie
Ponad połowa wszystkich ludzi na świecie przynajmniej raz zaraziła się wirusem HPV. Jednak tylko u tych najmniej odpornych na infekcje daje on wyraźne objawy i skutkuje rozwojem poważniejszych problemów zdrowotnych. Aby się przed nim uchronić należy przestrzegać kilku prostych zasad i regularnie się badać. Jakie są skutki zakażenia? Czy można się przed nim uchronić?
1. Co to jest wirus HPV?
HPV to inaczej wirus brodawczaka ludzkiego. Aktywnie przyczynia się do rozwoju raka szyjki macicy i jest jego bezpośrednią przyczyną. Do zakażenia najczęściej dochodzi na skutek kontaktów seksualnych, ale nie jest to regułą.
Wirus może powodować także powstawanie brodawek na skórze dłoni i stóp, a także kurzajek i kłykcin.
Czasem zdarza się, że na skutek zakażenia wirusem może dojść nie tylko do rozwoju nowotworu szyjki macicy, ale także krtani, gardła, a nawet raka płuc. Zakażenie nie musi być niebezpieczne, niemniej jednak warto dbać o swoje zdrowie i regularnie je kontrolować.
1.1. Rodzaje wirusa HPV
Wirus HPV ma ponad 100 odmian. Niektóre z nich są nieszkodliwe, zakażenie przebiega bezobjawowo i ustępuje samoistnie. Specjaliści potwierdzają, że około 30 typów wirusa HPV odpowiada za infekcje narządów moczowo-płciowych kobiet i mężczyzn.
Część z nich jest przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze, niestety inne typy są o wiele groźniejsze, ponieważ prowadzą do powstania nowotworów złośliwych, jak np. rak szyjki macicy.
Ogólnie wirus HPV dzieli się na dwa rodzaje: niskoonkogenny i wysokoonkogenny. Wiąże się to z ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy bądź innych. Te gatunki wirusa, które są niskoonkogenne, zwykle niosą ze sobą niewielkie ryzyko nowotworowe i powodują jedynie zmiany skórne.
Wirusy niskoonkogenne to przede wszystkim typy 6, 11, 13, 30, 32, 34, 40, 42, 43, 44, 53, 54, 55, 57, 61, 62, 64, 66, 68 i 69. HPV wysokoonkogenne to natomiast 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 i 67.
2. Zakażenie wirusem HPV
Do zakażenia najczęściej dochodzi podczas kontaktów seksualnych - oralnych, analnych i bezpośrednich. Podczas kontaktów płciowych wirus HPV wnika do organizmu przez mikrouszkodzenia naskórka i następnie atakuje komórki.
Tam uaktywnia się na dwa sposoby, może namnażać się i uwalniać bez zniszczenia komórek nabłonka. Typy złośliwe natomiast integrują swój materiał genetyczny z DNA zakażonej komórki.
Powstają zmiany o charakterze brodawczakowatym lub cytologicznym. Właśnie te zmiany wykazują duże ryzyko przejścia w raka szyjki macicy. Proces takiej przemiany trwa bardzo długo, nawet 20 lat. Dlatego właśnie regularne badania mogą pomóc we wczesnym wykryciu wirusa.
Okazuje się, że zakażenie wirusem HPV najbardziej rozpowszechnione jest wśród osób w wieku 18-28 lat. Narażeni są zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Szczyt zachorowań na raka szyjki macicy przypada natomiast na 4. i 5. dekadę życia.
Do zakażenia dochodzi głównie na skutek kontaktów seksualnych. Warto więc mieć na uwadze fakt, że prezerwatywa nie chroni przed wirusem.
2.1. Przyczyny zakażenia wirusem HPV
O przyczynach zakażenia wirusem HPV można mówić w kategorii czynników ryzyka, które zwiększają zagrożenie związane z chorobą. Przede wszystkim na zakażenie narażone są osoby, które bardzo wcześnie rozpoczęły współżycie, a także te, które w swoim życiu miały bardzo dużo partnerów seksualnych w krótkim czasie.
Ryzyko wzrasta także wtedy, kiedy mamy jednego stałego partnera, ale on wcześniej miewał wiele kobiet. Na zakażenie narażone są także osoby o niskim wykształceniu, które nie mają wystarczającej świadomości co do właściwej higieny osobistej lub po prostu nie przywiązują do niej wagi.
Ryzyko zakażenia wirusem HPV wzrasta także wtedy, kiedy kobieta długotrwale stosuje antykoncepcję hormonalną, przynajmniej przez kilka lat.
Warto także ograniczyć lub całkowicie zrezygnować z palenia papierosów, które także mają wpływ na rozwój zakażenia i chorób mu towarzyszących.
Mniej oczywistą przyczyną zakażenia jest niedobór witaminy A w organizmie, a także ogólne osłabienie. Do zakażenia może dojść nie tylko na skutek kontaktów seksualnych, ale także poprzez używanie tych samych ręczników, bielizny czy przedmiotów higieny osobistej co nosiciel.
2.2. Objawy zakażenia wirusem HPV
Niestety objawy zakażenia wirusem HPV mogą nie występować nawet kilka lat. Często wirus HPV przeniesiony jest nawet wtedy, kiedy nie ma objawów zakażenia, czyli brodawek czy innych zmian. Zwykle objawy są także nieoczywiste na krótko po zakażeniu i trudno powiązać je z wirusem.
Kiedy dojdzie do przeniesienia wirusa HPV na drugiego człowieka może on doświadczyć świądu, pieczenia, a także upławów w strefach intymnych.
Czasem pojawia się także ropna wydzielina. Niestety takie symptomy często są mylnie brane za zwykłą infekcję intymną i leczone domowymi sposobami lub produktami bez recepty.
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego często zaburza wyniki cytologii. To jest kolejny objaw, który łatwo zauważyć, ale tylko wtedy, kiedy badanie jest wykonywane regularnie. W przypadku mężczyzn często zakażenie przebiega bezobjawowo.
3. Skutki zakażenia wirusem HPV
Często zakażenie wirusem HPV ustępuje samoistnie (w ciągu dwóch lat), pod wpływem aktywności naszego układu immunologicznego. Niektóre odmiany HPV powodują powstanie niegroźnych brodawek w okolicach narządów moczowo-płciowych.
Czasem wirus może przenieść się z matki na dziecko, co niekiedy powoduje nawracającą brodawczakowatość układu oddechowego – choroba powoduje drobne zmiany, np. chrypkę, ale zdarza się, że schorzenie utrudnia oddychanie. Najpowszechniejszą konsekwencją zakażenia jest rak szyjki macicy.
3.1. Rak szyjki macicy
Wirus HPV jest konieczny do rozwoju raka szyjki macicy, jednak nie jest czynnikiem wystarczającym. Zakażenie musi iść w parze także z innymi czynnikami. Zwykle wirus jest zwalczany przez organizm i samoistnie ulega regresji.
Najczęściej HPV doprowadza do rozwoju raka wówczas, kiedy zapominamy o regularnym badaniu cytologicznym. Ryzyko jest większe także u kobiet, które urodziły 5 lub więcej dzieci.
W początkowym stadium zmiany nowotworowe są całkowicie uleczalne. Dopiero kiedy pozwolimy im się rozwinąć, rak jest już w takim stadium, że może prowadzić do śmierci.
Choć początkowo nowotwór nie daje konkretnych objawów niepokój powinny wzbudzić plamienia, ból w podbrzuszu i części lędźwiowo-krzyżowej. Mogą wystąpić także obrzęki kończyn dolnych i kłopoty w oddawaniu moczu.
3.2. Rak prącia
Wirus HPV może zaatakować także męski układ rozrodczy i doprowadzić do raka prącia. Jest to rzadkie schorzenie, ale jednak występuje.
Również nie daje bardzo długo żadnych objawów, jednak z czasem pojawia się zgrubienie w okolicy żołędzi. Dodatkowo może pojawić się krwawienie i trudności w oddawaniu moczu.
Zobacz też:
4. Badania na wirus HPV
Obecność wirusa w organizmie potwierdza przede wszystkim badanie cytologiczne i kolposkopowe - pozwalają na niemal stuprocentową pewność co do zakażenia.
Można wykonać także specjalistyczne testy DNA w kierunku wirusa HPV, a także badania molekularne. Są to innowacyjne testy DNA, które ułatwiają postawienie prawidłowej diagnozy jeszcze zanim zakażenie się rozwinie.
5. Leczenie wirusa HPV
Leczenie infekcji spowodowanych przez wirusa HPV jest niezwykle trudne, gdyż brodawki mają tendencje do nawrotów. Z drugiej strony, zmiany związane z zakażeniem często ustępują samoistnie i nie ma potrzeby dodatkowego leczenia.
W przypadku wykrycia wirusa można spróbować terapii hormonalnej lub wyeliminować zmienione chorobowo tkanki - np. poprzez kriokoagulację. Jeśli doszło do rozwoju raka szyjki macicy, konieczne może myć usunięcie macicy lub konizacja.
6. Profilaktyka wirusa HPV
Rak szyjki macicy spowodowany zakażeniem wirusem HPV każdego roku prowadzi do śmierci kilku tysięcy Polek. Znajomość czynników ryzyka, w tym przede wszystkim zagrożenia wynikającego z zakażenia, może pomóc zapobiec wielu z nich.
Obecnie istnieje szczepionka, zapobiegająca zakażeniom wirusem HPV typu 6, 11, 16 i 18 – odpowiedzialnych za większość przypadków raka szyjki macicy. W niektórych krajach szczepieniu poddaje się wszystkie dziewczynki w danej grupie wiekowej, dzięki czemu zapobiega się groźnym konsekwencjom kontaktu z wirusem HPV.
To musisz wiedzieć
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
