WWO – jakie ma cechy i jak funkcjonuje osoba wysoko wrażliwa?

WWO, czyli Wysoko Wrażliwe Osoby (inaczej HSP – highly sensitive people), stanowią nawet 20 procent populacji. Funkcjonujące w odniesieniu do nich pojęcie zostało wprowadzone przez Elaine N. Aron, autorkę książki „Wysoko wrażliwi”.

Wysoka wrażliwość nie jest nieprawidłowością czy zaburzeniem. Wynika z innej budowy mózgu i jest warunkowana genetycznie. U osób WWO układ nerwowy mocniej przetwarza bodźcie i silniej na nie reaguje. Ma to swoje konsekwencje.

Osoby wysoko wrażliwe są bardziej czułe na bodźce i doświadczenia, wyróżniają się większą reaktywnością emocjonalną, fizyczną i sensoryczną oraz rozbudowanym życiem wewnętrznym. Co to oznacza?

Specjaliści wysoką wrażliwość opisują za pomocą akronimu DOES. Ten obejmuje cztery kluczowe aspekty zachowania:

• D (depth of processing): głębia przetwarzania,
• O (overstimulation): przestymulowanie,
• E (emotional reactivity and empathy): reaktywność emocjonalna i empatia,
• S (sensing the subtle): wyczuwanie subtelności.

Co to znaczy? WWO mają skłonność do głębokiego i intensywnego przetwarzania informacji, analizowania różnych aspektów i niusansów życiowych (i to nie tylko przed podjęciem decyzji lub przystąpieniem do działania).

Nieustannie przeżywają w głowie różne sytuacje, rozkładając je na czynniki pierwsze. Rozważają także różne możliwości i kreują plany, także alternatywne czy awaryjne. Cechują się umiejętnością czytania między wierszami i błyskawicznego łączenia faktów.

WWO wyróżnia także dokuczliwa tendencja do stosunkowo szybkiego przebodźcowania, czyli przestymulowania i przesytu bodźcami, co prowadzi do obciążenia układu nerwowego i wywołuje poczucie zmęczenia.

Typowe dla WWO są silnie przeżywane reakcje emocjonalne, ale i empatia. Są również wyjątkowo wrażliwe na nawet subtelne sygnały wysyłane przez inne osoby (np. mowa ciała, ton głosu, spojrzenie, mimika). Potrafią współ-odczuwać.

DOES to nie jedyne cechy szczególne WWO. Jak rozpoznać taką osobę? Zwykle osoba wysoko wrażliwa jest:

• szczególnie wrażliwa na sztukę i piękno,
• bardzo spostrzegawcza, wyczulona na szczegóły. Ma zdolność ich dostrzegania, zapamiętywania i analizowania,
• wrażliwa na krzywdę, ból, cierpienie i potrzeby innych – tak ludzi, jak i zwierząt,
• nieufna, ostrożna w kontaktach. Czuje niechęć do powierzchownych relacji i small talków. Cechuje ją nadmierna emocjonalność w sytuacjach społecznych,
• przywiązana do bliskich i przyjaciół. Buduje bardzo silne i trwałe relacje,
• chłonna jak gąbka: chłonie nastroje otaczających ją ludzi, jest wrażliwa na zmiany nastroju czy nastawienia, posiada umiejętność określenia cudzych emocji,
• podatna na stres, przytłoczenie i wyczerpanie emocjonalne. Ma fizyczne lub emocjonalne poczucie wycieńczenia po spotkaniach z różnymi ludźmi,
• rozważna: dość długo podejmuje decyzje, nie lubi zmian i niespodzianek. Ma trudność z przystosowaniem się do nowych okoliczności,
• sumienna, rzetelna i dokładność w działaniu, jednocześnie kreatywna. Często działa intuicyjnie,
• refleksyjna. Często doskwiera jej lęk o bliskich i poczucie, że życie jest przytłaczające. Wszelkie życiowe sytuacje budzą w niej uczucia znacznie silniejsze niż u innych ludzi,
• domatorem. Lubi spędzać czas w samotności, w domowym zaciszu, w ciszy.

Ludzie wysoko wrażliwi są pełni emocji, bodźców, doznań, refleksji, wrażeń. Można powiedzieć, że widzą więcej, czują bardziej, przeżywają znacznie intensywniej. Ma to swoje plusy, ale i sporo minusów. Osoba wysoko wrażliwa bowiem:

• nie radzi sobie dobrze z dużą ilością bodźców. Te ją męczą i odbierają energię, wywołują symptomy somatyczne (np. bóle głowy, pleców, karku, problemy gastrologiczne),
• ma dużą potrzebę spokoju. Najlepiej czuje się w domu, na wsi, w lesie czy przedmieściach,
• nie lubi znajdować się w centrum uwagi. To wywołuje w niej napięcie i stres. Bardzo często towarzyszy jej nieśmiałość i wycofanie (tak dorośli, jak i dzieci wysoko wrażliwe),
• silnie odczuwa nie tylko emocje, ale i potrzeby, także te najbardziej pierwotne jak głód. Ten wywołuje frustrację i brak skupienia,
• podatna na stres. Ten wywołuje nie tylko trudna sytuacja, ale i chaos, dynamika i szybkie tempo działań. To dlatego WWO nie lubi pracować pod presją czasu. Ma problem z wykonywaniem kilku czynności jednocześnie.

Wysoka wrażliwość może być zarówno błogosławieństwem, jak i przekleństwem. Jakie są rady dla wysoko wrażliwych? Najważniejsza jest samoświadomość (warto się obserwować, ale i np. wykonać WWO test), a także zrozumienie, wyrozumiałość oraz chronienie się przed zbyt silnymi bodźcami oraz niektórymi sytuacjami. Zdecydowanie nie można swojej wrażliwości uznawać za słabość i próbować na siłę się zmieniać.