"Żółta książeczka" obowiązkowa. Nie zapomnij, gdy jedziesz na egzotyczne wakacje

Obecnie jedynym obowiązkowym szczepieniem przy wjeździe do krajów strefy tropikalnej, głównie Afryki i Ameryki Południowej, jest preparat przeciwko żółtej gorączce.

Niektóre państwa, jak Arabia Saudyjska, dodatkowo wymagają szczepienia przeciwko meningokokom. Podróżując do tych miejsc, konieczne jest okazanie Międzynarodowej Książeczki Szczepień (tzw. żółtej książeczki).

"Żółta książeczka" powinna zawierać również kilka innych pozycji. Specjalistka chorób zakaźnych dr n. med. Karolina Pyziak-Kowalska wymienia szczepienia ochronne, o których należy pamiętać.

- Sztandarowymi szczepieniami przed podróżą do strefy tropikalnej są preparaty chroniące przed dwiema chorobami przenoszonymi drogą pokarmową. Planując wyjazd, bezwzględnie powinniśmy zaszczepić się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW A) oraz durowi brzusznemu (tyfusowi) - zaznacza w rozmowie z portalem WP abcZdrowie dr Pyziak-Kowalska.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A, nazywane też żółtaczką pokarmową, to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych. - Szczepionka przeciwko WZW A podawana jest w dwóch dawkach (0 oraz 6-12 mies.). Pierwszą podajemy przed wyjazdem, drugą po powrocie lub podczas kolejnej podróży. Odporność utrzymuje się co najmniej 20 lat, a u większości osób prawdopodobnie całe życie. Jest to kluczowe przy wyjazdach do krajów o niskim standardzie sanitarnym, do zakażenia wystarczy skażona woda lub żywność - ostrzega.

Tyfus również jest ostrą chorobą zakaźną, którą możemy się zarazić przez żywność lub wodę. - Jedna dawka iniekcyjnej szczepionki przeciwko durowi brzusznemu chroni przez ok. trzy lata.

Do "żółtej książeczki" powinno trafić szczepienie DTP, czyli ochrona przed błonicą, tężcem i krztuścem. Choć preparat jest obowiązkowy w ramach Programu Szczepień Ochronnych, pamiętać o nim powinni też dorośli. Warto wziąć dawkę przypominającą. - Dostępny jest preparat "3 w 1" (dTpa) lub "4 w 1" (dTpa-IPV) z komponentem poliomyelitis - mówi ekspertka medycyny podróżnej.

Tężec postępuje bardzo szybko, a nieleczony może skończyć się nawet śmiercią. - Ochrona przed tężcem ma ogromne znaczenie, to choroba o wysokiej śmiertelności. Podczas wakacji łatwo o skaleczenia, a regularne dawki przypominające co 10 lat zapewniają ochronę immunologiczną - wskazuje dr Pyziak-Kowalska.

Błonica i krztusiec to nieco zapomniane choroby, nie należy ich jednak lekceważyć, zwłaszcza w krajach o niskim poziomie wyszczepienia populacji. - Widzieliśmy ogniska błonicy (np. przypadek we Wrocławiu) oraz sezonowe wzrosty zachorowań na krztusiec jesienią i wiosną. Krztusiec charakteryzuje się napadowym kaszlem, który może prowadzić do złamania żeber czy wymiotów. Powikłania bywają ciężkie, zwłaszcza u niemowląt i seniorów. Regularnie powtarzając szczepienia co 10 lat, chronimy się przed tymi chorobami przez całe życie - podsumowuje specjalistka.

Zobacz także: Co 15 minut zabija jedną osobę na świecie. "Objawy są wręcz potworne"

Kolejną pozycją na liście szczepień jest ochrona przed wścieklizną. To jedna z najgroźniejszych chorób zakaźnych, która nadal stanowi poważne zagrożenie w niektórych rejonach świata. Lepiej nie bagatelizować ryzyka.

- Bardzo ważnym szczepieniem, o którym podróżni często zapominają, jest preparat przeciwko wściekliźnie. W wielu krajach można natknąć się na małpy czy bezpańskie psy, dlatego profilaktyka jest kluczowa - zaznacza dr Pyziak-Kowalska.

- Wścieklizna jest chorobą śmiertelną. Nowy schemat przedekspozycyjny WHO obejmuje 2 dawki (dni 0 i 7) podane domięśniowo, zapewniając ochronę ok. 3 lata; osoby z ciągłym ryzykiem potrzebują dawki przypominającej lub kontroli miana przeciwciał. Profilaktyka przedekspozycyjna eliminuje konieczność podania immunoglobuliny po ekspozycji - wyjaśnia lekarka.

Należy pamiętać, że nie istnieje skuteczne leczenie wścieklizny, gdy pojawią się objawy. Terapia poekspozycyjna działa tylko przed wystąpieniem symptomów. W słabo rozwiniętych krajach możemy nie mieć takiej szansy.

- Pacjenci czasem bagatelizują szczepienia przed wyjazdem, bo jest możliwość "zaszczepienia się po pogryzieniu". Choć szczepienie poekspozycyjne jest skuteczne, brak immunoglobuliny (HRIG) w wielu krajach niskorozwiniętych (koszt w Polsce to ok. 1000 zł/10 kg masy ciała) znacząco obniża szansę na pełną ochronę. Zakażenie kończyny górnej np. opuszki palca czy okolicy twarzy skraca inkubację - ostrzega ekspertka.

Dr Pyziak-Kowalska zwraca także uwagę, by nie zapomnieć o szczepieniu przeciwko grypie. - W klimacie tropikalnym choroba występuje całorocznie, a lotniska i inne miejsca dużych zgromadzeń sprzyjają transmisji. Jedna dawka sezonowej szczepionki raz w roku znacząco zmniejsza ryzyko powikłań, takich jak zapalenie mięśnia sercowego.

- Kolejną szczepionką wartą rozważenia jest preparat przeciwko dendze (Denga, 2 dawki w odstępie 3 mies.), chorobie występującej m.in. w Ameryce Południowej, Afryce i Azji. Osoby, które przeszły zakażenie są narażone przy ponownej infekcji na ciężki przebieg z krwotokami, dlatego właściwa profilaktyka i unikanie ukąszeń komarów są niezwykle istotne - wskazuje lekarka.

Na koniec warto też zabezpieczyć się przed malarią. - Chemioprofilaktyka przeciwko malarii jest kluczowa przy podróżach do Ameryki Południowej, Afryki Subsaharyjskiej i Azji Południowo-Wschodniej. Dobór leku (atowakwon/proguanil, doksycyklina, meflochina) zależy od regionu i stanu zdrowia pacjenta; terapię zaczyna się przed wyjazdem i kontynuuje po powrocie zgodnie z wytycznymi - tłumaczy.

Lista wydaje się całkiem długa, warto jednak mieć na uwadze, że szczepienia zapewniają ochronę na wiele lat, niektóre z nich na całe życie. Ile wynosi przybliżony koszt?

• wirusowe zapalenie wątroby typu A - dwie dawki, 140-339 zł za dawkę;

• dur brzuszny - jedna dawka, 270-299 zł, ochrona przez ok. 3 lata;

• błonica, tężec, krztusiec (DTP) - jedna dawka przypominająca co 10 lat, 80-200 zł, refundacja dla dzieci i młodzieży;

• wścieklizna - trzy dawki (0, 7, 21/28 dni), ok. 300 zł za dawkę, dawka przypominająca co 3-5 lat (jeśli ryzyko ekspozycji się utrzymuje);

• grypa - jedna dawka co roku 26 zł, refundacja dla dzieci, młodzieży oraz seniorów 65+, 50 proc. refundacji dla dorosłych w wieku 18-64 lat;

• malaria (chemioprofilaktyka) - ok. 30 zł za opakowanie;

• denga - dwie dawki, 680-1049 zł za dawkę, brak ustalonych dawek przypominających.

- Najlepiej zgłosić się do poradni medycyny podróży co najmniej 4 tygodnie przed wylotem, aby zakończyć wymagane serie szczepień. Nie należy rozpoczynać podróży z nasilonym odczynem poszczepiennym ani gorączką - podsumowuje dr Pyziak-Kowalska.

Dominika Najda, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. WP abcZdrowie
2. GIS