FSH (hormon folikulotropowy) - wskazania, normy, interpretacja
FSH to badanie poziomu gonadotropiny wytwarzanej przez przysadkę mózgową. Hormon ten odpowiedzialny jest za szereg procesów w organizmie wpływających na prawidłowe działanie układu rozrodczego. Może być oznaczany w próbce krwi lub moczu. Określenie stężenia tego hormonu pomocne jest w diagnostyce niepłodności, niewydolności przysadki czy podwzgórza. Pomaga też rozpoznać niektóre choroby jajników. Warto wiedzieć, na co wskazują wyniki badań i podjąć leczenie, zanim schorzenia się rozwinął.
1. Czym jest FSH
Hormon FSH (hormon folikulotropowy) wytwarzany jest w przysadce mózgowej i odpowiedzialny jest za regulację wielu procesów w organizmie. Wydzielanie hormonu FSH regulowane jest przez hormony gonad oraz podwzgórza.
FSH odpowiedzialne jest za wytwarzanie i dojrzewanie pęcherzyków w I fazie cyklu miesiączkowego, zawierających komórki jajowe. Pobudza także wytwarzanie estrogenów, a także progesteronu. Wykazuje także pewne działanie u mężczyzn, bowiem odpowiedzialny jest za stymulację jąder do produkcji plemników.
2. Kiedy wykonać badanie FSH
Folikulotropina we krwi badana jest przede wszystkim przy diagnostyce niepłodności żeńskiej i męskiej. Często badanie to przeprowadzane jest łącznie z innymi, jak poziom LH, estradiolu czy testosteronu, a także stężenie progesteronu. Badanie FSH wykonywane jest także w celu wyjaśnienia przyczyny nieregularnie występujących cykli miesiączkowych.
U mężczyzn natomiast wykonuje się badanie FSH, aby określić czym jest spowodowana niska ilość plemników w nasieniu. Hormon ten odpowiedzialne jest za pobudzanie jąder do produkcji nasienia.
Hormon folikulotropowy badany jest, gdy istnieje podejrzenie chorób przysadki, jajników lub jąder. Czasami badanie hormonu FSH wykonywane jest także u dzieci, u których występuje opóźnione lub przedwczesne dojrzewanie płciowe. Zaburzenie dojrzewania płciowego może wskazywać na choroby podwzgórza, przysadki, gonad lub innych narządów. Badanie hormonów FSH i LH umożliwia także odróżnienie zmian łagodnych od nasilonych.
Badanie zarówno FSH, jak i LH jest skuteczne, jeśli chodzi o diagnostykę. Może być pomocne w diagnozowaniu także innych chorób kobiecych, jak zespół policystycznych jajników (PCOS) czy zaburzeń hormonalnych, a także czasami zleca się je w celu wykazania, czy kobieta weszła w okres menopauzy. Wtedy też są to badania dodatkowe.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Czy badanie FSH trzeba wykonać na czczo? - odpowiada lek. Bartosz Małek
- Badanie FSH u 51-latki - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
- Czy stosunek LH/FSH jest zły? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
3. Przebieg badania FSH
Badanie FSH wykonywane jest na próbce krwi, pobranej najczęściej z żyły łokciowej. FSH może być także oznaczany w badaniu biochemicznym moczu. Wyniki najczęściej można uzyskać jeszcze tego samego dnia. Przed badaniem pacjent nie musi być na czczo, ale musi poinformować wcześniej lekarza o wszystkich przyjmowanych na stałe lekach. Być może któryś z nich może zaburzyć prawidłowy obraz i należy go na jakiś czas odstawić.
4. Wartości referencyjne (FSH normy)
FSH ma różny poziom w zależności od dnia cyklu miesiączkowego. Przyjmuje się, że wartości referencyjne dla FSH w 3. dniu cyklu miesiączkowego (ewentualnie 2. lub 4. dzień cyklu) tj. 3-12 mIU/ml.
Jeżeli wykrywane są nieprawidłowości w poziomie FSH mogą one oznaczać występowanie pewnych nieprawidłowości.
| Poziom FSH | Wnioski |
|---|---|
| niewydolność przysadki | |
| 9-12 mIU/ml | obniżona rezerwa jajnikowa |
| 12-18 mIU/ml | wyczerpująca się rezerwa jajnikowa, stymulacja owulacji jest trudna |
| > 18 mIU/ml | Stymulacja owulacji jest bardzo trudna, prawdopodobieństwo zajścia w ciążę jest mało prawdopodobne. |
Istotny jest także stosunek obu gonadotropin względem siebie. Prawidłowo LH:FSH powinien wynosić ok. 1. Przy niewydolności przysadki wskaźnik wynosi ok. 0,6, a przy PCOS – ok. 1,5.
ROZWIĄŻ NASZE TESTY I DOWIEDZ SIĘ:
Stężenie FSH zmienia się wraz z wiekiem. Zaraz po urodzeniu jest wysokie, po czym spada w 6. miesiącu życia u chłopców, a u dziewcząt w wieku 1-2 lat. W 6-8 roku życia FSH znów wzrasta, przed rozpoczęciem dojrzewania płciowego.
Podwyższony poziom FSH najczęściej wiąże się z pierwotną niewydolnością jajników, która może wynikać z niewykształcenia jajników, zespołu Turnera czy niedoboru enzymu 17-alfa-hydroksylazy. Wpływ na to może mieć także chemioterapia, napromieniowanie, guz jajnika, choroba tarczycy, choroba nadnerczy czy PCOS. Wysokie stężenie FSH występuje w okresie menopauzy. U mężczyzn natomiast wysokie FSH może wskazywać na pierwotną niewydolność jąder, spowodowaną różnymi chorobami lub wadami rozwojowymi, czy też uszkodzeniem jąder przez różne czynniki.
Niski poziom FSH, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, wiąże się najczęściej z niewydolnością przysadki i/lub podwzgórza.
Zobacz także:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
