Celiakia a ciąża. Jak choroba trzewna wpływa na przebieg ciąży?

Celiakia, zwana także chorobą trzewną lub enteropatią glutenozależną, jest chorobą autoimmunologiczną, która charakteryzuje się trwałą nietolerancją glutenu. Na skutek spożywania glutenu u chorych dochodzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, a tym samym do upośledzenia wchłaniania pokarmu. Konsekwencją czego są niedobory składników odżywczych w organizmie oraz niedożywienie.

Wyróżnia się następujące postaci celiakii:

• celiakia klasyczna – jest to jawna choroba trzewna, dająca pełne, charakterystyczne objawy,
• celiakia skąpoobjawowa – jest trudniejsza w rozpoznaniu, ponieważ jej objawy są niespecyficzne, często pozajelitowe,
• celiakia niema – to utajona postać celiakii, bezobjawowa, mogą być w tym przypadku obecne przeciwciała we krwi, jednak nie występują zmiany jelitowe.

Powikłania nieleczonej celiakii

Nieleczona celiakia może powodować naprawdę duże spustoszenie w organizmie. Zaburzenia wchłaniania powodować mogą zmiany kostne (osteoporozę), niedobór masy ciała, czy anemię. Oprócz tego u części pacjentów z nieleczoną chorobą trzewną pojawiać się mogą zespoły depresyjne, stany lękowe oraz zaburzenia neurologiczne.

Nieleczona celiakia może sprzyjać także rozwojowi chorób nowotworowych oraz zwiększać ryzyko wystąpienia współistniejących chorób autoimmunologicznych (np. cukrzyca typu I, Hashimoto).

Niezdiagnozowana i nieleczona choroba trzewna może mieć także negatywny wpływ na płodność. Odpowiadają za to powstałe zmiany w jelicie, powodujące zaburzenia wchłaniania. Na skutek tych zaburzeń dochodzi do niedoboru kluczowych dla płodności składników, takich jak cynk, selen, żelazo czy kwas foliowy.

U kobiet na skutek choroby trzewnej może dochodzić do zaburzeń hormonalnych, nieregularnych miesiączek, braku owulacji i gorszej jakości komórek jajowych. U mężczyzn niezdiagnozowana celiakia może z kolei niekorzystnie wpływać na jakość nasienia.

Dieta bezglutenowa a zajście w ciążę

Celiakia nie musi mieć negatywnego wpływu na płodność, o ile jest zdiagnozowana i leczona. W przypadku tej choroby leczenie opiera się na przestrzeganiu diety bezglutenowej. Niedozwolone są na niej produkty zawierające zboża, takie jak pszenica, jęczmień, żyto, owies.

Gluten a ciąża to dość złożony problem. Może zdarzyć się bowiem tak, że w momencie zdiagnozowania celiakii, kosmki jelitowe pacjentki są już mocno zniszczone. W takich sytuacjach zaleca się, by dieta bezglutenowa miała dodatkowo łatwostrawny charakter. Tak, by jelita miały szansę zregenerować się.

U kobiet w ciąży niedobory związane z celiakią oraz toczący się stan zapalny w jelitach mogą mieć poważne konsekwencje. Zaburzenia wchłaniania ważnych substancji wpływają nie tylko na stan zdrowia przyszłej mamy, ale też na rozwój płodu.

Nieleczona celiakia w ciąży może powodować:

• nawracające poronienia,
• poród przedwczesny,
• ułożenia miednicowe dziecka,
• niedokrwistość i niską masę urodzeniową noworodka,
• zaburzenia laktacji,
• rozwój chorób układu krążenia i wad wrodzonych potomstwa.

Celiakia może być łatwo leczona. Wystarczy tylko zadbać o ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej w ciąży. Co istotne, większość specjalistów jest zdania, że dietę bezglutenową należy rozpocząć co najmniej rok przed rozpoczęciem starań o dziecko.

Jak powinna wyglądać dieta bezglutenowa dla ciężarnej?

Konieczne jest wyeliminowanie pszenicy ze wszystkimi jej odmianami. Produkty pszenne można zastąpić produktami ze zbóż bezglutenowych (np. gryka, ryż, kukurydza, komosa ryżowa).

Warto pamiętać o tym, że gluten może występować także w mniej oczywistych produktach, takich jak wędliny, przekąski, kawa zbożowa, majonez, musztarda, czekolada czy mieszanki przypraw. Dlatego też konieczne jest dokładne czytanie etykiet.

Ciężarne, które mają problem z samodzielnym komponowaniem posiłków lub obawiają się, że dieta nie będzie właściwie zbilansowana, mogą skorzystać z pomocy dietetyka. Specjalista skomponuje jadłospis tak, by odpowiadał on potrzebom żywieniowym ciężarnej, a jednocześnie był zgodny z upodobaniami przyszłej mamy.

Warto także zapoznać się z informacjami na tematycznych forach. Celiakia a ciąża to problem, z którym zmaga się wiele ciężarnych. Przyszłe mamy chętnie dzielą się swoimi doświadczeniami i przepisami na smaczne i wartościowe posiłki.

Zdarza się jednak, że sama dieta bezglutenowa w ciąży nie wystarcza. Wówczas konieczna jest odpowiednio dobrana suplementacja składników odżywczych, która pozwoli uzupełnić braki i dostarczyć do organizmu przyszłej mamy komplet minerałów i witamin.

Należy jednak pamiętać o tym, że o suplementacji w ciąży decyduje lekarz na podstawie wywiadu i przeprowadzonych badań.

Celiakia to choroba uwarunkowana genetycznie, co oznacza, że można przekazać ją swoim dzieciom. Choć choroba trzewna występuje u osób predysponowanych, to jednak nie zawsze ma to miejsce.

Ryzyko wystąpienia choroby u potomstwa osoby z celiakią wynosi ok. 20 proc. Co istotne, ryzyko zwiększa się w przypadku, gdy chorobę trzewną mają obydwoje rodzice. Dlatego też w takich przypadkach po porodzie, warto jest wykonać dziecku badania w kierunku celiakii.