Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Monika Łapczyńska

Ciąża - pierwszy trymestr, drugi trymestr, trzeci trymestr

Avatar placeholder
04.07.2023 14:15
Ciąża - pierwszy trymestr, drugi trymestr, trzeci trymestr
Ciąża - pierwszy trymestr, drugi trymestr, trzeci trymestr (Zdjęcie autorstwa Raúl Hernández González / CC BY 2.0)

Ciąża to szczególny czas przygotowania do macierzyństwa. Na dziewięć miesięcy kobiety zwalniają tempo, ze szczególną troską wsłuchują się w sygnały płynące z organizmu, dbają o siebie, ostrożnie dobierając produkty do spożycia, spacerując i przygotowując swój dom i życie na pojawienie się małej istotki. Ciąża to jednak przede wszystkim czas rozwoju płodu, wykształcania się jego narządów i uruchomienia funkcji życiowych. Jak wygląda ciąża tydzień po tygodniu?

spis treści

1. Pierwszy trymestr ciąży

1.1. Tydzień 1 - 4

Tydzień pierwszy ciąży jest najczęściej pomijanym w omówieniach tygodniem ciąży, a tym samym – przynoszącym najwięcej wątpliwości i kłopotów w obliczeniu terminu porodu. Według naukowych źródeł bowiem pierwszym tygodniem ciąży jest… menstruacja. Jej pierwszy dzień rozpoczyna nowy cykl, którego kulminacją jest owulacja i zapłodnienie.

Moment poczęcia następuje jednak w kolejnych tygodniach ciąży i to on powinien być traktowany jako początek ciąży. Licząc ciążę od zapłodnienia, ma ona 38. tygodni. 40-tygodniowy okres noszenia dziecka wynika właśnie z obliczania długości ciąży od pierwszego dnia nowego cyklu.

Zobacz film: "Jakie badania należy wykonać w ciąży?"

W drugim tygodniu ciąży macica jest już przygotowana do „ugoszczenia” komórki jajowej dochodzi do owulacji. Jeśli w czasie dni płodnych (które trwają zwykle dwa dni przed owulacją, w dniu jajeczkowania i dwa-trzy dni po nim) doszło do stosunku bez zabezpieczenia, istnieje duże prawdopodobieństwo ciąży. Zbliżenie nie oznacza jednak zapłodnienia.

Do poczęcia dochodzi dopiero w 3 tygodniu ciąży. Wyścig plemników kończy się zwycięstwem najsilniejszego – moment połączenia się plemnika z komórką jajową, zapłodnienieoznacza początek nowego życia. Trzeci tydzień to moment, od którego można liczyć realny wiek ciąży. Zygota, czyli zapłodnione jajeczko, dociera z jajowodu do macicy kilka dni. W międzyczasie dzieli się na 32 komórki.

Mając określony genotyp, a także wiele innych cech (jak płeć, kolor oczu i włosów oraz niektóre cechy osobowości) zagnieżdża się w łonie mamy na kolejne miesiące. Dziecko w 3 tygodniu ciąży ma wielkość główki od szpilki.

W czwartym tygodniu pojawiają się „fundamenty” do budowy małego organizmu. Układają się w trzy warstwy: endodermę, z której powstaną układ pokarmowy, wątroba i płuca, mezodermę, która przerodzi się w serce, nerki, narządy płciowe, kości i mięśnie, a także ektodermę, z której powstanie układ nerwowy, skóra, włosy i oczy.

Zaledwie milimetrowy płód wytwarza już dwa „ciążowe” hormony – gonadotropinę kosmówkową i progesteron, dzięki czemu ciąża staje się wykrywalna przez testy ciążowe. Hormony hamują też menstruację, ale na początku ciąży może pojawić się krwawienie – wynika ono z zagnieżdżenia się zarodka w błonie śluzowej i niegroźnego przerwania delikatnych naczyń krwionośnych.

1.2. Tydzień 5 - 9

W piątym tygodniu ciąży płód ma 2 milimetry jednak to wciąż za mało, by rozpoznać w zarodku ludzki kształt. Jednak ta przypominająca galaretkę „masa” bardzo intensywnie się rozwija – powstają układy: nerwowy, trawienny i płciowy, a co najważniejsze – zaczyna bić serce.

W szóstym tygodniu ciąży rozpoczyna się szybki przyrost masy i długości ciała maluszka. W tym tygodniu rozwijają się zawiązki wielu narządów, z których powstaną całe układy: zaczynają się wykształcać naczynia krwionośne, narządy wzroku i słuchu, jelita. Powstaje łożysko, które pełni nadrzędną rolę w podtrzymywaniu życia dziecka podczas ciąży, dostarczając mu tlen i pokarm.

Centymetrowe i zaledwie gramowe maleństwo zyskuje wreszcie poszczególne części twarzy, dzięki czemu coraz bardziej przypomina malutkiego człowieka. W tym tygodniu wiele rozwijających się wciąż organów znajduje się już na swoim stałym miejscu. Pojawiają się kończyny górne, wykształcają organy płciowe (choć jeszcze nie na tyle, by je rozpoznać i odróżnić męskie od żeńskich).

W ciągu dnia dziecko rośnie aż 1 mm. W dalszym ciągu rozwijają się jelita i płuca, a w małym organizmie zaczyna krążyć krew. Powstają wargi, powieki i czubek nosa. Także kończyny coraz bardziej przypominają ręce i nogi dzięki rozwinięciu się dłoni i stóp. Dziecko już słyszy i odczuwa bodźce z zewnątrz, wykształcił się też błędnik.

Wydawać by się mogło, że tydzień to bardzo niewiele. Tymczasem w ciągu zaledwie 7 dni maluszek nie leniuchuje, ale poddaje się pełnemu procesowi rozwoju. Co nowego w tym tygodniu? Wiele narządów znajduje swoje miejsce (oczy, uszy), inne są dopracowywane (jelita, narządy płciowe, układ pokarmowy), a jeszcze inne dopiero się pojawiają (szyja, półkule mózgu, odbyt).

1.3. Tydzień 10 - 13

To jeszcze nawet nie półmetek ciąży, a już wszystkie niezbędne do funkcjonowania organizmu narządy powstały, teraz będą już tylko udoskonalane. Znika błona między palcami, maluszek odczuwa już smak i może pochwalić się własnymi rysami twarzy. Waży wciąż bardzo mało, bo około 5 gramów, a mierzy 30-40 mm. W terminologii medycznej dopiero w tym tygodniu dziecko z zarodka awansuje na płód.

Kilkugramowy do niedawna maluch w niesamowitym tempie rośnie i przybiera na wadze. Pod koniec 11 tygodnia może mieć nawet 16 cm i ważyć 260 gramów! Krew produkowana jest na razie przez wątrobę. Pojawiają się linie papilarne na dłoniach, widać już też zalążki paznokci.

Ciało dziecka jest dość nieproporcjonalne – główka zajmuje niemal połowę ciała, a skóra wciąż jest bardziej przeźroczysta niż „cielista”. Wszystko to jednak z czasem się unormuje. Na swój rozwój dziecko ma bowiem jeszcze 29 tygodni.

Dzięki możliwości otwierania ust i pracy układu pokarmowego, maluch może łykać płyn owodniowy i go trawić. Pojawia się też odruch ssania. Wkrótce zaczną rosnąć włoski, bo już teraz widoczne są na głowie małe cebulki włosowe. Rozwija się intensywnie mózg, udoskonalają małe elementy twarzy (nos, bródka). Dziecko jest coraz bardziej aktywne, reaguje na bodźce z zewnątrz.

Ostatni tydzień pierwszego trymestru ciąży przedstawia maluszka z już rozwiniętymi kośćmi, stawami i mięśniami. Narządy zaczynają w pełni pracować – nerki wydalają mocz, wątroba zamiast krwi produkuje żółć, oczyszczającą organizm z toksyn, a trzustka wydziela insulinę. Znika błona między palcami, a maluch urządza sobie w brzuchu mamy coraz częściej ćwiczenia gimnastyczne, które rozwijają jego układ nerwowy.

Rozwój zarodkowy człowieka (prezentacja edukacyjna)
Rozwój zarodkowy człowieka (prezentacja edukacyjna) [9 zdjęć]

Od jaja do embrionu Ruchliwe plemniki zawarte w nasieniu mężczyzny wędrują drogami rodnymi kobiety

zobacz galerię

2. Drugi trymestr ciąży

2.1. Tydzień 14 - 18

Ten tydzień to nie tylko początek wymarzonego (bo uboższego w dolegliwości ciążowe) okresu ciąży, ale też moment, gdy przyszli rodzice mogą wreszcie poznać płeć dziecka. Męskie narządy płciowe wykształcają się już w pierwszym trymestrze, jednak o płci można mówić dopiero teraz, gdy rozwijać zaczynają się żeńskie organy. W tygodniu jajniki wędrują do miednicy, można więc podczas badania USG odczytać, co dzidziuś ma – jak to kolokwialnie ujmują ciężarne – pomiędzy nogami. Oprócz tego widoczne są już włoski na głowie i meszek na ciele dziecka, powstaje otwór odbytowy, a tarczyca rozpoczyna produkcję hormonów.

W tym tygodniu postępują procesy rozpoczęte we wcześniejszym okresie ciąży. Wciąż rozwijają się kości i mięśnie, maluch rośnie i bardzo chętnie się porusza.

Jeśli kilka tygodni temu pojawiły się zaczątki paznokci, to nic dziwnego, że właśnie zaczynają rosnąć. Do porodu potrafią urosnąć na tyle, że trzeba je szybko obciąć, by dziecko się nie poraniło! W tym tygodniu u dziewczynek zaczynają intensywnie pracować jajniki, produkując jajeczka.

Ten tydzień ciąży to dalszy etap rozwoju narządów płciowych. U chłopców powstaje penis i prostata, dziewczynki mają już pochwę, wargi sromowe, macicę i jajowody. Szpik kostny produkuje krwinki, a pod skórą gromadzi się tłuszcz o brązowym zabarwieniu, dzięki któremu maluchowi będzie po porodzie ciepło.

Dzięki połączeniu między uchem a mózgiem, słuch dziecka jest już niemal w pełni rozwinięty. Maluch uwielbia słuchać szumu krwi, przepływającej przez pępowinę i bicia serca mamy. Ten tydzień ciąży to więc dobry czas, by zrelaksować go muzyką przypominającą te odgłosy, nadawaną z odtwarzacza. Powstają niektóre gruczoły trawienne, a jelito grube wędruje do tylnej części brzucha. Dziecko mierzy już 25 cm, a waży ok. 160 gramów.

Pierwsze ruchy dziecka to moment, na który wszystkie mamy czekają z niecierpliwością. W tym tygodniu ciąży maluch może już próbować komunikować się ze światem zewnętrznym. W tym tygodniu mamy, które są już w kolejnej ciąży, wyczują ruchy dziecka.

2.2. Tydzień 19 - 22

W tym tygodniu ciąży na ciele dziecka można zauważyć (oprócz meszku) dziwną wydzielinę. To maź płodowa, która pełni funkcję ochronną przed obtarciem i wyschnięciem. Ponadto rozwija się mózg i połączenia nerwowe. Maluch korzysta z tego, fikając koziołki i ćwicząc różne odruchy, np. ssania.

Półmetek ciąży nie przynosi większych zmian. Wciąż działają hormony, dzięki którym rosną m.in. włosy dziecka. Powstają kolejne warstwy skóry, choć jeszcze nie nabiera ona właściwego dla siebie kolorytu. Pojawia się zmysł równowagi, a maluch odczuwa też zmiany temperatury.

350 gramów i 19 cm to średnia waga i długość dziecka na tym etapie ciąży. Maluch coraz bardziej daje się mamie we znaki – choć często ucina sobie drzemkę, uwielbia kopać i ćwiczyć mięśnie, najczęściej, gdy mama śpi… To właśnie w tym tygodniu ciąży kobieta będąca pierwszy raz w ciąży w pełni czuje ruchy swego dziecka. Oprócz tego maluch połyka coraz więcej płynu owodniowego i bardzo mu on smakuje. Rozwija się system odpornościowy, dzięki produkcji białych krwinek.

Pełne wykształcenie się paznokci i brwi, rozpoznawanie głosu mamy, ćwiczenia mięśni karku i przepony – to bilans tego tygodnia.

2.3. Tydzień 23 - 26

Maluszek w tym tygodniu ciąży jest już całkiem spory – mierzy ponad 20 cm i waży ok. 500 gramów. Często się porusza i tym ruchem komunikuje się z mamą: gdy jest intensywny, gwałtowny - dziecko prawdopodobnie jest zlęknione, jeśli łagodnie kołysze się w brzuchu mamy - wszystko pod kontrolą, jest mu dobrze.

Dziecku kostnieje szkielet, pogłębiają się rysy twarzy. W płucach wydzielana jest specjalna substancja (surfaktant), dzięki której maluch będzie mógł swobodnie oddychać poza organizmem matki.

Zdjęcia płodu
Zdjęcia płodu [11 zdjęć]

Płód w 32 tygodniu ciąży, na zdjęciu widoczne żeńskie narządy płciowe

zobacz galerię

Mózg dziecka i układ pokarmowy rozwijają się nadal. Większość układów jest już jednak w pełni wykształcona, dzięki czemu maluch – urodzony w tym tygodniu wskutek nadzwyczajnych okoliczności – mógłby przeżyć, podtrzymywany przez nowoczesną aparaturę.

Gdy kilka tygodni temu maluszkowi zaczęły narastać powieki, zamykały one stopniowo oko. Dopiero w 26 tygodniu powieki otwierają się i pozwalają dziecku mrugać. Oko jest już też ozdobione rzęsami. Ciekawostką jest, że doskonalące się kubki smakowe sprawiają, że dziecko wyrabia sobie preferencje smakowe. Swoje wybory objawia oczywiście ruchami. Jeśli po posiłku porusza się energicznie, to znaczy, że twój przysmak bardzo mu posmakował.

3. Trzeci trymestr

3.1. Tydzień 27 - 30

Wreszcie nastał ostatni, trzeci trymestr ciąży. Kilogramowy i długi na 30 cm maluch niczym już nie przypomina zarodka wielkości główki od szpilki. Jego organizm cały czas pracuje. Na głowie pojawia się coraz więcej włosów, zanika jednak meszek na ciele.

Z tygodnia na tydzień ciąży zwiększa się masa ciała dziecka. To wszystko za sprawą tłuszczu, gromadzącego się w tkance podskórnej. Większy jest też przyrost – ma to swoją przyczynę w założeniach pomiaru – od teraz długość dziecka liczona jest od czubka głowy do pięt, a nie – jak dotychczas – do pupy.

Zdjęcia płodu - twarze
Zdjęcia płodu - twarze [3 zdjęcia]

zobacz galerię

Trzeci tydzień ostatniego trymestru ciąży to czas wykształcenia się nowych zmysłów – węchu i mowy. Jakie zapachy może czuć dziecko w brzuchu mamy? Te, do których będzie lgnęło zawsze najchętniej – skóry rodzicielki i jej pożywnego, pysznego mleka.

To, że dziecko rusza się rzadziej i mniej intensywnie wcale nie oznacza, że dzieje się coś niedobrego. Po prostu ma coraz mniej miejsca do rozrabiania. W końcu mierzy już prawie 40 cm, a waży 1400 gramów!

3.2. Tydzień 31 - 35

Nie tylko powstały kilkanaście dni temu pigment, ale i tkanka tłuszczowa sprawiają, że skóra dziecka nie jest już przezroczysta i nie prześwitują przez nią naczynia krwionośne. Coraz bardziej przypomina słodką, różową skórę niemowlęcia.

Mózg w tym tygodniu ciąży kończy bardzo ważną pracę, mianowicie rozwój pamięci. Tym samym maluch zapamiętuje to, co słyszy (muzykę, treść bajki czy wiersza) i odczuwa. Waży już 1,8 kg i mierzy ponad 40 cm.

Choć dziecko nie rusza się zbyt energicznie, nie oznacza to, że śpi lub leniuchuje. Nie tylko ćwiczy pamięć, ale też intensywnie myśli i śni. W tym tygodniu ciąży przybiera też ostateczne ułożenie. Większość dzieci układa się główką w stronę kanału rodnego – to bardzo dogodna pozycja do przyjmowania porodu. Niektóre jednak preferują ułożenie odwrotne – miednicowe.

Wciąż rozwija się system odpornościowy, dzięki któremu maluszek będzie mógł walczyć z infekcjami po narodzinach. To niezwykłe, ale w przeciągu zaledwie kilku tygodni jego waga wzrosła już do 2300 gramów! A masy nadal przybywa, w końcu ciąża – choć już prawie u mety – jeszcze trwa.

Do porodu pozostał niespełna miesiąc. Maluszek przygotowuje się do niego, pocierając skórę o ściany macicy mamy. Reakcja macicy na ten masaż jest zbliżona do odczuć wywołanych przez skurcze porodowe.

3.3. Tydzień 36 - 40

Dziecko staje się coraz bardziej…pulchne. Nie oznacza to jednak wcale, że będzie noworodkiem o dużej masie ciała. To wina tkanki tłuszczowej, która zaczyna się odkładać w policzkach, dzięki czemu buzia dziecka staje się okrągła i rozkoszna. Maluszek stara się też rozciągać i prostować kręgosłup, bo jest mu coraz mniej wygodnie w ciasnym brzuchu mamy.

To już niemal finisz ciąży. W 37 tygodniu ciąży maluszek jest praktycznie gotowy do opuszczenia łona matki. Niemniej jednak, jest mu tam dobrze – nic więc dziwnego, że nie spieszy się z wyjściem na świat i rośnie nadal – zarówno wzdłuż, jak i wszerz.

Na skórze dziecka nie ma już prawie mazi płodowej. Wynika to z gotowości organizmu do stawienia czoła nowym warunkom życia zewnętrznego. Ochrona skóry nie jest już tak potrzebna. Jego waga to ponad 3 kg, a wzrost to prawie 50 cm.

W jelicie malucha wytwarza się smółka – jest to mieszanina płynu owodniowego oraz komórek jelit i skóry (m.in. meszku włosowego). Czeka ona na wydalenie, ale już po narodzinach – będzie pierwszą kupką dziecka. Jeśli maleństwo jeszcze nie zdecydowało się przywitać się z rodzicami, nadchodzi moment, w którym trzeba mu będzie w tym pomóc.

To meta, zakończenie długiej, 9-miesięcznej wędrówki, która z perspektywy czasu zarówno dla mamy, jak i dziecka trwała nie dłużej niż mgnienie oka. Jeśli minął 40 tydzień ciąży, a dziecko nadal mieszka w brzuchu mamy i nie zdradza chęci wyjścia stamtąd, przyszła mama powinna skonsultować się z lekarzem, który prawdopodobnie doradzi zastosowanie pewnych metod wywoływania porodu. Są to odpowiednie ćwiczenia, masaże, produkty, wyzwalające oksytocynę, a także seks.

Gdy kobieta dowiaduje się o ciąży, przed jej oczami staje długie 9 miesięcy oczekiwania na dziecko. Tymczasem tydzień za tygodniem mija w zawrotnym tempie. Po pierwszym trymestrze maluch posiada już wszystkie narządy i układy niezbędne do funkcjonowania.

Drugi trymestr to czas doskonalenia się ich i wykształcania cech zewnętrznych oraz osobowościowych. Kiedy nadchodzi ostatni trymestr, a brzuch coraz bardziej ciąży, czas płynie jeszcze szybciej – należy przygotować mieszkanie na przyjście dziecka, skompletować wyprawkę… Ale to już notatki z innego kalendarza, oglądanego z perspektywy matki…

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze