D-dimer - charakterystyka, kto powinien się przebadać, rola w diagnostyce, stężenie w organizmie, normy i stężenie
D-dimery (DD) są to produkty powstałe w wyniku degradacji stabilnej fibryny. Podwyższone D-dimery to oznaka zwiększonej aktywacji procesów krzepnięcia i fibrynolizy. Prawidłowa krzepliwość krwi jest niezbędna do właściwego funkcjonowania organizmu. U zdrowych osób ma miejsce równowaga między procesami krzepnięcia i fibrynolizy. Jeśli nastąpi krwawienie w wyniku przerwania ciągłości naczyń krwionośnych, aktywacja krzepnięcia krwi i odkładanie fibryny są niezbędne do hamowania krwawienia. Kiedy w miejscu rany wytworzony zostaje skrzep, rozpoczyna się proces aktywacji fibrynolizy, co w efekcie skutkuje rozpuszczeniem złogów fibryny.
1. Co to jest D-dimer?
Krwawienie jest reakcją organizmu człowieka na przerwanie tkanki łącznej. Aby ochronić go przed zbyt dużą utratą krwi organizm uruchamia proces krzepnięcia. Początkowo rana pokrywa się siatką fibryny, przez co tworzy się czop, mający za zadanie powstrzymać krwawienie. Tkanka się odbudowuje, wtedy czop staje się niepotrzebny. Za pomocą enzymów dochodzi do rozkładu, natomiast fibryna zostaje rozłożona m.in. na połączone ze sobą monometry, czyli D-dimery.
Gdy dojdzie do sytuacji patologicznej, proces krzepnięcia zaczyna zachodzić w nieuszkodzonych naczyniach krwionośnych, przez co płytki krwi osadzają się w naczyniu. Następnie naczynie to zwęża się, w wyniku czego może dojść do niedokrwienia tkanek. Najbardziej znaną sytuacją tego typu jest zawał serca, lecz zakrzepica jest również powodem udarów i niedokrwień, np. jelit czy kończyn.
U zdrowego człowieka białka te nie powinny być obecne, jeśli jednak pojawiają się, jest to oznaka, że w organizmie doszło do zakrzepu, który ulega rozkładowi. Jednakże oznaczanie stężenia D-dimerów nie jest standardowym badaniem, badanie na ich obecność jest wykonywane wtedy, gdy zajdą ku temu przesłanki.
2. Kto powinien się przebadać
Badanie krwi na stężenie D-dimerów wykonywane jest w przypadku, gdy u pacjenta zachodzi podejrzenie zakrzepów i zatorów.
Zleca się je osobom, u których podejrzewa się żylną chorobę zakrzepowo-zatorową, zatorowość płucną, zakrzepicę żył głębokich, a także zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. W przypadku nadpłytkowości, która została wykryta w morfologii, również takie badanie jest zalecane.
Objawami, które powinny nas skłonić do przeprowadzenia badania na D-dimery, są przede wszystkim bóle kończyn, głównie przy uciskaniu, obrzęk nóg, zaczerwienienie skóry kończyn, a także wzmożona ciepłota kończyny dolnej - zwłaszcza, gdy obserwujemy je tylko w przypadku jednej kończyny.
Warto także zbadać poziom D-dimerów, gdy istnieje podejrzenie zatorowości płucnej. Objawy, które mogą wskazywać na możliwość zachorowania na zatorowość:
- krwioplucie,
- podwyższenie temperatury ciała,
- znaczne i nagłe osłabienie,
- nagła duszność, której towarzyszy ból w klatce piersiowej.
3. Rola D-dimerów w diagnostyce
Badanie poziomu D-dimerów pomaga wykryć żylną chorobę zakrzepowo-zatorową, zakrzepicę żył głębokich, czy też zatorowość płucną. Ujemny wynik tego testu pozwala taką ewentualność z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć.
Nie jest możliwe natomiast jednoznaczne określenie wzmożonej krzepliwości, jedynie na podstawie dodatniego wyniku tego badania, ponieważ przyczyn takie stanu może być całkiem dużo. Istnieją również pewne czynniki, które mogą fałszować wyniki badania na stężenie D-dimerów - podwyższony poziom bilirubiny całkowitej, a także wysokie stężenie trójglicerydów. Czynniki te mogą powodować, że w badaniu na obecność D-dimerów wynik będzie dodatni, podczas gdy nie doszło do ich nagromadzenia w organizmie.
Do dalszego rozpoznania wykonuje się w późniejszej diagnostyce badania takie jak tomografia komputerowa klatki piersiowej, lub ultrasonograficzny test uciskowy. D-dimery są badaniem przesiewowym, które decyduje o konieczności pogłębienia diagnostyki.
4. Normy i stężenie D-dimerów w organizmie
Prawidłowo D-dimery występują we krwi w stężeniu od kilku do kilkuset ug/l. Normy są zróżnicowane, zależą od metod oznaczania. Ważne jest, by do ich wykrywania stosować metody o dużej czułości.
Gdy pacjent zażywa leki przeciwzakrzepowe, wynik może być fałszywie ujemy.
Podwyższony wynik badania wskazuje, że w organizmie jest skrzep, który się rozkłada, lecz więcej informacji na ten temat dzięki niemu nie uzyskamy. Nic nie wiemy na temat lokalizacji oraz przyczyny jego wystąpienia.
Podwyższony poziom D-dimerów może występować przy:
- chorobach wątroby,
- w ciąży,
- chorobach serca,
- niektórych nowotworach,
- stanach zapalnych,
- przeziębieniach,
- zapaleniu płuc,
- przy zawale serca.
Dodatkowo podwyższony poziom pojawia się także u osób starszych, a także jeśli u badanego wystąpiły przeciwciała przeciwko składnikom zestawu odczynników podczas analizy.
Musisz to wiedzieć
Poziom powyżej 500 może świadczyć o zakrzepicy.
Badanie krzepliwości krwi metodą oznaczania DD polega na zastosowaniu przeciwciał przeciw D-dimerom. Wyróżnia się trzy zasadnicze zasady oznaczania, opierające się na metodach immunoenzymatycznych, lateksowych oraz metodach aglutynacji pełnej krwi.
Oznaczanie stężenia D-dimerów przeprowadza się na próbce krwi pobranej do probówki z cytrynianem sodu. Aby uzyskać prawidłowy wynik, konieczne jest odpowiednie przechowywanie materiału do badań. Osocze może być przechowywane przez 24 godziny w temperaturze 2 - 8°C lub można przechowywać je przez około dwa miesiące w temperaturze około -25°C. Osocze powinno być zamrożone natychmiast po tym, jak oddzielono je od elementów morfotycznych krwi.
Przed badaniem poziomu D-dimerów osocze jest rozmrażane w temperaturze 37°C, po czym niezwłocznie wykonywane są oznaczenia. Nie zaleca się przeprowadzenia oznaczenia w próbce krwi, która wykazuje znaczną hemolizę (przemieszczenie hemoglobiny do osocza krwi spowodowane zniszczeniem erytrocytów lub wyraźną lipemię (zaburzenie stężenia lipoprotein we krwi).
Istnieje wiele testów do badania krzepliwości krwi za pomocą oznaczania stężenia D-dimerów. Wszystkie używają przeciwciał monoklonalnych przeciw D-dimerom. Przeciwciała monoklonalne są otrzymywane w wyniku immunizacji zwierząt D-dimerami.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.