Desmopresyna – preparaty, działanie, wskazania i skutki uboczne

Desmopresyna, inaczej deamino-d-arginino-wazopresyna, to organiczny związek chemiczny i syntetyczny analog wazopresyny. To substancja, znana także jako argininowa wazopresyna lub hormon antydiuretyczny, ADH, będąca naturalnym hormonem uwalnianym przez przysadkę mózgową. Desmopresyna naśladuje jej działanie, co oznacza, że reguluje wykorzystanie wody przez organizm.

Deamino-d-arginino-wazopresynę wprowadzono na rynek farmaceutyczny w 1973 roku. Obecnie w preparatach leczniczych substancja występuje w postaci octanu desmopresyny. Jest dostępna w postaci tabletek, aerozolu do nosa, roztworu do wstrzykiwań oraz liofilizatu doustnego. Lek podaje się różnymi drogami: doustnie, podjęzykowo, donosowo, podskórnie, domięśniowo lub dożylnie.

Preparaty na rynku polskim zawierające desmopresynę to:

• Minirin Melt (liofilizat doustny),
• Minirin (aerozol do nosa),
• Minirin (roztwór do wstrzykiwań),
• Noqturina (liofilizat doustny).

Ponieważ desmopresyna podwyższa ciśnienie krwi, zmniejsza wydalanie moczu i działa sodopędnie (saluretyczne, zwiększa wydalanie sodu), wskazaniem do jej stosowania jest leczenie:

• moczówki prostej ośrodkowej. To choroba upośledzająca nerkowe zatrzymywanie wody. W jej przebiegu ilość wytwarzanego moczu przekracza objętość 3 litrów na dobę, co jest skutkiem niedostatecznej produkcji wazopresyny. Objawem jest, więc wydalanie dużych ilości rozcieńczonego moczu oraz odczuwanie nadmiernego pragnienia,
• pierwotnego moczenia nocnego u osób po 6. roku życia (przy braku zaburzeń w procesie zagęszczania moczu),
• nokturia (inaczej nykturia, nokturia), czyli częste oddawanie moczu w nocy przez osoby dorosłe (efekt terapeutyczny to konsekwencja działania antydiuretycznego leku),
• cukrzycy ośrodkowej,
• zwiększonego pragnienia i oddawania moczu spowodowanego operacją głowy lub urazem głowy.

Desmopresyna w postaci aerozolu do nosa i roztworu do wstrzykiwań jest stosowana podczas badań diagnostycznych nerek, do oceny zdolności procesu zagęszczania moczu przez nerki. Lek stosuje się również, by utrzymać hemostazę podczas zabiegów chirurgicznych. Najnowsze wskazania do stosowania desmopresyny to leczenie łagodnej postaci hemofilii oraz umiarkowana postać choroby von Willebranda (skłonność do krwawień).

Dawkowanie desmopresyny ustala lekarz. Zależy ona od wskazań, wieku pacjenta, odpowiedzi na leczenie desmopresyną oraz postaci leku.

Na przykład typowa dawka desmopresyny w postaci aerozolu do nosa to 5-20 mikrogramów. Desmopresyna w tabletkach stosowana jest w dawce 0,1-0,4 mg jednorazowo, a w postaci wstrzyknięć bądź infuzji dożylnej w ilości 1-4 mikrogramów.

Zwykle stosowane maksymalne dawki leku powinny mieścić się w zakresie 240-720 mikrogramów na dobę.

Desmopresyny nie stosuje się u pacjentów zmagających się z:

• nadwrażliwością na substancję czynną,
• niewydolnością nerek (stopień umiarkowany bądź ciężki),
• niewydolnością układu krążenia,
• niewydolnością serca,
• niekontrolowanym nadciśnieniem,
• hiponatremią (obniżonym poziomem sodu),
• zespołem SIADH (zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny),
• zaburzeniami psychicznymi wywołującymi skrajne lub nietypowe pragnienie.

Przeciwwskazaniem jest także stosowanie leków moczopędnych i steroidowych.

Octan desmopresyny nie jest zatwierdzony do leczenia moczenia nocnego u dzieci w wieku poniżej 6 lat.

Desmopresyna w postaci wstrzyknięć nie może być podawana w chorobie von Willebranda typu II B.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Desmopresyna, jak każdy lek, może wywołać działania niepożądane. Najczęściej obserwuje się zawroty i ból głowy, suchość w jamie ustnej, mdłości i łagodny ból brzucha.

Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpią objawy reakcji alergicznej, takie jak obrzęk twarzy, warg, języka lub gardła, także utrudnione oddychanie czy pokrzywka.

Przedawkowanie desmopresyny może spowodować zwiększone ryzyko zatrzymania wody i hiponatremii.

Choć według klasyfikacji FDA, określającej ryzyko stosowania leków przez kobiety ciężarne, desmopresyna należy do kategorii B (jest prawdopodobnie bezpieczna dla kobiet ciężarnych, a stosowana w standardowych dawkach u ludzi nie przenika przez łożysko), przed zastosowaniem leku należy poinformować lekarza o ciąży. Trzeba także powiedzieć lekarzowi o karmieniu piersią, choć desmopresyna prawdopodobnie jest bezpieczna, w niewielkim stopniu przenika do pokarmu kobiecego.