DHEA - przebieg, normy, zastosowanie
DHEA to dehydroepiandrosteron, naturalny hormon steroidowy produkowany z cholesterolu przez korę nadnerczy. DHEA pod względem budowy chemicznej jest podobny do testosteronu i innych androgenów i jest on ich prekursorem, który może być łatwo w nie przekształcany.
Oznaczanie stężenia DHEA wykonuje się w surowicy krwi. Krew potrzebna do badania DHEA to krew żylna, pobierana najczęściej w miejscu zgięcia łokciowego.
W tym artykule:
Produkcja DHEA
Produkcja DHEA osiąga szczyt w wieku dorosłym (około 3. dekady życia), a później zaczyna spadać. DHEA-SO4 (siarczan DHEA) powstaje w wyniku szybkiej sulfatacji DHEA zachodzącej w większości w nadnerczach. DHEA jest w tej postaci biologicznie nieaktywny, ale po usunięciu grupy SO4 ulega aktywacji. Tak więc DHEA-SO4 stanowi rezerwę osoczową do powstania DHEA. Biologicznie jest trwalszy niż DHEA i DHEA-SO4 wykazuje stałe dobowe stężenie w surowicy krwi.
Oznaczanie stężenia DHEA wykonuje się w surowicy krwi. Krew potrzebna do badania DHEA to krew żylna, pobierana najczęściej w miejscu zgięcia łokciowego. Pacjent do przeprowadzenia badania poziomu DHEA nie musi być na czczo. DHEA wykazuje najwyższą aktywność w godzinach porannych, dlatego w tym czasie zaleca się pobranie krwi.
Jeśli lekarz zleca oznaczenie DHEA-SO4, można wykonać badanie niezależnie od pory dnia, ponieważ DHEA wykazuje stałe stężenie dobowe w surowicy krwi. Pobraną krew umieszcza się w probówce biochemicznej „na skrzep”. Surowica jest stabilna w temperaturze +4 stopni Celsjusza przez dobę. Przechowywana w zamrażalniku laboratoryjnym może przetrwać nawet pół roku.
Cholesterolu nie trzeba się bać
Norma dla stężenia DHEA w surowicy
DHEA powinna być interpretowana w oparciu o normy stężenia. Norma dla stężenia DHEA w surowicy krwi zdrowego człowieka wynosi od 7 do 31 nmol/l (200-900 ng/dl), natomiast norma DHEA-SO4 waha się od 2 do 12 µmol/l (75-470 µg/dl) i różni się nieco w zależności od płci. Oznaczanie stężenia DHEA i DHEA-SO4 nie jest badaniem rutynowym. Jeśli nie występują typowe objawy związane ze zmianami stężenia tego hormonu, oznaczeń DHEA się nie wykonuje.
Niskie stężenie DHEA i DHEA-SO4 może być spowodowane nieprawidłową funkcją nadnerczy lub niedoczynnością przysadki mózgowej. Zwiększone stężenia DHEA w surowicy wraz ze zwiększeniem wydalania metabolitów androgenów z moczem może wskazywać na gruczolaka, raka lub przerost nadnerczy. Wysoki poziom DHEA zwykle wymaga dalszych badań, aby precyzyjnie określić przyczynę zaburzeń hormonalnych.
Zobacz także:
Badanie stężenia DHEA
DHEA jest steroidem o słabym działaniu androgenowym. Badanie stężenia DHEA jest pomocne przy ocenie funkcji kory nadnerczy, a także przy ocenie prawidłowego przebiegu procesu pokwitania, czyli dojrzewania płciowego. Nieprawidłowe wartości DHEA mogą występować w przypadkach hirsutyzmu pochodzenia nadnerczowego (czyli nadmiernego owłosienia typu męskiego u kobiet), guzów kory nadnerczy (rak czy gruczolak), zespołu nadnerczowo-płciowego (wrodzony przerost nadnerczy).
Badanie DHEA, razem z oceną stężenia innych hormonów takich, jak FSH, LH, prolaktyny, estrogenów i testosteronu wykonuje się także w przypadku wirylizacji, czyli występowania u kobiety cech somatycznych męskich, w niepłodności u kobiet, pierwotnym i wtórnym braku miesiączki, przy podejrzeniu zespołu policystycznych jajników, w diagnostyce różnicowej hipertestosteronemii pochodzenia jajnikowego i nadnerczowego oraz przy wystąpieniu przedwczesnego dojrzewania płciowego.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Co oznacza podwyższony poziom DHEA? - odpowiada lek. Paweł Baljon
- Czy DHEA to to samo co DHEA-SO4? - odpowiada lek. Jerzy Więznowski
- O czym świadczą wyniki DHEA-SO4? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
Podsumowując, oznaczanie stężenia DHEA, testosteronu i innych androgenów służy do oceny funkcji nadnerczy oraz do rozróżnienia pomiędzy chorobami nadnerczy, w których występuje zwiększone wydzielanie androgenów, a chorobami jajników czy jąder.
Wartości nieprawidłowe DHEA możemy stwierdzić, m.in. w przypadku otyłości, gruczolaka kory nadnerczy, raka kory nadnerczy, incydentalomie (przypadkowo wykryty guz nadnerczy). Nadmierny wzrost stężenia DHEA w surowicy następuje również po stymulacji ACTH, czyli hormonem adrenokortykotropowym, wydzielanym przez przysadkę mózgową.
Źródła
- Niedobór siarczanu dehydroepiandrosteronu u premenopauzalnych kobiet z przedwczesną miażdżycą
- Romer T.E. Endokrynologia kliniczna dla ginekologa, internisty i pediatry, Springer PWN, Warszawa 1998, ISBN 83-86637-07-2
- Jakob M., Normy laboratoryjne, Via Medica, Gdańsk 2010, ISBN 978-83-7555-232-4
- Burch W.M. Endokrynologia, Urban & Partner, Wrocław 1996, ISBN 83-85842-51-9
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
