Diagnostyka cukrzycy
Cukrzyca jest chorobą, która często rozwija się w ukryciu i nie powoduje niepokojących objawów. Badanie poziomu cukru powinniśmy wykonywać regularnie, aby w porę ją zdiagnozować. Pierwsze objawy, które wskazują na rozwój cukrzycy to duże pragnienie, częste oddawanie moczu i korzystanie z toalety, senność, nadmierne chudnięcie oraz apatia.
Diagnostyka cukrzycy opiera się przede wszystkim na wynikach badania krwi, w której oznacza się stężenie glukozy (tzw. glikemię). Dość powszechne jest także oznaczanie poziomu glukozy w moczu (tzw. glukozuria) – nie pozwala ono jednak na postawienie ostatecznego rozpoznania. Dlaczego tak ważna jest diagnostyka cukrzycy? Nierozpoznana lub nieleczona cukrzyca prowadzi do wielu powikłań zdrowotnych.
1. Diagnozowanie cukrzycy
Nasilenie objawów cukrzycy w momencie jej rozpoznania jest bardzo różnorodne:
- zagrażające życiu zaburzenia metaboliczne (śpiączka hiperosmolarna, kwasica ketonowa), występujące sporadycznie;
- występujące znacznie częściej bezobjawowe przypadki choroby wykryte przypadkowo podczas rutynowych badań kontrolnych.
Aby wcześnierozpocząć rozpoznanie cukrzycy, która często jest bezobjawowa, i podjąć właściwe leczenie, konieczne jest wykonywanie kontrolnych badań krwi z oznaczaniem poziomu glukozy.
O cukrzycy mówimy wtedy, gdy poziom glukozy wynosi:
- ≥ 200 mg/dl (> 11.1 mmol/l) w przypadkowym, wykonywanym rutynowo badaniu krwi (dwukrotnie nieprawidłowy wynik);
- ≥ 126 mg/dl (> 7.0 mmol/l) na czczo (dwukrotnie nieprawidłowy wynik);
- ≥ 200 mg/dl (> 11.1 mmol/l) po doustnym teście obciążenia glukozą.
Przypadkowe, wykonane z innych powodów badanie krwi, w którym wynik glukozy jest nieprawidłowy (≥ 200 mg/dl), zobowiązuje lekarza do przeprowadzenia dalszej diagnostyki. Najczęściej w innym dniu pobiera się kolejną próbkę krwi na czczo lub przygodnie w ciągu dnia. Kolejny nieprawidłowy wynik lub występujące objawy kliniczne choroby sugerują rozpoznanie cukrzycy.
Często lekarze zalecają dodatkowo badanie glikemii w dwie godziny po doustnym teście obciążenia 75,0 g glukozy rozpuszczonej wodzie (zazwyczaj w 300 ml wody). Otrzymane wartości pozwalają nam uzyskać następujące informacje:
- prawidłowa glikemia w 120. minucie nie powinna przekraczać 140 mg%;
- stężenie cukru od 140 do 200 mg% (7,8 mmol/l – 11,1 mmol/l) to stan upośledzonej tolerancji glukozy;
- cukrzycę rozpoznaje się, gdy stężenie cukru we krwi w 120. minucie po wykonaniu testu wynosi powyżej 200 mg% (powyżej 11,1 mmol/l).
2. Oznaczanie glikemii na czczo
Aby wynik badania był jak najbardziej wiarygodny, ważne jest odpowiednie przygotowanie pacjenta:
- od północy przed porannym pobraniem krwi nie należy spożywać posiłków ani płynów (ewentualnie można pić wodę w niewielkich ilościach);
- stosowane leki należy przyjąć po porannym (8.00–9.00) pobraniu krwi.
Prawidłowe stężenie glukozy na czczo wynosi 7.0 mmol/l).
Jeśli wynik glukozy oznaczonej na czczo mieści się w przedziale 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l), mówimy wówczas o „nieprawidłowej glikemii na czczo”. Jest zaliczana do stanu przedcukrzycowego. Nie spełnia jeszcze kryteriów cukrzycy, jednak prowadzi do jej rozwoju. Diagnostyka cukrzycy zostaje potwierdzona na podstawie wyniku oznaczenia stężenia glukozy we krwi na czczo lub przypadkowo w ciągu dnia.
3. Doustny test tolerancji glukozy
Test powinien być przeprowadzony zgodnie z instrukcją po nocnej przerwie w przyjmowaniu posiłków (przynajmniej 8 godzin). Przez 3 dni poprzedzające test tolerancji glukozy obowiązuje przeciętna dieta o normalnej zawartości węglowodanów (cukrów).
Rankiem w dniu badania pobierana jest krew na czczo (w celu oznaczenia glukozy). Następnie w ciągu 5 minut należy wypić 250 ml wody, w której rozpuszczone jest 75 g glukozy (czasem dodaje się smak cytrynowy – zmniejsza uczucie mdłości). Po 120 minutach (2 godzinach) pobierana jest ponownie krew do oznaczeń. Czas między jednym a drugim pobraniem krwi należy spędzić spokojnie, najlepiej siedząc, nie spożywając dodatkowych posiłków ani nie wykonując wysiłku fizycznego.
Prawidłowy poziom glukozy we krwi oznaczony po 2 godzinach (120 minutach) do spożycia glukozy wynosi
Jeśli wynik glukozy oznaczonej po 2 godzinach od obciążenia glukozą mieści się w przedziale 140–199 mg/dl (7,8–11.0 mmol/l), mówimy wówczas o „nieprawidłowej tolerancji glukozy”. Nieprawidłowa tolerancja glukozy jest stanem pośrednim między stanem prawidłowym a cukrzycą – tzw. stanem przedcukrzycowym.
Osoby z takim rozpoznaniem mają zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy oraz poważnych powikłań makroangiopatycznych (zmiany naczyniowe)
- choroby naczyń obwodowych;
- choroby niedokrwiennej serca;
- choroby naczyń mózgowych.
Ze względu na bardzo poważne powikłania, jakie niesie ze sobą cukrzyca, bardzo ważne stają się diagnostyka cukrzycy i szybkie rozpoczęcie leczenia.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.