Długotrwałe stanie a żylaki

Żylaki kończyn dolnych to trwałe poszerzenie żył powierzchownych z towarzyszącym im wydłużeniem i poskręcaniem i występującymi niekiedy balonowatymi uwypukleniami. To najczęściej występująca postać kliniczna przewlekłej niewydolności żylnej.

W początkowym okresie choroby żylakowej podstawowym objawem może być jedynie nieprzyjemne uczucie przemęczonych, ciężkich nóg. Na skórze mogą się pojawiać pajączki naczyniowe. Wieczorem, po całym dniu, często występują obrzęki wokół kostek. Z czasem zmiany w postaci poszerzonych, wypukłych i wężowato poskręcanych żył zaczynają być coraz bardziej widoczne.

Długotrwałe stanie lub siedzenie z nogą założoną na nogę wywołuje u chorych uporczywy ból. Dolegliwości ustępują albo ulegają złagodzeniu, a widoczne zmiany znikają po odpoczynku z uniesionymi nogami. Z czasem mogą się pojawiać zmiany na skórze w postaci rdzawobrązowych przebarwień, najczęściej w okolicy kostek po stronie przyśrodkowej. Jednym z najbardziej nieprzyjemnych i niebezpiecznych powikłań choroby żylakowej są trudno gojące się owrzodzenia.

Aby łatwiej zrozumieć mechanizm powstawania żylaków, warto poświęcić chwilę anatomii układu żylnego kończyn dolnych.

Sieć żylną kończyn dolnych można podzielić na dwa układy: powierzchowny i głęboki. Układ żył powierzchownych znajduje się w przestrzeni nadpowięziowej, pomiędzy skórą a powięzią, czyli elastyczną błoną pokrywającą mięśnie. Dwie największe żyły w tym układzie to żyła odpiszczelowa (biegnie od kostki przyśrodkowej wzdłuż wewnętrznej powierzchni kończyny aż do pachwiny, gdzie uchodzi do żyły udowej, należącej do układu żył głębokich) i odstrzałkowa (przebiega od kostki bocznej po tylnej powierzchni łydki i uchodzi do żyły odpiszczelowej w okolicy stawu kolanowego).

Układ żył głębokich znajduje się pod powięzią mięśniową. Tworzą go żyły towarzyszące tętnicom o takiej samej nazwie, np. żyła piszczelowa lub udowa. Oba te układy połączone są przez żyły przeszywające, nazywane inaczej perforatorami.

W prawidłowych warunkach krew w kończynach dolnych płynie z układu żył powierzchownych poprzez perforatory do układu głębokiego, skąd przesuwa się dalej w kierunku serca. Znajdujące się w żyłach zastawki, czyli fałdy błony wewnętrznej żyły, umożliwiają jednokierunkowy przepływ krwi, nie dopuszczając do jej cofania się, czyli tzw. refluksu żylnego.

Krew w żyłach płynie pod mniejszym ciśnieniem i znacznie wolniej niż w tętnicach. Odpływając z kończyn dolnych w kierunku serca u człowieka w pozycji stojącej ma dodatkowo utrudnione zadanie, ponieważ musi pokonać siłę grawitacji. Oprócz zastawek żylnych, uniemożliwiających krwi cofanie się, bardzo pomocne okazują się mięśnie kończyn dolnych. Kiedy mięśnie kurczą się podczas wykonywania ruchu kończyną, uciskają żyły „wypychając” z nich krew ku górze. Jest to tak zwana pompa mięśniowa, wspomagająca pracujące serce w podtrzymywaniu sprawnego krążenia krwi w łożysku naczyniowym.

Występowanie żylaków nieodłącznie związane jest z długo trwającym zastojem krwi w żyłach powierzchownych kończyn dolnych. Podczas długotrwałego stania lub siedzenia w jednej pozycji, przy braku ruchu, krew nie otrzymując pomocy ze strony pompy mięśniowej, w końcu stopniowo przegrywa walkę z grawitacją. Spada prędkość jej przepływu, krążenie krwi w nogach jest osłabione.

W końcu zastawki nie wytrzymują siły napierającej na nie krwi i przestają być szczelne. Krew zaczyna się cofać przez uszkodzone zastawki i coraz więcej jej zalega w naczyniach. Podwyższa się ciśnienie, z jakim krew działa na ściany żył, które nie są przystosowane do takich warunków, w związku z czym ulegają stopniowemu rozciągnięciu i przerostowi. Utrudniony odpływ krwi żylnej sprawia, że wzrasta przepuszczalność ścian naczyń włosowatych, co prowadzi do powstawania obrzęków.

Przewlekle występujące obrzęki prowadzą z czasem do stopniowego włóknienia tkanki podskórnej. Na skórze pojawiają się stwardnienia, przebarwienia i wypryski. W końcu dochodzi do powstania owrzodzeń, czyli trudno gojących się ran, które przy braku odpowiedniego leczenia mogą być przyczyną groźnych zakażeń całego organizmu.

Żylaki kończyn dolnych mogą dawać trudne do wyleczenia, a nawet zagrażające życiu chorego następstwa, a zapobieganie im jest dużo łatwiejsze, niż późniejszy proces leczenia. Warto więc pozbyć się złych nawyków i zmienić odrobinę styl życia, żeby móc cieszyć się jak najdłużej ładnymi, zdrowymi nogami bez żylaków.