Preparaty do leczenia grzybic skóry
Grzybice skóry to choroby wywołane przez dermatofity (gatunki z rodzajów Trichophyton, Epidermophyton i Microsporum), czyli grzyby zakażające tkanki bogate w keratynę (skórę, włosy i paznokcie), drożdżaki (rodzaj Candida) i grzyby drożdżakopodobne (głównie Malassezia furfur) oraz pleśnie (Scopulariopsis brevicaulis). Do grzybic skóry zaliczamy m.in. grzybicę stóp, dłoni, paznokci, pachwin, skóry gładkiej, owłosionej skóry głowy, łupież pstry, drożdżycę i pleśnicę paznokci.
1. Diagnostyka grzybicy skóry
Leczenie grzybicy skóry zależy od rodzaju wywołującego ją grzyba, umiejscowienia zmian chorobowych i ich rozległości oraz ewentualnej oporności drobnoustroju na leki przeciwgrzybicze. Często rozpoczęcie leczenia powinno być poprzedzone nie tylko rozpoznaniem klinicznym, ale przede wszystkim badaniami laboratoryjnymi:
- bezpośredniego uwidocznienia grzyba w badaniu mikroskopowym;
- posiewu pobranego od pacjenta materiału biologicznego i określenie gatunku drobnoustroju na podstawie charakterystycznego wyglądu rosnących kolonii;
- wykrywania antygenów grzybiczych (czyli białek, ich fragmentów lub innych substancji charakterystycznych wyłącznie dla danego drobnoustroju);
- testów serologicznych (wykrywających obecność swoistych przeciwciał naszego układu odpornościowego przeciw konkretnym gatunkom grzybów);
- wykonania antymikogramu – czyli badania określającego wrażliwość grzyba na konkretne leki przeciwgrzybicze – głównie w nawracających lub opornych na leczenie grzybicach.
Dopiero po prawidłowym rozpoznaniu gatunku grzyba chorobotwórczego można rozpocząć prowadzenie optymalnej terapii przeciwgrzybiczymi środkami farmakologicznymi.
2. Leczenie miejscowe a ogólne grzybicy skóry
Bardzo ważne jest ustalenie na wstępie leczenia, czy konieczne będzie zastosowanie leczenia ogólnego (lekami doustnymi), czy wystarczy zastosowanie leczenia miejscowego. Wskazaniami do leczenia ogólnego są:
- rozległe zmiany na skórze gładkiej, szczególnie o charakterze przewlekłym;
- zajęcie przez grzybicę kilku paznokci;
- liczne ogniska zmian skóry owłosionej głowy;
- zakażenia wywołane przez Trichophyton rubrum,
- przewlekła grzybica hiperkeratotyczna rąk i stóp.
Leczenie miejscowe natomiast jest wystarczające w przypadku:
- grzybicy skóry gładkiej zajmującej jedynie jej powierzchowne warstwy;
- pojedynczej zmiany grzybicy odzwierzęcej;
- wyprzeniowej i potnicowej odmiany grzybicy stóp.
Oprócz powyższych wskazań, należy także wziąć pod uwagę wiek i stan ogólny pacjenta, współwystępujące choroby i tolerancję leczenia doustnego przez chorego.
3. Leki na grzybicę
Najczęściej stosowanymi lekami w miejscowym leczeniu grzybic skóry, wywołanych przez dermatofity (czyli grzybicy stóp, dłoni, paznokci, pachwin, skóry gładkiej i owłosionej skóry głowy), są:
- tolnaftat w postaci kremu, pudru i płynnego aerozolu;
- klotrymazol w postaci kremu i płynu;
- mikonazol w postaci kremu, pudru, pudru w aerozolu, żelu.
W łupieżu pstrym stosuje się preparaty siarczanu selenu i ketokonazol w postaci szamponu leczniczego. Zakażenie wywołane przez Trychophyton rubrum jest często oporne na leczenie miejscowe i wymaga leczenia doustnego.
W leczeniu doustnym (ogólnym) wykorzystuje się głównie:
- terbinafinę;
- naftyfinę;
- pochodne imidazolowe (klotrimazol, mikonazol, ekonazol, izokonazol, ketokonazol, bifonazol, flutrimazol).
Leczenie zakażenia drożdżakami wymaga stosowania wspomnianych już pochodnych imidazolowych i nystatyny (w maści i kremie). W pleśnicy paznokci podaje się itrakonazol, terbinafinę lub klotrymazol.
Zdarza się, że u pacjenta występują typowe zmiany dermatofityczne na skórze, charakterystyczne dla zakażenia grzybiczego (często na rękach), z których pobrany materiał nie wykazuje zakażenia grzybiczego. Mogą to być zmiany, będące wynikiem pewnego rodzaju reakcji uczuleniowej, swoistego odczynu skórnego układu odpornościowego w odpowiedzi na zmianę pierwotną, zlokalizowaną w innym miejscu. Takie zmiany odczynowe nie ustępują pod wpływem leczenia miejscowego. Można je wyleczyć dopiero po wyeliminowaniu zmiany pierwotnej.
4. Wielokierunkowe podejście do leczenia grzybicy skóry
Leczenie grzybicy skóry stwarza często wiele problemów, wynikających z trudności dokładnego ustalenia gatunku grzyba odpowiedzialnego za zakażenie lub współwystępowania kilku zakażeń grzybiczych jednocześnie przez różne szczepy tych drobnoustrojów. Terapia może przeciągać się do tygodni, a nawet miesięcy. Stąd istotna jest ścisła współpraca z lekarzem prowadzącym i dokładne przestrzeganie jego zaleceń, dotyczących dawkowania leków, odpowiedniej diety i zasad higieny osobistej.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.