Dziedziczenie grupy krwi człowieka – co warto wiedzieć?
Dziedziczenie grupy krwi to temat, który zgłębiają nie tylko lekarze, ale i rodzice, którzy zastanawiają się, jaką krew będzie miało ich dziecko. Ponieważ młody człowiek dziedziczy krew po matce i ojcu, możliwe są różne kombinacje. W określaniu grup krwi bierze się pod uwagę kilka czynników, takich jak obecność czynnika Rh czy układ AB0. Co warto o nich wiedzieć?
1. Czym jest dziedziczenie grupy krwi?
Dziedziczenie grupy krwi to kwestia, która nurtuje wielu rodziców. Aby ją rozwikłać, wystarczy zerknąć na jedną z tabel-krzyżówek, które są dostępne na wielu stronach w sieci. By ją zrozumieć, trzeba wiedzieć, czym jest krew, jakie są jej podziały, a także jakim podlega zasadom i prawom.
2. Co warto wiedzieć o krwi
Krew to krążącą w naczyniach krwionośnych płynna tkanka łączna, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania wszystkich układów. Dzięki pracy serca, poprzez tętnice, jest pompowana we wszystkie rejony ciała. Wraca do serca za pośrednictwem żył niekiedy wyposażonych w zastawki. Krew ze względu na stopień utlenowania dzieli się na krew utlenowaną i odtlenowaną.
Za pośrednictwem układu krążenia krew umożliwia transport tlenu (usuwa też dwutlenek węgla) i innych substancji (pełni funkcję transportową) oraz zapewnia komunikację pomiędzy poszczególnymi układami organizmu. Uczestniczy w procesach obronnych (chroni organizm przed patogenami) i zapewnia stałą temperaturę ciała. Krew składa się z wyspecjalizowanych komórek oraz z części płynnej, czyli osocza, w którym są zawieszone komórki. Jej elementy morfotyczne to erytrocyty, leukocyty i trombocyty.
Wyróżnia się kilka układów grupowych krwi człowieka, jednak największe znaczenie, nie tylko w kwestii dziedziczenia grupy krwi, mają układy: AB0, Rh i Kell.
Zobacz także:
3. Układ AB0
Układ grupowy krwi AB0 uważany jest za najważniejszy. Obecność antygenu A lub B warunkuje przynależność do podstawowej grupy krwi. I tak:
- grupa A: na erytrocytach występuje antygen A,
- grupa B: na erytrocytach występuje antygen B,
- grupa AB: na erytrocytach występuje zarówno antygen A i B,
- grupa 0: brak antygenu na erytrocytach.
Przynależność do danej grupy krwi jest niezmienna przez całe życie. W zależności od grupy, w surowicy krwi występują przeciwciała, które są naturalnie skierowane przeciw antygenowi nieobecnemu w krwinkach. I tak:
- w przypadku grupy 0 występują przeciwciała anty-A i anty-B,
- dla grupy A przeciwciała anty-B,
- dla grupy B przeciwciała anty-A. Wyjątkiem jest grupa AB, która nie posiada przeciwciał.
Grupy krwi zostały odkryte na początku XX wieku przez austriackiego lekarza, Karla Landsteinera.
Jaka grupa krwi jest najlepsza?
Dla biorcy najlepsza grupa krwi to AB Rh+ (można otrzymać każdą grupę), zaś dla dawcy grupa 0 Rh- (może zostać przetoczona każdemu. To krew uniwersalna).
4. Układ Rh
Drugim ważnym układem grup krwi jest układ Rh. Na czerwonych krwinkach wstępują różne typy antygenów. W obrębie układu Rh jest ich 49, jednak najbardziej istotny jest antygen D. Jeżeli dana osoba posiada na powierzchni erytrocytów antygen D, określa się ją mianem Rh+. Osoby, u których ten antygen nie występuje, określane są jako Rh-. Obecność tych antygenów jest niezależna od antygenów A i B. Znajomość czynnika Rh ma kluczowe znaczenie przy przetaczaniu krwi i przeszczepach narządów, a także w ciąży. Jeżeli matka dziecka ma grupę Rh-, a ojciec Rh+, istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego.
5. Układ Kell
Układ Kell to trzeci pod względem ważności układ grupowy krwinek czerwonych. Posiada on 25 różnych antygenów, z których najważniejsze są antygeny K i k, które są kodominujące. Oznacza to, że na powierzchni wszystkich krwinek mogą znajdować się oba antygeny (Kk).
6. Dziedziczenie grup krwi
Grupa krwi każdego człowieka jest warunkowana genetycznie. Dziedziczenie grupy krwi odbywa się według prawa Mendla, czyli reguły przekazywania cech dziedzicznych. Warto wiedzieć, że grupa krwi w układzie AB0 jest jedną z cech osobniczych, która dziedziczy się w prosty i przewidywalny sposób. W procesie dziedziczenia przekazywana jest para alleli, które determinują grupę krwi i mogą być dominujące wobec innych. W zależności od tego, jak połączą się z allelami drugiego rodzica, taką grupę krwi będzie miało dziecko.
Kwestię grupy krwi dziedziczenie można rozpisać w poniższy sposób:
- jeżeli rodzice dziecka maja krew 0 i 0, dziecko będzie miało krew 0,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew 0 i A, dziecko będzie miało krew 0 lub A,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew 0 i B, dziecko będzie miało krew 0 lub B,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew 0 i AB, dziecko będzie miało krew A lub B,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew A i A, dziecko będzie miało krew 0 lub A,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew A i B, dziecko będzie miało krew 0, A, B lub AB,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew A i AB, dziecko będzie miało krew A, B lub AB,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew B i B, dziecko będzie miało krew 0 lub B,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew B i AB, dziecko będzie miało krew A, B lub AB,
- jeżeli rodzice dziecka maja krew AB i AB, dziecko będzie miało krew A, B lub AB.
Bardziej skomplikowane jest dziedziczenie czynnika Rh. Jego obecność (Rh+) u dziecka jest pewna tylko wówczas, gdy pojawia się on u obojga rodziców. Jeśli jedno z nich ma Rh+, drugie zaś Rh- lub oboje są pozbawieni czynnika, kwestia nie jest rozstrzygnięta.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.