Galanina – właściwości, działanie i znaczenie neuropeptydu

Galanina (Gal) to 29-aminokwasowy neuropeptyd (30-aminokwasowy u ludzi) występujący w ośrodkowym (OUN) i obwodowym układzie nerwowym oraz w tkankach obwodowych. Jest neuroprzekaźnikiem, czyli związkiem chemicznym, który jest odpowiedzialny za przekazywanie sygnałów między komórkami nerwowymi i innymi komórkami w organizmie. Jej nazwa wywodzi się z nazwy N-końcowego aminokwasu glicyny oraz C-końcowego aminokwasu alaniny.

Choć galanina jest mniej znana niż inne neurotransmitery, na przykład serotonina czy dopamina, nie oznacza to, że jej rola jest mniejsza. Galanina jest obecna w tkankach wielu narządów ludzi i zwierząt. Odgrywa znaczącą rolę w procesach fizjologicznych i patologicznych, zachodzących zarówno w organizmie człowieka dorosłego, jak i dziecka.

Ten neuropeptyd cechuje się szerokim spektrum aktywności biologicznej i wielokierunkowością działań wewnątrzustrojowych, ponieważ reguluje i wpływa na:

• wydzielanie hormonów podwzgórzowo-przysadkowych oraz funkcjonowanie układu wewnętrznego wydzielania,
• sekrecję insuliny (powoduje obniżenie sekrecji insuliny i somatostatyny, a wzrost glukagonu),
• procesy pamięciowe,
• łaknienie,
• odczuwanie bólu,
• zachowania seksualne,
• motorykę przewodu pokarmowego, moduluje aktywność mięśni gładkich przewodu pokarmowego,
• czynność zewnątrzwydzielniczą trzustki, powoduje obniżenie sekrecji amylazy trzustkowej,
• funkcję układu sercowo-naczyniowego,
• przewodzenie bodźców czuciowych,
• hamuje przekaźnictwo nerwowo-synaptyczne w obszarach mózgu związanych z procesami uczenia się i zapamiętywania,
• uwalnianie prolaktyny,
• stymuluje podwzgórze do wydzielania hormonu uwalniającego hormon wzrostu.

Galanina wpływa także na zachowanie w reakcjach stresowych, a i może być zaangażowana w mechanizmach powstawania depresji (przypuszcza się, że bierze udział w patomechanizmie depresji).

Ponadto Gal odgrywa znaczącą rolę w ośrodkowych mechanizmach związanych z patogenezą otyłości. Wiadomo, że reguluje procesy łaknienia pokarmu pobudzając apetyt na tłuszcze. O ile w badaniach nad białkiem nie stwierdzono znaczących różnic w stężeniu galaniny pomiędzy grupą pacjentów cierpiących na anoreksję lub bulimię a grupą ludzi zdrowych, o tyle znaczny wzrost stężenia galaniny zaobserwowano w grupie kobiet otyłych, w porównaniu z grupą kontrolną kobiet szczupłych (warto przy tym pamiętać, że poziom galaniny charakteryzują dobowe wahania: rano jest jej najmniej, wieczorem zaś najwięcej).

Co istotne podwzgórzowa galanina, przyczyniając się do wzrostu łaknienia i zmiany metabolizmu tłuszczów, bierze udział w patomechanizmie otyłości nie tylko u dorosłych, ale i u młodych osób w okresie pokwitania.

Choć nie wiadomo tak naprawdę, dlaczego wydzielanie galaniny u niektórych osób zostaje zaburzone, znane są tego skutki. Upośledzenie wydzielania Gal może prowadzić nie tylko do nadwagi, ale i zagrażającej życiu otyłości, a także innych poważnych problemów ze zdrowiem.

• Co to jest otyłość?
• Tłuszcz na brzuchu groźniejszy niż otyłość
• Hormony a otyłość
• Przyczyny nadwagi

Od czasu odkrycia galaniny w 1983 roku, kiedy to w laboratorium Victora Mutta w Sztokholmie wyizolowano z tkanek przewodu pokarmowego świni nowy biologicznie aktywny peptyd, galanina jest przedmiotem wielu badań naukowych. Naukowcy skupiają się nie tylko na odkryciu jej roli, właściwości i znaczenia, ale i możliwości zastosowania galaniny oraz jej analogów w terapii oraz diagnostyce medycznej.

Ponieważ przypuszcza się, że galanina może mieć związek z takimi stanami chorobowymi jak choroba Alzheimera, depresja czy akromegalia, hamowanie jej aktywności poprzez zastosowanie antagonów blokujących receptory galaninowe może stworzyć nowe możliwości tak diagnostyczne, jak i terapeutyczne.

Pomimo starań naukowców oraz dynamicznego rozwoju nauki, w tym technik biologii molekularnej, dokładny mechanizm działania galaniny na poziomie molekularnym wciąż nie jest poznany. Oznacza to, że wiele funkcji i właściwości, a także zależności związanych z czynnością biologiczną Gal wciąż pozostaje zagadką. Jedno jest pewne: galanina wykazuje bardzo szeroki zakres aktywności, które mogą odgrywać istotną rolę w procesach fizjologicznych i patologicznych w organizmach zarówno ludzi, jak i zwierząt.

• Uderzenia gorąca - skąd się biorą i jak sobie z nimi radzić?
• Poznaj wskazania i przeciwwskazania do hormonalnej terapii zastępczej
• Co jeść, aby nie przytyć w czasie menopauzy?
• Sprawdź, czy o menopauzie wiesz już wszystko