Gęsia skórka – kiedy się pojawia i co oznacza?

Gęsia skórka, czyli zmiany w postaci niewielkich wybrzuszeń, które pojawiają się na skórze w miejscu wyrastania włosów, to potoczne określenie reakcji pilomotorycznej. Jej istotą jest skurcz mięśni przywłosowych zlokalizowanych na skórze u podstawy mieszków włosowych, powodujący wyprostowanie włosów.

Mięsień przywłosowy, inaczej mięsień przywłośny, mięsień wyprostny włosa (łac. musculus arrector pili) jest położony na skórze. Na jednym końcu jest przyczepiony do podstawy mieszka włosowego, na drugim zaś do dolnej tkanki naskórka.

Warto wiedzieć, że gęsia skórka to pozostałość ewolucyjna. Jaką niegdyś pełniła rolę? Przede wszystkim chroniła skórę przed zimnem (wyprostowane włosy zatrzymują ciepłą warstwę powietrza wokół skóry). Po drugie wywoływała wrażenie powiększenia rozmiarów ciała, co miało na celu odstraszenie drapieżników (poprzez nastroszenie włosów). Współcześnie gęsia skórka nie odgrywa istotnej roli.

Czym jest zjawisko gęsiej skórki w kontekście fizjologii? To proste. Gęsia skórka to fizjologiczna reakcja organizmu. W odpowiedzi na bodziec dochodzi do uruchomienia części współczulnej autonomicznego układu nerwowego i wydzielania adrenaliny.

Na czym polega mechanizm pojawiania się gęsiej skórki? Gęsia skórka pojawia się, gdy mięsień przywłosowy się kurczy, prostuje mieszek i włosy. W rezultacie w miejscach na skórze, z których wyrastają włosy, to jest w okolicy torebek włosowych (zagłębienie w skórze, z którego wyrasta włos), pojawiają się niewielkie uwypuklenia. To sprawia, że skóra staje się chropowata i specyficznie wybrzuszona – przypomina skórę gęsi.

Ponieważ gęsia skórka na ciele pojawia się w miejscach, gdzie znajdują się mieszki włosowe, reakcja pilomotoryczna może wystąpić na każdym fragmencie ciała, na którym znajdują się włosy. Gęsia skórka pojawia się na rękach i ramionach, ale także nogach i na głowie. Najczęściej jednak występuje na całym ciele.

Główną przyczyną pojawiania się jej jest reakcja organizmu na obniżenie temperatury, ale i odczuwane różnych bodźców psychicznych, takich jak:

• stres,
• silne pobudzenie,
• przerażenie czy lęk (kurczenie mięśni przywłosowych powoduje adrenalina, która płynie we krwi),
• silne emocje, takie jak podekscytowanie.

Wiele osób doświadcza gęsiej skórki podczas słuchania muzyki. U niektórych osób gęsią skórkę powoduje drażniący dźwięk, a nawet zapach.

Na pojawianie się gęsiej skórki wpływają także hormony (stąd na niektórych etapach życia gęsia skórka może występować częściej. Mowa o okresie dojrzewania czy ciąży), predyspozycje genetyczne, ale i nadmierne wysuszenie skóry, za co mogą odpowiadać zbyt gorące kąpiele czy gruboziarniste peelingi i inne działania rozumiane jako nieodpowiednia bądź niedostateczna higiena.

Gęsia skórka a choroby

Przejściowa gęsia skórka jest normalną reakcją organizmu na zimno lub odczuwane emocje. Co w sytuacji, gdy nie ma charakteru przemijającego, a jest efektem trwałym? Gdy tak się nie dzieje, jej obecność jest zwykle związana z chorobą dermatologiczną.

Gęsia skórka, zwłaszcza na rękach i ramionach, może wskazywać między innymi na rogowacenie okołomieszkowe (keratosis pilaris). Jego przyczyną jest nieprawidłowe rogowacenie naskórka oraz niewłaściwe wchłanianie witaminy A.

Objawem zaburzenia są zaczerwienione, rogowe czopki pojawiające się najczęściej na owłosionych partiach ud, ramion, policzków, brwi, przedramion czy pośladków. Rogowacenie zwykle jest przekazywane genetycznie, choć wyróżnia się także rogowacenie nabyte w głównej mierze spowodowane przesuszeniem skóry.

Gęsia skórka może być także konsekwencją nieodpowiedniej diety. Wpływa na nią nadmierne spożywanie nabiału i glutenu, także niedobór witaminy A i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

Co więcej gęsia skórka i ciągłe uczucie zimna może wskazywać na zaburzenia lękowe, nerwicę czy depresję. Z tego powodu jeśli reakcja pilomotoryczna występuje bardzo często lub nie ustępuje, należy udać się do lekarza (zarówno pierwszego kontaktu, jak i dermatologa).