Jak długo działa szczepionka przeciwko ospie prawdziwej? Czy może ochronić również przed małpią ospą?
Jak długo chronią szczepienia? Dlaczego część szczepionek daje odporność na całe życie, a część trzeba powtarzać? Czy osoby, które przyjęły szczepienia przeciwko ospie prawdziwej, są chronione też przed ospą małpią? Eksperci odpowiedzieli na nasze pytania.
1. Jak długo szczepienie na ospę prawdziwą chroni przed małpią ospą?
Badania pokazują, że szczepionka przeciwko ospie prawdziwej jest w 85 proc. skuteczna również względem małpiej ospy. Tamte szczepionki podawano do 1980 roku. Zgodnie z zaleceniami WHO, w związku z opanowaniem choroby, szczepienia zostały całkowicie wycofane z kalendarza szczepień ochronnych.
To oznacza, że od 42 lat nie są w Polsce prowadzone szczepienia przeciwko ospie prawdziwej. Czy szczepionki podane kilkadziesiąt lat temu nadal chronią przed zakażeniem małpią ospą?
- Szczepionka przeciw ospie prawdziwej jest bardzo skuteczna, gwarantuje bardzo wysoką, niemal stuprocentową ochronę do pięciu lat po iniekcji. Później jej skuteczność zaczyna spadać. Niemniej, nawet przy niższym poziomie ochrony, w dalszym ciągu chroni ona przed ospą prawdziwą – tłumaczy prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, immunolog i wirusolog.
- W naukach matematycznych czy przyrodniczych otrzymywane wyniki zawsze mają postać tzw. krzywej Gaussa, to oznacza, że brzegowe wartości (minimum i maksimum) są rzadkie, a najczęstsza jest średnia. Badania wykazały, że w przypadku szczepienia przeciwko ospie prawdziwej długość ochrony trwa od jednego roku do 75 lat, czyli były nieliczne przypadki osób, u których ochrona trwała krótko i nieliczne, gdzie ochrona trwała do 75 lat. Najwięcej przypadków znajdowało się pośrodku, czyli ochrona po szczepieniu trwała od 20 do 40 lat - wyjaśnia ekspertka.
2. Dlaczego niektóre szczepionki chronią przez rok, inne przez całe życie?
Eksperci wyjaśniają, że długość ochrony, którą zapewnia dana szczepionka, zależy od wielu czynników, znaczenie ma rodzaj patogenu, sposób przygotowania szczepionki, jak również kwestia mutacji wirusów. Dobrym przykładem jest szczepionka przeciwko grypie, bo wirus grypy charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością. - Szczepionka przeciwko grypie jest co roku modyfikowana. Jej struktura zawiera elementy wirusów z poprzedniej epidemii, ale z ostatniego sezonu - wyjaśniała w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalista chorób zakaźnych.
Tylko część szczepionek daje odporność na lata, inne trzeba powtarzać. - Bywa różnie. Niekiedy wystarczy jedna dawka szczepionki na całe życie - tak jest w przypadku gruźlicy czy ospy prawdziwej, a czasami potrzebne są dwie-trzy dawki szczepionki - zauważa prof. Szuster-Ciesielska.
- To zależy od dwóch czynników: po pierwsze jak reaguje nasza odporność na naturalne zakażenie, np. ospę prawdziwą przechodzi się raz w życiu, z kolei wirusy przeziębieniowe, koronawirusy, dają nam odporność tylko na rok lub dwa lata i potem możemy się znowu zakazić. Szczepionki, które opierają się na tych właśnie patogenach mogą nam dawać podobnie trwającą odporność. Z drugiej strony czas trwania odporności zależy od sposobu przygotowania szczepionki. Te, które są oparte na wirusach żywych osłabionych albo na wirusach żywych, jak w przypadku szczepionki na ospę prawdziwą, dają wieloletnią odporność już po jednej dawce. Natomiast szczepionki, które zawierają elementy wirusa tzw. podjednostkowe, albo zawierają zabitego wirusa, to preparaty, które podaje się w kilku dawkach właśnie ze względu na to, że ta odpowiedź jest słabsza - wyjaśnia specjalistka od immunologii.
3. Które szczepienia powinniśmy powtórzyć jako dorośli?
Osoby, które przyjęły pełny schemat szczepień: na gruźlicę (jedna dawka), wirusowe zapalenie wątroby typu B (HBV – trzy dawki), odrę, świnkę, różyczkę (MMR – dwie dawki); Haemophilus influenzae typu B (Hib – cztery dawki) powinny być chronione na całe życie.
Które szczepienia powinniśmy powtórzyć w dorosłym życiu? - Pierwszą taką szczepionką jest preparat przeciwko krztuścowi. W zasadzie co 10 lat warto przyjmować szczepionkę przeciwko krztuścowi. To szczepienie jest szczególnie zalecane kobietom w każdej kolejnej ciąży, bo daje ochronę dzieciom, zanim same przyjmą szczepienia - mówi dr Henryk Szymański z Polskiego Towarzystwa Wakcynologii. - Kolejnym szczepieniem, które warto rozważyć, jest szczepionka przeciwko odrze w przypadku osób, które przyjęły tylko jedną dawkę preparatu - wyjaśnia lekarz.
Aktualnie dzieci dostają preparat skojarzony na odrę, świnkę, różyczkę w dwóch dawkach. Powszechne szczepienia przeciw odrze rozpoczęto w Polsce w 1975 roku. Początkowo podawano jedną dawkę szczepionki przeciw odrze w 13.-15. miesiącu życia. Dopiero od 1991 r. są podawane dwie dawki w 13.-15. miesiącu życia oraz 8. roku życia.
- W zależności od różnych rekomendacji po 50. lub 60. roku życia, warto również zaszczepić się na pneumokoki. Warto rozważyć też szczepionkę na półpasiec dla osób po 50. roku życia - wyjaśnia dr Szymański.
- Dodatkowo najważniejsze, żeby co roku szczepić się przeciwko grypie, bo jesteśmy w ogonie Europy pod względem wyszczepialności na grypę, a w ostatnim sezonie mieliśmy epidemię wyrównawczą grypy. Przez ostatnie dwa miesiące miałem na oddziale pełno dzieci z grypą - podkreśla lekarz.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
