Kamienie migdałkowe – przyczyny, objawy i leczenie
Kamienie migdałkowe to niewielkie grudki, które tworzą się w kryptach migdałków podniebiennych. Powstają wskutek osadzania się resztek jedzenia, komórek złuszczonego nabłonka czy wydzieliny spływającej z zatok. Ich obecność wiąże się z wieloma nieprzyjemnym i objawami, takimi jak nieprzyjemny oddech czy ból gardła. Jak sobie z nimi radzić? Co warto wiedzieć?
1. Co to są kamienie migdałkowe?
Kamienie migdałkowe, inaczej czopy migdałkowe lub detryt (ang. tonsil stones, tonsilar concretions, tonsilloliths) to niewielkie grudki, które znajdują się w obrębie migdałków. Składają się z komórek złuszczonego nabłonka, martwych białych krwinek, wydzieliny spływającej z zatok, a także nagromadzonych resztek pokarmu oraz kryształów cholestyny i drobnoustrojów. Występują u około 10% populacji, częściej obserwuje się je u dorosłych niż u dzieci.
2. Objawy kamieni migdałkowych
Jak wyglądają kamienie migdałkowe? Są kremowe, żółtawe, a nawet lekko zielone. Nie są twarde, choć mają zwartą konsystencję. Łatwo je rozetrzeć. Ważą od 0,56 do 42 gramów. Mogą mieć różną wielkość: od kilku milimetrów do kilku centymetrów.
O ile mniejsze detryty nie są niebezpieczne i kłopotliwe (mają elastyczną strukturę, dzięki czemu w początkowych stadiach są niewyczuwalne), o tyle większe mogą wywoływać reakcje zapalne i nieprzyjemne dolegliwości. Objawem powiększenia się kamieni jest obrzęk i ból migdałków, a także wrażenie obecności ciała obcego.
Czopy migdałkowe mogą wywoływać również ból gardła, kłopoty z przełykaniem, a i być przyczyną nawracających infekcji. Towarzyszyć im może ból ucha oraz uporczywy kaszel, będący skutkiem odruchu odkasływania kamieni.
Z obecnością kamieni migdałkowych wiąże się także nieprzyjemny zapach i brzydki oddech (halitoza). Ma to związek z zawartością metanotiolu i siarkowodoru, lotnych związków siarki będących wynikiem działania bakterii beztlenowych i putrescyny. Kamienie migdałkowe często są mylone z ropnymi objawami anginy, leczenie której wymaga antybiotykoterapii.
Zobacz także:
3. Przyczyny czopów migdałkowych
Specjaliści są zdania, że kamienie migdałkowe tworzą się wskutek:
- przebytych infekcji wirusowych i bakteryjnych gardła, takich jak nawracające anginy czy zapalenia migdałków,
- odkładania się resztek pożywienia,
- gromadzenia się martwych białych krwinek,
- działania bakterii beztlenowych jamy ustnej,
- choroby refluksowej żołądka (GERD),
- nadmiernej aktywności gruczołów wydzielniczych.
Jak powstają kamienie migdałkowe? Infekcje sprawiają, że gładka powierzchnia migdałków zmienia się. Na jej powierzchni powstają blizny, które przekształcają się w ujścia krypt migdałkowych. Ich pojawienie się sprawia, że migdałek staje się coraz mniej elastyczny. To prowadzi do zaburzenia mechanizmu samooczyszczania krypt migdałkowych. W efekcie zaczyna w nich zalegać treść pokarmowa. Gromadzące się w masy z czasem ulegają zgęstnieniu. Tworzą się czopy retencyjne, czyli kamienie migdałkowe.
4. Leczenie detrytów
Jak pozbyć się kamieni migdałkowych? Gdy detryty są spore, można je usunąć domowymi sposobami: próbować usuwać je za pomocą szpatułki kosmetycznej lub małej łyżeczki. Niektórzy próbują je wyciskać. Niestety nie jest to przyjemne, zwykle pojawia się odruch wymiotny. Ponadto kamienie migdałkowe odbudowują się bardzo szybko, w ciągu nawet kilkunastu dni.
Alternatywną metodą jest płukanie jamy ustnej irygatorem. Pomóc może:
- płyn bakteriobójczy,
- woda z solą (1/2 łyżeczki na szklankę wody), octem jabłkowym lub winnym (2-3 razy dziennie),
- napar z szałwii,
- woda utleniona z propolisem.
Skutecznym rozwiązaniem jest laserowe usuwanie kamieni migdałkowych, czyli kryptoliza, polegająca na zamknięciu lub spłyceniu krypt w migdałkach za pomocą lasera czy prądu o zmiennej częstotliwości (kryptoliza laserowa, kryptoliza radiofalowa, kryptoliza kriochirurgiczna). To zapobiega ponownemu osadzaniu się złogów.
Radykalnym i ostatecznym rozwiązaniem jest tonsilektomia, czyli zabieg laryngologiczny polegający na usunięciu migdałków podniebiennych.
Pojawianiu się kamieni migdałkowych można próbować zapobiegać. Bardzo ważna jest staranna i właściwa higiena jamy ustnej. Kluczowe jest dokładne mycie zębów i języka, nitkowanie zębów oraz płukanie gardła. To zapobiega gromadzeniu się resztek jedzenia i bakterii w kryptach migdałków. Jeżeli za pojawienie się kamieni migdałkowych odpowiada choroba refluksowa, dużą poprawę przynosi zmiana sposobu odżywiania się i leczenie gastroenterologiczne.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.