Krwiak okularowy – przyczyny, objawy i leczenie

Krwiak okularowy to zasinienie okolic oczodołów, które przyjmuje barwę od czerwonej, przez intensywnie fioletową, po niebiesko-fioletową, którą z czasem zmienia na żółto-brązową. Jego pojawienie się ma związek z obecnością krwi wynaczynionej do tkanki podskórnej w okolicy oczodołów i nasady nosa.

Krwiak okularowy, nawet gdy jest jednostronny, może rozprzestrzenić się na drugi oczodół oraz górną część policzków. Ponieważ przywodzi na myśl okulary (krwiak okularowy), ale i obwódkę wokół oczu szopa bądź pandy, mówi się o nim oczy szopa (ang. raccoon eyes).

Jakie są objawy krwiaka okularowego? Charakterystyczne dla tego typu zasinienia jest, że siniak wywołuje narastający obrzęk, który się powiększa. Jego wielkość zależy od przyczyny i rodzaju ewentualnego urazu.

Śródtkankowe rozepchnięcie oraz ucisk zwykle obejmuje górną i dolną powiekę, ale również kąciki oczu oraz górną część policzków. Z tego powodu krwiakowi okularowemu towarzyszy:

• zasinienie okolic nie tylko oczu i powiek, ale także policzków,
• opadanie powieki,
• opuchlizna powiek,
• tkliwość okolic oczodołów, ból gałek ocznych,
• zaczerwienienie oczu, wylewy podspojówkowe.

Charakterystyczny dla krwiaka okularowego jest także objaw Battle’a, to jest wylew krwawy za małżowiną uszną. Mogą pojawić się także zaburzenia widzenia i słuchu, także nudności i ból głowy. W sytuacji, gdy obrzęk związany jest z rozpychaniem tkanek przez krew, utrudnione staje się otwarcie oczu, przez co możliwe jest wtórne uszkodzenie gałki ocznej.

Jakie są przyczyny powstawania krwiaka okularowego? Krwiak okularowy to efekt przerwania ciągłości naczyń krwionośnych i wynaczynienia się krwi do tkanki podskórnej otaczającej oczodoły i nasadę nosa. Najczęściej ma to związek z urazem, takim jak na przykład złamanie podstawy czaszki, pęknięcie czaszki, złamanie kości czaszki (pęknięcie podstawy czaszki przejawia się także wyciekiem płynu z uszu lub nosa).

Przyczyny urazów czaszkowo-mózgowych to zwykle skutek:

• wypadków komunikacyjnych,
• kontuzji i wypadków podczas treningów sportowych,
• ciężkiej pracy fizycznej, zwłaszcza wykonywanej na wysokościach,
• tępych urazów głowy wskutek przestępstw (np. pobicie, przemoc domowa),
• skoków na główkę do wody na dzikich i niestrzeżonych kąpieliskach.

Krwiak okularowy bez urazu? To możliwe. Wówczas jego przyczyną może być choroba nowotworowa, głównie chłoniak, białaczka, mięsaki, szpiczak mnogi oraz neuroblastoma.

Inne przyczyny krwiaka okularowego to anemia aplastyczna, układowe zapalenie naczyń, ale i operacja nosa czy niektóre zabiegi neurochirurgiczne, takie jak na przykład kraniotomia (to zabieg, który polega na operacyjnym otwarciu czaszki w celu uzyskanie dostępu do tkanki mózgowej).

Zdarza się, że za krwiakiem okularowym stoi amyloidoza, inaczej skrobawica. To grupa chorób, których istotą jest gromadzenie się w tkankach oraz narządach nierozpuszczalnych białek o budowie włókienkowej (amyloid).

Jak diagnozuje się krwiaka okularowego? Podstawą prawidłowego rozpoznania jest badanie lekarskie: przedmiotowe i podmiotowe (wywiad lekarski i badanie fizykalne). Lekarz ocenia ruchomość gałek ocznych i powiek, bada także opuchnięte i zasinione powieki.

Duże znaczenie mają badania obrazowe ilustrujące patologiczne zmiany w obrębie głowy, takie jak tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny, także badania laboratoryjne (ukierunkowane na rozpoznanie choroby podstawowej).

Jeśli chodzi o leczenie, jest ono zależne od przyczyny. Czasem wystarczy obserwacja pacjenta lub wyeliminowanie pierwotnych przyczyn powstawania krwiaka okularowego. Niepowikłany objaw okularowy, który nie wymaga interwencji chirurgicznej, utrzymuje się do 10–14 dni.

Zdarza się, że zasadne jest wdrożenie farmakoterapii, czasem konieczna jest operacja. Gdy zasinieniu towarzyszą objawy wskazujące na uszkodzenie mózgu, takie jak zaburzenia świadomości, ból głowy, utrata przytomności, zaburzenia widzenia, wymioty, spadek lub wzrost ciśnienia, przeprowadzana jest pilna interwencja chirurgiczna.

W przypadku nowotworów, w zależności od rozpoznania, często włącza się chemioterapię lub radioterapię.